Een oud probleem: celruimte

Wat lezen we op de site van De Afspraak?

Vol is vol. Dat zeggen de cipiers van de Antwerpse gevangenis. In plaats van te staken laten ze geen nieuwe gedetineerden meer binnen. De gevangenis aan de Begijnenstraat kampt al jaren met overbevolking, en er slapen nu al meer dan 100 gedetineerden op een matras op de grond.

Die klacht horen we vaker in West-Europese landen, en nieuw is ze ook niet. Bijna veertig jaar geleden, in negentienvierentachtig, de zesde maart van dat jaar, gaf Karel van het Reve een verklaring voor dat verschijnsel. Hij deed dit in een praatje voor de Nederlandse Wereldomroep, en hier een fragmentje daaruit:

Wat is er in Frankrijk aan de hand?

 Mathieu Bock-Côté analyseert de grondige reden voor de chaos daar ...en die heeft veel te maken met het kiessysteem en het cordon sanitaire:

Ik ben een ouderwetse democraat: ik geloof in verkiezingen en geloof echt in het primaat van de kiezer boven het volk dat de straat opgaat. 

Maar iets valt me op als een kiesstelsel gemanipuleerd wordt. Gemanipuleerd, niet in de zin van een soort stembusvervalsing: wat ik manipulatie noem, is wanneer je verkiezing na verkiezing uitlegt dat de andere keuze fundamenteel illegitiem is ... het cordon sanitaire, het idee dat de andere kant de onwettige kant is. En dan zijn bijna de helft van de Fransen 'de extremen'. Als je voortdurend uitlegt dat juist die actoren illegitiem zijn die het volk besluit een centrale plaats te geven in de kiesstrijd, en je dus geen keuze hebt.

Je hebt geen twee opties, je hebt er maar één en anders ga je naar de hel, je gaat naar ...je geeft je af met onaanraakbaren. Maar als je de electorale keuze voortdurend delegitimeert, en in plaats van twee keuzes laat je er maar één: wel, dan devalueer je de waarde van de kiesuitslag.

Al die syndicalisten die ons vertellen: ‘Och ja, we hebben op Emmanuel Macron gestemd, we hadden geen keus, het is een kwestie van waarden.’ Maar ik zou gewoon willen weten, neem over de kwestie van de pensioenen, en als we de hypothese buiten beschouwing laten dat Marine Le Pen een duivel zou zijn – wat mogelijk is, maar misschien ook niet het geval – als we besluiten om gewoon te kijken naar het programma ...stond dan niet op het niveau van de waarden, op het sociale niveau een groot deel van de mensen die op Emmanuel Macron hebben gestemd gewoonweg dichter bij de kandidaat die ze door het slijk haalden?

We zien vandaag dat de vraag niet is op wie we moeten stemmen, laten we wel wezen. De vraag is eenvoudig als we besluiten te zeggen wat de electorale keuze wás. Het ging tussen een goede optie en een minder goede, en tussen Goed en Kwaad, tussen de Republiek en de anti-republiek.

Zo devalueer je de waarde van de electorale keuze, en wanneer je dan probeert te hervormen, heb je niet langer de nodige populaire steun om je hervormingen door te drukken, wat ze ook mogen zijn.

 

Mathieu Bock-Côté: Moi je suis un démocrate à l’ancienne: je crois aux élections, je crois vraiment au primat du peuple électoral sur le peuple de la rue. Mais je constate une chose quand le système électoral est truqué. Truqué, non pas à la manière de je ne sais quel trucage de vote …ce que j’appelle le système truqué c’est quand vous expliquez, d’une élection après l’autre, que l’autre choix est fondamentalement illégitime ...le cordon sanitaire, l’idée que l’autre camp ce sont ...c’est l’infréquentable. Puis ensuite près de la moitié du peuple français ce sont ‘les extrêmes’.

Quand vous expliquez sans cesse que les acteurs que le peuple décide de placer au cœur de la concurrence électorale sont illégitimes. Donc vous n’avez pas le choix, vous n’avez pas deux options. Vous avez une seule option sinon vous allez dans les enfers, vous allez vous ...vous fréquentez les infréquentables. Mais quand vous délégitimisez toujours le choix électoral, et qu’au lieu de deux choix, vous en avez seulement un: et bien vous dévaluez la valeur du résultat électoral.

Tous ces syndicalistes qui nous disent: 'Oh oui, on a voté pour Emmanuel Macron, on n’avait pas le choix, c’est une questions de valeurs.' Mais moi je voudrais simplement savoir, sur le plan de la question des retraites, si on laisse de côté l’hypothèse que Marine Le Pen serait un diable – c’est possible mais peut-être c’est pas le cas non plus – si on décide de simplement regarder sur le plan programmatique, est-ce que sur le plan des valeurs, sur le plan social, une bonne partie des gens qui ont voté pour Emmanuel Macron, n’étaient-ils pas simplement plus près de la candidate qu’ils vouaient aux gémonies?

On voit aujourd’hui, la question n’est pas de savoir pour qui voter, on se comprend bien. La simple question c’est quand on décide de dire quel était le choix électoral. C’est entre un bonne option, une moins bonne option, et entre le Bien et le Mal, entre la République et l’anti-république, vous dévaluez la valeur du choix électoral, et quand vous cherchez à réformer, vous n’avez plus l’adhésion populaire nécessaire pour pousser vos réformes quelles quelles soient.