9 oktober 2007

Een oude fiche is zó handig als het snel moet gaan


De beruchte uitspraak van Maxima over de onvindbare Nederlandse identiteit is amper veertien dagen oud, en De Standaard komt in zijn rubriek Analyse al met een artikeltje. Weliswaar nemen de bijhorende foto’s meer plaats in dan de tekst, maar dat is normaal in een kwaliteitskrant. Zaterdag hád DS trouwens al een niemendalletje dat melding maakte van deze kwestie, maar nu wilden ze er een redacteur op zetten.

Wie gaat dat hier schrijven? zal de kreet op de redactie geweest zijn. En iemand moet geweten hebben dat Corry Hancké een bakje met steekkaarten bezat, waarvan eentje getiteld "Nederland". Haar naam klinkt ook wat Hollands. Zij dus!
Corry gaat aan het werk en het belangrijkste trefwoord op haar fiches is spruitjes. Ze heeft meteen een titel: “Maxima stoot op spruitjeslucht”. En Hancké is gelanceerd:
Ze doen going Dutch, ze zijn blond en groot, en ze hebben een grote mond. Dat kunnen –volgens buitenlandse clichés– alleen maar Nederlanders zijn. Maar ondertussen is in Nederland de sambal ingeburgerd en kennen de Nederlanders ook keet in de toko.
Ik begreep haar tijdsbepaling “ondertussen” niet goed. Op welke periode slaat die fiche van Corry wel? Sambal en toko zijn begrippen uit de Indische tijd, en bij mijn weten is er niemand die twijfelt of die Indische tijd maakt inderdaad deel uit van de Nederlandse identiteit. Multatuli schreef zijn Havelaar tenslotte al anderhalve eeuw geleden.
Toegegeven, in die dagen moeten de termen toko en sambal nog niet helemaal gangbaar zijn geweest, want Douwes Dekker geeft een verklaring als hij ze gebruikt:
Tegenover ons woont een juffrouw, wier neef een toko doet in de Oost, zooals ze daar een winkel noemen.

Het begrip sambal krijgt zelfs een voetnoot.
Tine zou haar zoo goed mogelyk gezelschap gehouden, en veel met haar gesproken hebben over keukenzaken, over sambal-sambal*, over 't inmaken van ketimon zonder Liebig, o goden! [...]
______________
*Sambal-sambal: allerlei toespys, 'n keukenvak waarin Indiën uitmunt. De beschryving van de sambals die daar in gebruik zyn, zou boekdeelen vullen. In welvarende familien vordert dit onderdeel van 't dagelyksch menu de uitsluitende zorg van 'n bediende, en by ryken is één persoon daartoe zelfs niet voldoende. Als grondstof dient al wat eetbaar is, zooveel mogelyk onkenbaar gemaakt, en ook veel dat oningewyden niet eetbaar voorkomt, byv. onrype vruchten en bedorven vischkuit. Het bereiden van al die gerechten volgens de regelen der kunst, vereischt 'n ware studie. Ook is er voor baren (nieuwelingen) soms eenige oefening noodig om ze smakelyk te vinden, maar ingewyden geven aan de indische keuken de voorkeur boven de velerlei soorten van europesche tafels.

Hancké doet denken aan die generaals die altijd de vorige oorlog voorbereiden. Dat is comfortabeler dan zich een voorstelling maken van de oorlog die op komst is. Termen als tajim, couscous of harissa mogen dan al goed bekend zijn, dat zou een deftige journalist niet mogen beletten om de problemen van de multiculturaliteit te beschrijven in termen die er vandaag toe doen, en die komen niet altijd uit de keuken. Met een beroep op "de wetenschap" probeert Corry alles nog netjes te houden:
Prinses Maxima, die zeven jaar geleden Argentinië verliet om in Brussel te werken en later in Nederland met prins Willem-Alexander te trouwen [gallicisme, maar dat is DeStandaardtaal; het tweede lid kan niet onder dat "om" vallen, of het moest zijn dat Maxima haar huwelijk ingecalculeerd had toen ze naar Brussel kwam], vindt dat Nederland te veelzijdig is om in één cliché te vatten. Ze heeft dé Nederlandse identiteit niet leren kennen, maar ze heeft geleerd dat er verschillende mensen wonen die zich op de één of andere manier met Nederland identificeren.
Dat zei de prinses toen ze op 24 september in Den Haag het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WWR) ["WRR" wordt bedoeld; misschien is er verwarring ontstaan met het WWF?] 'Identificatie met Nederland' voorstelde. Het rapport is het resultaat van wetenschappelijk onderzoek.
Pathetisch laatste zinnetje. Het zou pas verwonderlijk zijn als een Raad met zo'n naam een onwetenschappelijke tekst zou produceren.
In haar conclusie zegt de Raad dat er eigenlijk niet één soort Nederlander is, maar dat de Nederlandse identiteit gelaagd, voor verschillende interpretaties vatbaar en continu in verandering is.
Dat is wetenschap mogen wij inderdaad zeggen: volslagen irrelevant en voorspelbaar. Maar alvast mensen die in "gated communities" leven, om even Lubbers aan te halen, zullen het graag lezen. Journalisten mogen wij daar gerust bij rekenen, en dat is onze pennenknechten gegund, maar wat ik graag zou zien is dat men in de beslotenheid van hun gemeenschapje af en toe lessen Nederlands gaf. Hancké zou daar misschien leren dat "de Raad" mannelijk is ? Of bestaat er eigenlijk ook al geen Nederlandse Taal meer ?
Wie de tekst van Maxima zelf wil lezen, vindt die hier, en hij is in zijn lieflijke banaliteit nog beter dan de pseudo-Analyse van De Standaard.
.

6 opmerkingen:

Unknown zei

Door louter toeval las ik vandaag kort na mekaar twee teksten die handelen over immigratie. De eerste was getiteld "ENOCH POWELL, profeet voor de 21ste eeuw", (auteur : Pieter Jan Verstraete in TEKOS), de tweede "Toespraak van Prinses Màxima, 24 september 2007", waarvan men redelijkerwijs mag aannemen dat zijzelf de auteur is.
Bij lezing van beide artikels kan men alleen maar besluiten dat er uiteenlopende meningen bestaan omtrent de gevolgen van migratie op grote schaal in 't algemeen en van immigratie naar hier in het bijzonder.
Powell had er blijkbaar geen al te goed oog in. Reeds in 1968 had hij het over "Rivers of blood" die er het gevolg zouden van worden. Hij werd daar niet voor geprezen door mensen uit de politiek ; integendeel, hij werd een beetje gemeden. Toen reeds, 40 jaar geleden.
Bij prinses Màxima daarentegen is zulks negativisme vér zoek. Vér.
Haar toespraak heeft eerder iets stichtends, een woord dat de laatste tijd in onbruik is geraakt maar dat vind ik onterecht. Neen, de boodschap die zij ons brengt heeft niets te maken met Powell's nihilisme à la Nietzsche maar doet me eerder denken aan het voluntarisme van een positivo als de staatsman Verhofstadt. "Alle Menschen werden fröhlich", zou haar motto kunnen zijn.
Alleen vind ik de voorbeelden die ze hierbij aanhaalt nogal wat wazig :

"Ik was een tijdje geleden op werkbezoek in een supermarkt. De manager vertelde dat hij had geprobeerd de omzet te verhogen met een nieuw assortiment Marokkaanse producten. Dat lukte van geen kant. Tot een kassamedewerkster met een Marokkaanse achtergrond zich ermee bemoeide. Zij gaf het advies de producten veel lager in het schap te zetten. Toen vlogen ze de winkel uit. Wat was het probleem geweest? Heel eenvoudig. De Marokkaanse huivrouwen hadden de spullen wel willen kopen, maar ze konden er gewoon niet bij."

Mij is het nooit opgevallen dat Marokkaanse dames beduidend kleiner zouden zijn dan dames alhier die blijkbaar wel hun koopwaar uit het schap kunnen nemen. Wellicht bedoelt de prinses dat de alhier ongebruikelijke kledij van veel van die Marokkaanse dames hinderlijk kan zijn om met gestrekte arm de hoogte in te gaan zonder ongelukken te veroorzaken.
Iets dergelijks overkwam na de vorige gemeenteraadsverkiezingen een inheemse dame die, bij haar eedaflegging, getooid was in een cape waardoor ze bij het naar boven strekken van de arm - een gebruikelijke procedure bij eedafleggingen - slachtoffer werd van een gelijkaardige hinder, met bijna pijnlijke misverstanden vandien. Ik kon er toen ook haast niet bij.

Anoniem zei

...het tweede lid kan niet onder dat "om" vallen, of het moest zijn dat Maxima haar huwelijk ingecalculeerd had toen ze naar Brussel kwam.
Dit is al de betere taalbeheersing:-;
Probeer eens aan onze jongeren het verschil uit te leggen tussen omdat en opdat (gemeenlijk om te). "Wat een mierengeneuk. We gebruiken 'om te' toch ook om 'omdat' te zeggen"?
Nu gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ik nauwelijks spontaan het geslacht kan geven van een woord dat niet duidelijk m. of v. is. In de regio waar ik ben opgegroeid zat dat niet in het dialect en werd het op school ook niet aangeleerd. Als ik in de klas 'even niet wist' wat het geslacht van een Nederlands woord was waren mijn Antwerpse leerlingen altijd bereid even om te schakelen naar hun expertise van het Antwaarps om mij het juiste geslacht aan te leveren. Een check in Van Dale draaide vaak mild voor mij uit, met een m. én een v.
En er is nog altijd dat relativerende voorbeeld van 'le soleil' = 'die Sonne'.
Maar voor het publiceren van een tekst is even opzoeken toch geraden.

Marc Vanfraechem zei

@hel decker: er is wel een sterke verschuiving merkbaar, al langer, en veel woorden vermannelijken, maar vervrouwelijken is gewoon onwetendheid. Der Mond en la lune, daar doen onze buren hun zin mee ;-)

Marc Vanfraechem zei

@figaretto: die speech van Enoch Powell heb ik hier op victacausa nederig ter sprake gebracht, naar aanleiding van het overlijden van Edward Heath. Het staat bij de trefwoorden.
Enoch Powell was een man die ver in de toekomst zag, omdat hij door zijn weergaloze eruditie ook ver in het verleden kon zien.
Een intellectuele reus van Europa.

Anoniem zei

'Sanctorum's uitgangspunt is, dat het essentiële zich niet toont maar moet ontdekt worden' dixit ipse. Voilà. Dat weet ge ook weeral.

Marc Vanfraechem zei

Dat hangt toch meer van de opmaak van iemands geest af: over het essentiële kan ik niets zeggen, maar onverborgenheid behoeft geen ontdekking, wel een open gemoed.

http://victacausa.blogspot.com/victacausa.blogspot.com5edf7b715d0afaa3d68201fa2d94715a304487db.html