Een sterk incipit is geboden

 In den beginne schiep God den hemel en de aarde is zonder twijfel een goede beginregel voor een boek, en dat moet ook Jahweh, Here der Heerscharen, gevonden hebben toen hij hem influisterde aan de auteur van Genesis.

Ook Call me Ishmael is vanzelfsprekend een sterke beginzin, waarbij Melville erop vertrouwde dat zijn lezer Genesis vooraf gelezen had.

Nuchterder klinkt Multatuli: Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht, N° 37.

Een lievelingszin van Karel van het Reve, en hiervoor moet je vooraf bijna niets gelezen hebben.

Nu behoren de genoemde werken tot de ernstige literatuur, maar ook in de lichtere genres moet de beginzin goed zijn. Twee voorbeelden:

Ross Macdonald begon in 1951 zo: The house was in Santa Monica on a cross street between the boulevards, within earshot of the coast highway and rifleshot of the sea.

Magistraal toch, met dat earshot (binnen gehoorsafstand) en dan dat onheilspellende neologisme rifleshot. De titel van het boek The way some people die was al een soort verwittiging voor de lezer, ook al kon some hem nog enigszins geruststellen.

In Les Dimanches d'un bourgeois de Paris (1880) pakte Maupassant het anders aan, en tekende meteen in zijn beginzin het karakter van zijn hoofdpersonage.

Monsieur Patissot, né à Paris, après avoir fait, comme beaucoup d’autres, de mauvaises études au collège Henri IV, était entré dans un ministère par la protection d’une de ses tantes, qui tenait un débit de tabac où s’approvisionnait un chef de division.

Monsieur Patissot, geboren in Parijs, had zoals vele anderen slecht gestudeerd aan het Collège Henri IV, en was bij een ministerie binnengeraakt op voorspraak van een van zijn tantes die een tabakswinkel hield waar een afdelingshoofd zijn waar betrok.

The way some people die

in: Four Novels of the 1950's

Tom Nolan, editor

Literary Classics of the United States

2015, The Library of America n°264

Les Dimanches d'un bourgeois de Paris

Édition présentée, établie et annotée par Catherine Botterel

2020, Gallimard, Folio classique

Bijbel

Door last van de Hoogmogende Heren Staten-Generaal

der Verenigde Nederlanden

volgens het besluit van de Synode Nationaal

gehouden te Dordrecht

in de jaren 1618 en 1619 uit de oorspronkelijke talen

in onze Nederlandse taal getrouwelijk overgezet

Jongbloed – Leeuwarden

Zwitserland laat zich niet tweemaal gek maken

 

Ursula von der Leyen heeft de stemming in het ‘EU-parlement’ overleefd, en voor de Zwitsers is dat goed nieuws vindt Roger Köppel, journalist van Weltwoche.

Zolang zij de teugels in handen houdt, blijft het gezicht van EU namelijk bijzonder antipathiek en is de kans heel klein dat de Zwitserse burgers warm lopen voor een ‘onderwerpingsverdrag’ aan haar EU.

Toetreding tot de UNO wás al een politiek-correcte miskleun die de Zwitserse neutraliteit schond – de charmante Kofi Annan was toen secretaris-generaal van de VN, en de Zwitserse Bondspresident Adolf Ogi had zich laten inpakken – maar toetreding tot de EU ...dat zou pas een regelrechte catastrofe zijn voor het land.

Zolang de eigengereide von der Leyen de scepter zwaait, zegt Köppel, is dat gevaar gelukkig onbestaand.

Tour de France (met merkenploegen)

Wielerploegen in de Tour de France heetten vroeger Faema of Carpano of Molteni of Gitane of Solo-Superia enzovoort, en daar was zelden iets mis mee. Akkoord, met Groene Leeuw en Festina wél, maar dat valt hier buiten ons bestek.

Vandaag echter rijdt in de Tour een ploeg mee met de naam Israel-premier-tech, en die renners worden XXL bewaakt door de Franse politie. Daar zullen redenen voor zijn.

Overigens is die Franse politie zelf ook niet helemaal veilig, want vóór een paar dagen verwondde een wielerfan een agent. Het ging om een gestoorde man met een mes. De agent droeg gelukkig een beschermend plastron, zoals ook schermers doen, en dat behoedde hem voor het ergste. De dader evenwel droeg een djellaba, een onbelangrijk detail dat door de goede media aanvankelijk veronachtzaamd werd.

Echter niet door CNews. Je vraagt je af hoe het komt dat zij in Frankrijk de eerste nieuwszender zijn kunnen worden.

Hoever mag een auteur gaan?

Michel Houellebecq laat in anéantir een personage, een babyboomer, enkele van zijn lievelingsauteurs opnoemen, en tot mijn groot plezier waren dat onder meer Cardinal de Retz, Joseph de Maistre, Stendhal en Alexandre Dumas.

Ook zegt Houellebecq terecht dat die babyboomers voor een ware cultuuromslag hebben gezorgd:

... dat zeer specifieke moment waarop, voor het eerst in de wereldgeschiedenis, de populaire cultuur zich esthetisch superieur toonde aan de culturele productie van de elite. De genreroman, misdaad of sciencefiction, was in die tijd veruit superieur aan de mainstream roman; stripverhalen waren stukken beter dan de creaties van de officiële representanten van de beeldende kunst; en bovenal maakte de populaire muziek de gesubsidieerde pogingen tot “experimentele” muziek belachelijk.

Kunnen we allemaal volgen, maar op een ander specifiek moment laat hij Cécile, een uitmuntende kokkin, in de gastronomische hoofdstad van Frankrijk, in Lyon asperges met sauce hollandaise voorschotelen aan een gezelschap van rijke burgers.

Geen kwaad van die sauce hollandaise –er bestaat geen lekkerder saus– maar Cécile dient die asperges wel op in januari, terwijl het seizoen pas in april begint, en eindigt zoals u weet op 24 juni, de dag van Sint Jan Baptist.

Mij stoort het niet dat Houellebecq geregeld onfatsoenlijke woorden gebruikt die je in een deftig woordenboek niet zult aantreffen en dan op het web moet zoeken, maar hier gaat hij wel érg ver.

anéantir

Flammarion 2022

Duits is een mooie taal!

Als Bart en Theo voor flinke jongens willen doorgaan, en dan stoere praat verkopen over schietgeweren en tanks en vliegmachienen en procentjes, dan kun je alleen maar jaloers zijn op de Duitse taal, zoals gehanteerd door Sahra Wagenknecht, een politica met een ruggengraat en zin voor maat en verantwoordelijkheid:

 

Der Einheitsbrei der Kriegstüchtigkeitsmaulhelden.

Gent die Teerhartige (en mercantiele)

 Als kleine jongen kon je vroeger in het Gravensteen allerlei marteltuigen zien. Vorken, halsbanden, een soort procrustesbed, brandijzers, duimschroeven enzovoort, maar het indrukwekkendst was toch de guillotine. Die dingen hadden lang geleden echt dienstgedaan, en wij controleerden altijd het touw, om te zien of dat mes bovenaan nog wel goed vasthing.

Sinds kort echter weten wij dat Gent liefde is, en dus verdwenen al die leerzame instrumenten om de consumptielust van de duizenden disneytoeristen niet te bederven, en die zaal vrij te maken voor lucratieve activiteiten. Maar je kunt eenmaal niet alles hebben, en voortaan moet de kleine Gentenaar het zonder aanschouwelijk onderricht stellen.

In zijn Wintermärchen legde Heinrich Heine aan keizer Barbarossa uit wat een guillotine precies was, en waar ze voor diende. Keizer Roodbaard leefde eeuwen vóór de uitvinding van dr.Guillotin, en het was allemaal nieuw voor hem maar hij begreep alles want Heines uitleg was zeer duidelijk.

Ook Michel Houellebecq, in zijn roman anéantir (Flammarion 2022), geeft een omstandige uitleg bij de werking van deze machine, en wellicht tot schrik van het Gentse Stadsbestuur voegt hij er een illustratie bij. Hij vermoedt dat zijn lezer die schok wel aankan.

Propria cures over David van Reybrouck

 

Het aloude studentenblad met de mooie titel en de fabuleuze reeks hoofdredacteurs, Propria cures (bemoei je met je eigen zaken), besprak de benoeming van David van Reybrouck als Denker der Nederlanden. 

De vraag is nu: wat gedaan als je ergens een artikel leest dat je dolgraag zelf had geschreven? en dat sporen van ironie of spot bevat?

De enige oplossing is dan: nederig overnemen – tenslotte schreef ik al meer dan genoeg over onze David.

Gewoon een koffie vragen is achterlijk

 Wie vandaag een koffie wil, en ondoordacht een zaak binnenstapt waar jongelui hun burn-out zitten te bestrijden door op hun Appleschermpje te tikken, dient over een behoorlijke woordenschat te beschikken om zijn bescheiden wens tot uitdrukking te brengen.

Wat had mijnheer gewenst? Een Espresso? een Doppio misschien, of toch een Ristretto? een Lungo? een Macchiato? een Latte Macchiato? een Cappuccino? een Cortado? Hebt u onze Affogato al geproefd?

Dit alles terwijl men zich thuis eenvoudigweg een mocha Napoletana zet.

Het Europese volk zei NEEN!

 

Twintig jaar geleden, eind mei 2005 werd de tekst van het Grondwettelijk Verdrag, bedoeld om een gedweeë EU op te leveren, in referenda genadeloos verworpen. De Fransen en de Nederlanders stemden massaal NEEN. Ook Ierland zei vervolgens NEE.*

De Berlaymontjongens konkelfoesden daarop een tekstje bijeen, dat ze Verdrag van Lissabon noemden – en dat in zo goed als niets verschilde van de tekst die net democratisch verworpen was.

Na een intensieve propagandacampagne – waarbij de EU-bazen gelukkig konden rekenen op hun nest hondstrouwe, gesubsidieerde journalisten – werd die tweede tekst er met de karwats doorgejaagd (ook in Ierland trouwens**), en stonden de natiestaten hun soevereiniteit grotendeels aan ‘Brussel’ af. Ongrondwettelijk natuurlijk, maar ach, een zeurkous die daarom maalt! Dit gekonkel leidde wel tot de Brexit.

Vandaag hoor je vaak klagen over de kloof tussen de burger en de politiek, en tegelijk zakt het vertrouwen van de burgers in de goede journalistiek (le cercle de la raison) naar nul. De oorzaak ligt bij die verdoemde sociale media met hun algoritmen.*** Die moeten aan banden worden gelegd, decreteert Keizerin Ursula, en geen van onze ontmande regeringsleiders zal haar tegenspreken.

Zou aan de basis van dit publieke wantrouwen het politiek-journalistieke verraad van twintig jaar geleden kunnen liggen? Nee toch? dat is ondenkbaar!

__________

    * Ze deden dat in die dagen nog zonder TikTok, en zelfs zonder hulp van de Russen! In Frankrijk werd het 54,67% NEE, met een opmerkelijke opkomst van bijna 70%. Overigens kregen wij, goede Belgen, niet de kans om ons uit te spreken. Di Rupo vond dat te riskant en daarmee was de kous af. Hij wilde geen grijs haar krijgen en kreeg dat ook niet.
  ** In een Ierse pub in Brussel klonken toen Verhofstadt en Dehaene, beiden complexloze verachters van de democratie, op die goede afloop. Wat moeten die twee heertjes Zwitserland toch belachelijk gevonden hebben, waar referenda zelfs bindend kunnen zijn. Het is nu afwachten wat de even succesvolle EU-propaganda (onder Franse aanvoering) op termijn voor resultaat zal hebben in Roemenië.

*** Vandaag zie je ook in het gewoonste krantenartikel exact-wetenschappelijke termen opduiken. Natuurkundige begrippen bijvoorbeeld (momentum), biologische (DNA), en zo ook algoritme. Men gebruikt ze graag want zoiets staat goed, en op zich is deze mode toe te juichen ...mocht je niet betwijfelen of de auteurs hun eigen woorden ook met enige precisie zouden kunnen omschrijven. Grif toegegeven, ‘democratie’ is een nog veel moeilijkere term, en als ze die achterwege laten is dat begrijpelijk. Beter dát dan hem verkeerd gebruiken – zo las ik laatst over een democratische marathonloop waarin ook vrouwen en allochtonen meeliepen.

Freak show in Bazel en Boekarest

De freak show vanavond in Bazel lijkt veel journalisten geweldig te interesseren. Hun lijkt die belangrijker dan bijvoorbeeld de verkiezingen in Roemenië, die eerder en zonder énig bewijs geannuleerd werden vanwege TikTok-inmenging.

De staatkundige Standaard, de socialistische De Morgen en wellicht nog andere goede media zijn in kudde vergeten dat die rechtbank in Boekarest zelf toegaf dat zij eigenlijk geen bewijs van inmenging had gevonden. Wél had de slechte kandidaat gewonnen, en na vingerwijzingen vanuit de EU zijn die brave, gehoorzame rechters van dat Grondwettelijk Hof tot hun fijnere aanvoelen gekomen. De brave, gehoorzame Vlaamse redacties voelen dat nu ook precies zo aan. Er moet iets geweest zijn.

In de Staatkundige vandaag lezen we over ‘Turkse trollenfabrieken’ die werkten op commando van de Russen. Of het brave kind dat zo’n zinnetje produceert zelf zou weten hoe zoiets dan op miljoenenschaal in zijn werk moet gaan, mag betwijfeld worden.

Hoever kan de verachting voor de democratie vanwege dat soort journalistjes wel gaan? Gewoon wat tiktokken, en dan stel je die democratische rommel toch netjes buiten werking?

We wachten vol spanning op de uitleg!

Het is wellicht wat vroeg voor onze Amerika-kenners om het te hebben over een boek dat tenslotte nog moet verschijnen, ook al staat het intussen n°1 bij Amazon. Op de Duitse televisie zei Jan Fleischhauer alvast dat de grote verliezers in deze kwestie de journalisten zijn... die als het ware een 'cordon sanitaire' rond sleepy Joe hadden gelegd.

Maar hij gaat uit van kwade wil of vooringenomenheid, terwijl gewoon onwetendheid of zelfs deugdzaamheid misschien een betere uitleg is in sommige gevallen.

Sporen van spot en satire

 Wellicht, lezer, staan er ook in uw bibliotheek boeken die u maar ten dele gelezen hebt. Bij mij zijn dat vaak kronieken, dagboeken, cahiers en dergelijke. Bijvoorbeeld van Hugo, Stendhal, de Goncourts, Cioran, Renard en een paar anderen. Briefverzamelingen zitten daar ook bij, zoals die van Maistre, of encyclopedische geschriften zoals Burton met zijn Anatomy of Melancholy.

Uitzonderingen zijn er hier en daar wel: de hagiografie van Boswell over Dr. Johnson bijvoorbeeld, ook een soort dagboek, of zelfs die van Eckermann over Goethe kun je vlot lezen, zij het niet in één ruk.

In geen geval zou ik die soms amper gelezen boeken willen missen. Telkens als je ze openslaat, maakt niet uit op welke pagina, valt je oog op iets merkwaardigs of grappigs.

Nu had ik dat weer met die kladschriftjes van Georg Christoph Lichtenberg, zijn Sudelbücher. Daarin zegt hij iets over de esoterische filosoof Jacob Böhm, en Lichtenbergs commentaar, als mens van de Verlichting, lijkt me ‘sporen van spot of satire’ te vertonen, als ik die uitdrukking even mag lenen van een te onzent bekende senior writer. 

De onsterfelijke prozawerken van Jacob Böhm zijn een soort picknick waarbij de auteur de woorden (het geluid) levert en de lezer de betekenis. Wil hij dat niet, of kan hij dat niet, dan blijft dat maar zo. Voor zo’n kransje zijn er altijd wel mensen te vinden.

 

Georg Christoph Lichtenberg

Sudelbücher

Herausgegeben von Wolfgang Promies

München, 2005, Deutscher Taschenbuch Verlag

Kanselier Helmut Schmidt was niet 'woke'

Dat velen de nood voelen aan een nieuwe Hitler, heeft die professor in de onderhandelings- en bemiddelingstheorie wel bewezen door J.D. Vance zo te noemen in De Morgen bij De Ceulaer. Geen beste bemiddelingstechniek, en bijster verstandig al evenmin.

De Duitse Veiligheidsdienst* ging niet zover ook Alice Weidel met die naam te vereren, maar klasseerde haar partij, de AfD, wel als rechts-extreem, dus staatsgevaarlijk. Dit betekent onder meer dat personeelsleden van openbare diensten nu ontslagen kunnen worden als er een lidkaart bij hen wordt aangetroffen. Helaas zijn de argumenten voor die classificatie als rechts-extreem niet openbaar gemaakt (wat op zich misschien ook staatsgevaarlijk zou zijn).

We mogen aannemen dat wijlen Helmut Schmidt evengoed in hun vizier was gekomen, mocht hij vandaag nog kunnen herhalen wat hij bij Sandra Maischberger van de ARD nog zo onbevangen mocht verklaren in 2010:**

Sandra Maischberger: Hebben wij dan geen immigratie nodig naar uw mening? Omwille van de vaklui of de arbeidsmarkt?

Helmut Schmidt: Nee. Immigratie uit vreemde beschavingen levert meer problemen op dan ze voor ons positieve effecten kan hebben op de arbeidsmarkt. Immigratie uit verwánte beschavingen, uit Polen bijvoorbeeld, is probleemloos. Bijvoorbeeld uit Tsjechië, is probleemloos. Bijvoorbeeld uit Oostenrijk, is probleemloos. Uit Italië, is probleemloos. 

Het begint bij iets oostelijker streken. Bijvoorbeeld immigratie uit Anatolië is niet volslagen probleemloos. Immigratie uit Afghanistan brengt aanzienlijke problemen mee. Immigratie uit Kazachstan brengt problemen mee. Dat zijn andere beschavingen. Niét vanwege hun andere genen, niet vanwege hun andere afstamming, maar vanwege de wijze, de manier waarop zij als zuigeling, hoe zij als klein kind, hoe zij als schoolkind, hoe zij als kind in hun familie zijn opgevoed.

___________________

 

  * Sicherheitsdienst, of misschien Sicherheitspolizei, om met professor Alain-Laurent Verbeke te spreken.

** Het hele gesprek is hier te zien, en het geluidsfragment komt na 1u02'48". Maischberger publiceerde ook een mooi interviewboek met Schmidt.

Met kennis van zaken spreken

Enkele dagen vóór de grote stroomuitval in Spanje en Portugal, had Pascal Praud van CNews Anne Lauvergeon te gast, natuurkundige en ingénieure des mines. François Mitterrand benoemde haar als représentante personnelle, belast met de voorbereiding van internationale bijeenkomsten, genre G7. Zij werd zijn sherpa genoemd. Daarna werd Lauvergeon PDG van Areva, dat het Franse nucleaire park beheerde, en in de VS noemde men haar toen Atomic Anne. Als Lauvergeon het over fluctuerende stroombronnen heeft, in tegenstelling tot stabiele productie, dan weet zij waarover ze het heeft.

Anne Lauvergeon: Wat energievoorziening betreft zijn we totaal blind geweest, een verblinding teweeggebracht door met name de ecologisten. Daar kwam nog bij het Duitse model. Dat model heeft zijn glorietijd gehad, en toen heette het: de toekomst is aan de hernieuwbare energie. De Duitsers schoven de hernieuwbare energie naar voren, maar wat men minder zei, was dat daarachter steenkool en bruinkool zat, en weer daarachter het Russische gas. De Duitse industriëlen en energieleveranciers waren tégen het stopzetten van de kerncentrales,* maar in elk geval hebben ze dan Nordstream I en Nordstream II gemaakt voor de Russische leveranties.

Kijk, in Frankrijk hebben we naïefweg geloofd dat het Duitse model inderdaad het voorbeeld was, en dat onze atoomenergie, die ons wat energie betreft onafhankelijk had gemaakt, en de laagste elektriciteitsfactuur van Europa opleverde… wel, dat was ouwe koek. Dit gezegd: de druk was enorm. Die kwam van de grote NGO’s, Greenpeace, WWF, Les Amis de la Terre, Duitse stichtingen…

Pascal Praud: Maar dat u rechts was, wist ik niet!** Zodus ideologie, ecologisme en dwaasheid – en die drie woorden zijn synoniemen soms – die hebben ervoor gezorgd dat we vandaag in de problemen zitten. Tot 1981, toen Giscard aftrad, waren we, meen ik, totaal onafhankelijk wat energie betreft.

Anne Lauvergeon: Ah, dat was ook de bedoeling van Frankrijk. De Franse obsessie was juist die onafhankelijkheid, want men had in 1870-1914-1945 periodes gekend waarin we geen energie meer hadden…

Pascal Praud: We begrijpen elkaar, en u spreekt [in haar recente boek namelijk: Un secret si bien gardé] over de windturbines, en die interesseren mij, die turbines. De sterkst ontwikkelde discontinue energiebronnen zijn de zonnepanelen en deze turbines. De eersten produceren alleen als er zon is, dat spreekt, en de opbrengst wisselt, afhankelijk van de bewolking. Die turbines hebben wind nodig ...maar ook weer geen te stérke wind: tussen de vijf en de twintig meter per seconde, dus twintig à tachtig kilometer per uur.*** Per slot werken ze, zoals iedereen zelf kan zien, bij gunstig weer en aan land, twintig à vijfentwintig procent van de tijd op volle kracht. Op zee is dat zowat het dubbele. Dat is horribel, het kost waanzinnig veel geld en om ecologische redenen worden landschappen verwoest – ik kan niet zwijgen over de Baai van la Baule [Bretagne], bedorven door die turbines. Merci! Hoe is het toch mogelijk om zó dom te zijn!

Anne Lauvergeon: Wel, ik denk omdat we vandaag in een systeem zitten waar niet meer geluisterd wordt naar mensen met kennis van zaken. Merkwaardig is dat. Het komt hierop neer dat de fysica, de dagelijkse realiteit, zich moet gedragen naar hún wensen.

Wij hebben de mogelijkheid om zonder zware investeringen, zonder veel problemen, dertig à vijfendertig procent meer kernenergie te produceren mét het voorhanden zijnde arsenaal. Want niet alleen volstond het ontwikkelen van alternatieve middelen niet: lang en vaak hebben wij onze bestaande middelen minder laten werken. Waarom? ja, je moet toch ruimte laten voor de wáre energie, de nobele energie, de hernieuwbare! Nu heb ik niets tegen hernieuwbare bronnen, er bestaat trouwens een die formidabel werkt, de hydro-elektriciteit met grote dammen en goedkope energie. 

Maar wat je niét kunt maken, is je de hele tijd overleveren aan wisselvalligheden. Heel eenvoudig omdat je elektriciteit niet in grote hoeveelheden en goedkoop kunt opslaan.

Je kunt je wat behelpen, batterijen installeren, het water hoger laten stijgen achter de stuwdammen, maar dan nog kom je niet in de buurt! Neem nu Californië. Dat is dé plek op aarde waar het meest batterijen staan. Wel, wat betreft opslagcapaciteit komt dat overeen met zoiets als een honderdduizendste van wat Frankrijk nodig zou hebben op zo’n moment. En verder, batterijen, dat betekent zeldzame aardmetalen en nog een paar dingen.

Gedane zaken maken geen keer, en om ze te betreuren zit ik hier niet**** ...al moet men dit alles misschien wél onderzoeken, om te vermijden nog eens in hetzelfde euvel te vervallen.

Speciaal dan die Europese politiek die het Duitse model heeft overgenomen en het aan iedereen in Europa heeft opgelegd. Toen Ursula von der Leyen – ik moet het toch zeggen – bij haar eerste mandaat nogal verbazend uit de hoek kwam, met boetes voor de automobielconstructeurs die te weinig elektrische auto’s bouwden et cetera, en dan onder grote verstomming werd benoemd voor een tweede mandaat… dan denk je toch dat je droomt! En dan heeft zij een Spaanse vicevoorzitter aangeduid, Teresa Ribeira, uitgesproken tegen kernenergie, en belast met concurrentie en energie. Twee onderwerpen dus waar het hier over gaat.

Pascal Praud: Ik wist eigenlijk niet dat u heel rechts was.

______________

      * Angela Merkel besloot daartoe na de kernramp in Fukushima in 2011, waarbij niet één stralingsdode viel, en men ook na jaren geen meetbare stijging ziet van aan straling gerelateerde kankers. Door de tsunami zelf vielen er wél duizenden doden, en dat kan de kanselierster in paniek hebben gebracht (samen met eventueel electorale overwegingen, want Die Grünen snoepten stemmen van haar CDU af).

    ** Lauvergeon, alhoewel partijloos, heeft/had een PS-signatuur.

  *** Ze zijn gebouwd voor een bepaalde, veilige maximumspanning, en dat voltage is een derde macht van de draaisnelheid. Derde machten lopen aardig op: dubbele snelheid geeft een achtvoudig voltage.

**** Graag had ik 'pleurer sur le lait renversé' wat letterlijker vertaald, en in het Engels wel, maar in het Nederlands lukt dat niet. La Fontaine: La laitière et le pot au lait, Livre VII, fable 9.

Aan de vooravond van 1 Mei

 

Of er in Sint-Niklaas een Pierre De Geyterstraat is weet ik niet – misschien zou de socialistische leider op basketsloefkes ons dat kunnen vertellen – maar in Gent hebben we die in elk geval wél, al gaat het niet echt om een straat, laat staan om een brede, met bomen omzoomde улица Пиер де ГейтЬр, zoals ze die in Sofia hebben.*

Gent gunde zijn beroemde zoon, componist van De Internationale ** ...een steegje, doodlopend op de Sleepstraat.

______________

   * Helaas vind ik de betere foto van die laan niet meer terug op mijn telefoon, maar op deze ziet u wel zijn naam – toch als u erop klikt en het schrift van de Heilige Cyrillus niet onoverkomelijk vindt.

 ** Voor onze verstrooide socialistische vrienden in het Stadsbestuur: De Internationale is wereldwijd nog beroemder dan de Stille Nacht van Gruber.

teruggevonden

Ironie en ernst (in voetnoten)

Dit stukje gaat niet over Ludwig Feuerbach, ook al komt zijn naam hiernaast voor, maar wel over Karl Marx, en over de professoren Ernst Elster en Karel van het Reve.

Karel van het Reve geeft in een van zijn boeken* een voetnoot bij de naam Marx: Duits publicist. Beknopt, wel nuttig als je dat toevallig niet weet, maar misschien bevat zijn toelichting wel sporen van ironie of zelfs spot.

Zijn oudere collega Ernst Elster gaf in 1887 ook een voetnoot bij die naam: Karl Marx, der bekannte sozialistische Schriftsteller;

Karl Marx, de bekende socialistische schrijver; in 1843 publiceerde hij samen met Ruge de "Deutsch≈französische Jahrbücher", waarin Heine zijn "Lobgesänge auf König Ludwig" publiceerde (Vol. II, p. 169).

Hier geen verdachtmakingen: dit is louter informatief. 

Zur Geschichte der Religion und Philosophie in Deutschland (1834),

Vorrede zur zweiten Auflage (1852),

in: Heinrich Heines sämtliche Werke,

Kritisch durchgesehene u. erläuterte Ausgabe. 7 Bde.

Bibliographisches Institut, Leipzig u. Wien, 1887–1890.

______________________

* In welk boek precies zou ik moeten opzoeken, maar ongetwijfeld weet Philippe Clerick dat uit zijn hoofd.

Geloven is mooi, maar ik hou het bij Feuerbach

 

 De scholastiek leerde dat men geloofsartikelen zonder meer als waarheid moest aannemen. Articuli fidei zijn immers geopenbaard, in tegenstelling tot de menselijke, gebrekkige wetenschap.

Lijkt me een verdedigbaar standpunt, en de Vicarius Filii Dei, de Plaatsvervanger van de Zoon Gods zou mij hier zeker zijn bijgetreden, ware het niet dat hij op dit moment opgebaard ligt op het Sint-Pietersplein (dat van Rome, zeg ik erbij voor de Gentenaars).

Kan wetenschap dan géén waarheden verkondigen? Jawel, maar niet in absolute zin. In de menselijke, macroscopische wereld gelden de wetten van Newton en Maxwell nog steeds, en bijna iedereen gelooft, 'weet' dat de aarde rond is.

Maar als dan bijvoorbeeld een rector in spe van de Gentse Universiteit verklaart dat een zogenaamde transvrouw een vrouw IS,* dan lijkt me dat sterk op de afkondiging van een geopenbaarde waarheid, een geloofsartikel. Het staat iedereen vrij dit te geloven, zeker ook de betrokkene zelf, maar al zou de derisus infidelium, het hoongelach der ongelovigen hier misplaatst zijn, je kunt niemand verplichten zo'n geloof aan te nemen en eisen dat hij zijn woordenschat aanpast.

Ludwig Feuerbach legde uit waar de grens ligt:

Waarheid is de grens van de wetenschap. In dezelfde zin dat de vrijheid van de Duitse Rijnvaart jusqu' à la mer reikt, reikt de vrijheid van de Duitse wetenschap jusqu' à la vérité. Waar wetenschap tot waarheid komt, waarheid wordt, daar houdt ze op wetenschap te zijn, daar wordt ze een zaak van de politie – de politie is de grens tussen waarheid en wetenschap.

Ludwig Feuerbach

Vorrede zur zweiten Auflage (1843)

in: Das Wesen des Christentums

Nachwort von Karl Löwith

1969, Reclams Universal-Bibliotheek Nr. 4571

_____________________

* Men heeft daar blijkbaar ook een decaan die in de transsubstantiatie gelooft.

Zij vechten ook voor óns!

.

Het is tegenwoordig niet eenvoudig om nog iets te kopen dat niet in de Volksrepubliek China 中華人民共和國  is gemaakt, maar toch blijven er – misschien door toedoen van de waakzame Giorgia Meloni – nog enkele essentiële benodigdheden over, bij welker aanschaf wij met een bepaalde fierheid kunnen melden dat ze Europees, in onderhavig geval zuiver Italiaans zijn.

Ik heb het nu over de Proraso scheerkom en de gelijknamige scheerzeep. Twee schitterende producten waarvan het fabricagegeheim al sinds 1908 in het dorpje Caldine nabij Florentië berust, bij Ludovico Martelli S.p.A.

De Italianen hebben hier weinig of niets te vrezen van de Chinese AI.

Trekt Duitsland weer ten oorlog?

 Het standpunt van Sahra Wagenknecht, die net niet in de Bundestag raakte – de kiesdrempel ligt op 5% en haar partij haalde 4,98%...

Friedrich Merz heeft Oekraïne Taurus-kruisraketten beloofd. Terwijl de VS en Rusland onderhandelen over een uitweg uit de oorlog, en er na lange tijd eindelijk een reële kans op een staakt-het-vuren bestaat, stevent Merz af op escalatie. De levering van Taurus-raketten aan Oekraïne zou absoluut onverantwoord zijn, en praktisch neerkomen op een oorlogsverklaring aan de nucleaire macht Rusland.

Deze langeafstandswapens, waarmee men doelen in Rusland haarscherp kan aanvallen, zouden immers door soldaten van de Bundeswehr moeten worden geprogrammeerd. Dit zou Duitsland tot oorlogvoerende partij maken, en een doelwit voor een Russisch militair antwoord.

Deze waanzin moet koste wat het kost worden voorkomen! Wie Duitsland in een oorlog met Rusland wil meeslepen, in plaats van de vooruitzichten op een compromis-vrede te ondersteunen, is volledig ongeschikt als kanselier en een gevaar voor ons land. De SPD-achterban moet zijn historische kans grijpen om deze gevaarlijke dwaling te stoppen en een veto uit te spreken over de coalitie met de CDU/CSU.

Merz heeft in principe nog niets te beloven. Hij is voorlopig kandidaat-kanselier en pas op 6 mei zal de Bundestag daarover stemmen. Vooraf moeten ook de SPD en CDU hun goedkeuring nog geven voor de coalitie.
De uitslag van de SPD wordt verwacht op 30 april, en die van de CDU op 28 april (maar daar zou alleen het partijbestuur zich moeten uitspreken, niet de leden, wat wel zo handig is). CSU ging eerder al akkoord. Vandaar die oproep van Sahra Wagenknecht, waarbij zij natuurlijk niet op de christendemocraten rekent maar wel op de socialisten.

Moet echt álles in het Engels tegenwoordig?

Heinrich Heine schreef een doctoraatsthesis in de Rechten over de dos, de bruidsschat. In het Latijn, zo ging dat toen. Latijn had hij als kleine jongen geleerd en hij vond dat heel moeilijk. Later betwijfelde hij zelfs of de Romeinen wel tijd hadden gevonden om hun grote rijk te stichten als ze eerst Latijn hadden moeten leren. Maar ook Frans was moeilijk. Heinrich liep school in Düsseldorf in het door Napoleon bezette Rijnland, en in Ideen. Das Buch Legrand, Kapitel VII, vertelt hij over de Franse les: 

[…] ich erinnere mich noch so gut, als wäre es erst gestern geschehen, daß ich durch la religion viel Unannehmlichkeiten erfahren. Wohl sechsmal erging an mich die Frage: »Henri, wie heißt der Glaube auf französisch?« Und sechsmal und immer weinerlicher antwortete ich: »Das heißt le crédit«. Und beim siebenten Male, kirschbraun im Gesichte, rief der wütende Examinator: »Er heißt la religion« – und es regnete Prügel, und alle Kameraden lachten.

Madame! seit der Zeit kann ich das Wort religion nicht erwähnen hören, ohne daß mein Rücken blaß vor Schrecken und meine Wange rot vor Scham wird. Und ehrlich gestanden, le crédit hat mir im Leben mehr genützt als la religion –

[…] ik herinner mij nog zo goed, als was het pas gisteren gebeurd, dat ik door la religion veel narigheden heb meegemaakt. Wel zes keer kreeg ik de vraag: “Henri, hoe zegt men geloof in het Frans?” En zes keer, alsmaar meer in tranen, antwoordde ik: “Dat is le crédit.” En de zevende keer, zo bruin als een kers aangelopen, riep de woedende examinator: “Het is la religion” — en het regende stokslagen, en alle kameraden lachten.

Madame! sedert die tijd kan ik dat woord religion niet meer horen noemen zonder dat mijn rug bleek van schrik, en mijn wangen rood van schaamte worden. En om eerlijk te zijn, le crédit is mij in het leven meer van nut geweest dan la religion.*

Zijn biograaf Ludwig Marcuse zei over deze passage: ...er gab die echte Rothschild-Antwort: le crédit!

Heinrich Heine in Selbstzeugnissen und Bilddokumenten

Rowohlts Monographien, 1960, S.17

Krediet kunnen we allemaal gebruiken, en met mijn credit card is gelukkig niets mis, maar mijn debet kaart verviel, en ik kreeg er een nieuwe toegestuurd.

U ziet ze hiernaast, en het eerste wat mij opviel was dat ze voortaan debit kaart heet... 

Debeo-debes-debet &c. ...die vervoeging kennen we nog, en dan is iemand iets verschuldigd, en credo en creditum ook, en dan gelooft iemand dat hij zijn geld ooit zal weerzien.

Ook debiet kennen we, en als de Fransman un débit zegt, bedoelt hij wellicht een tapperij, een café, een bar of een tabakswinkel.
De perfide Engelsman echter kent debit wél (bv. the sum has been passed to the debit of your account), en zo zien we dat ook het Latijn, zoals alles, voor het Engels moet wijken.

__________

* Cioran, net nog genoemd, vond religie evenmin bijzonder nuttig: Dans les épreuves cruciales, la cigarette nous est d’une aide plus efficace que les Évangiles. Bij cruciale beproevingen komt de sigaret ons efficiënter te hulp dan de Evangeliën.

Toen werden kranten nog verslonden!

In het vorige stukje noemde ik zijdelings Ludwig Börne, en laat dit een illustratie zijn bij zijn naam.

.
'Het publiek leest nu eenmaal wat het aangeboden krijgt, en zou zeker betere lectuur kiezen als meer getalenteerde mannen hun die zouden aanbieden. Zij zouden moeten schrijven.'

››Das Publikum liest eben das, was man ihm bietet, und würde gewiß eine bessere Lektüre wählen, wenn begabtere Männer ihm eine solche böten. Sie sollten schreiben.‹‹

Ludwig Börne (Juda Loeb Baruch, 1786-1837) gaf gehoor aan deze raad van een vriendin, en werd zowat de bekendste Duitse politieke journalist van het begin van de XIXde eeuw.

In 1818 begon hij in Frankfurt met het tijdschrift Die Wage, maar al na drie jaar hadden de autoriteiten er genoeg van en verboden ze het blad.*

In 1830 ging Börne naar Parijs, enthousiast als hij was over de Julirevolutie, en consequent als hij was gaf hij daar een tijdlang La Balance uit.

In Parijs was de pers veel vrijer dan in Duitsland of Oostenrijk, al vond Börne de Engelse pers nog beter. Maar in Parijs werd wél veel gelezen, vertelt hij ons.

Kranten worden tegenwoordig door de staat of door reclamebureaus overeind gehouden, of opgekocht door Van Thillo en consorten. Mochten onze journalisten Börne lezen – ik acht die kans gering – dan zouden ze een gevoel van jaloezie nauwelijks kunnen onderdrukken vrees ik:

Alles en iedereen leest. De huurkoetsier op zijn bok haalt een boek uit zijn tas zodra zijn klant is uitgestapt; de fruitverkoopster laat zich de Constitutionnel voorlezen door haar buurvrouw, en de portier leest alle bladen die voor de vreemde gasten in het hotel worden afgegeven. De echte abonnee mag elke ochtend weer bellen dat zijn armen lam worden, de portier brengt hem zijn blad niet eerder dan dat hij het zelf gelezen heeft.

Voor een genreschilder is er geen rijker aanblik voorhanden dan de tuin van het Palais-Royal in de voormiddag. Duizend mensen houden daar een krant in de hand en vertonen daarbij de meest verscheiden posities en bewegingen. De een zit, de andere staat, een derde stapt, nu eens langzaam, dan weer met versnelde pas. Plots trekt een bericht sterker zijn aandacht, hij vergeet zijn tweede voet neer te zetten, en voor de tijd van enkele seconden staat hij als een pilaarheilige op één been. Sommigen staan tegen een boom geleund, anderen tegen de balustrades die de bloemperken afzomen, nog anderen tegen de pijlers van de arcaden. De slagersknecht wist zijn bebloede handen schoon, om geen rode vlekken op de krant te laten, en de pasteiventer laat bij zijn lectuur de koeken koud worden.
Als op een dag Parijs op dezelfde manier ten onder zou gaan als Herculanum en Pompeï zijn ondergegaan, en men groef het Palais-Royal en de mensen daar weer op, en men vond ze in dezelfde houding waarin zij door de dood waren verrast – de papieren in hun handen waren tot stof vergaan – dan zouden archeologen zich de kop breken over wat al die mensen daar precies aan het uitrichten waren toen de lava hen overdekte. Een markt was er niet, een theater evenmin, dat blijkt uit de plek. Geen bijzonder schouwspel had hun aandacht getrokken, want de koppen stonden in verschillende richtingen en de blikken waren naar de grond gericht.
Wat waren die toch aan het doen? zullen zij vragen, en geen van hen zal het antwoord geven: zij waren de krant aan het lezen.

Schilderungen aus Paris (1822 und 1823)
X. Die Lesekabinette

in: Gesammelte Schriften
Vollständige Ausgabe in sechs Bänden
nebst Anhang in zwei Bänden
Leipzig, Max Hesse Verlag, um 1900-1905
Zweiter Band, SS. 40-41

___________________

* Censuur kun je dat niet noemen: men trad ook toen op tegen fake news en desinformatie.