17 maart 2024

Verhofstadt, de Ziener

 Waar is die mooie tijd gebleven, toen er onder onze politici en journalisten nog Zieners waren, mannen die in de kracht van de democratie geloofden en ons Europese model tot in de moslimwereld zagen zegevieren? Akkoord, achteraf gezien waren dat ideologisch verblinde dwazen, maar destijds in 2011 vonden ze toch nogal wat mensen die achter hun multiculturele banier mee opstapten. Trouwens, wie het toen aandurfde om er anders over te denken was een bekrompen islamofoob, of tout court een racist.

In onder meer De Standaard lazen we de gedegen artikelen van bijvoorbeeld de jonge Tom Naegels, maar het mooiste moment was ontegensprekelijk op 16 maart 2011, toen onze grote Guy Verhofstadt in Terzake een krachtige analyse van de Arabische Lente maakte bij Lieven Verstraete.

 


8 maart 2024

Niet te vergeten: Vrouwendag!


Omdat het nog even Vrouwendag is, mag hier heel even de Franse oud-minister Philippe de Villiers aan het woord komen. Zijn volledige naam is grappiger: Philippe Marie Jean Joseph Le Jolis de Villiers de Saintignon, en in journalistieke termen heet de man omstreden, maar wat hij hier zegt bij CNews lijkt, mij althans, nogal wiedes:

Ik ben feminist omdat ik geloof dat vrouwen helemaal in hun eentje in staat zijn om hun superioriteit ten opzichte van mannen te bewijzen. Het idee van quota is dat men haar krukken moet aanreiken. En zoals gewoonlijk: dat idee komt uit de Verenigde Staten.

En zou u zeggen dat dit in dertig jaar het lot van vrouwen heeft verbeterd?

Nee, ik denk dat pariteit gevoelens van wederzijds misprijzen en jaloezie meebrengt. Met andere woorden, vrouwen zeggen dan: ja, hij koos me niet voor mijn waarde, hij nam me omdat hij zijn quotum moest halen. Dus de idee is: ik neem jou omdat ik een quotum nodig heb – het is net als bij de Europese lijsten: we zoeken een vrouw als nummer drie. Dat hoor ik mijn hele leven al: we zoeken een vrouw als nummer drie. Dus je zegt niet tegen een vrouw: “Madame Dupont, ik heb u gekozen omdat u briljant bent, omdat u opmerkelijk bent en mensen in beweging zet. Nee, ik nam u omdat ik mijn quotum moest halen.” Ach, een vrouw dient nu om een quotum te halen. Ach ...hoe poëtisch ...mijn god!


6 maart 2024

Ook staatsschuld kan grappig zijn

U weet het, lezer, of u weet het niet maar onze staatsschuld is torenhoog. Hoe dat zoal is gekomen weet niemand en het was in de jaren tachtig al een raadsel. Guy Mathot, toen PS-minister van Begroting, wist het ook niet: «La dette publique, on ne sait pas comment elle est arrivée, mais elle disparaîtra d'elle-même.» Grappige mededeling, geruststellend zelfs, en onze gelukzalige Vivaldisten zweren erbij. 

Heel zeldzaam echter zijn stukjes over schulden die ook prettig lezen, maar gelukkig heeft al in 1828 Heinrich Heine bewezen dat zulke dingen echt kunnen. Natuurlijk, België bestond toen nog niet en had dus geen schulden, zodat hij over een ander land moest schrijven, Engeland. En het valt op, men danste daar minder lichtvoetig over schulden heen dan hier:

Ooit zaten in de wereld de dingen veel simpeler in elkaar, en gevoelvolle dichters vergeleken de staat met een schip* en de eerste minister met de stuurman. Nu echter is alles gecompliceerder en ingewikkelder: het gewone schip van staat is een stoomboot geworden en de minister heeft niet langer een eenvoudig roer om te besturen, maar staat als verantwoordelijke ingenieur beneden in het ruim tussen de immense machines en onderzoekt angstvallig elke ijzeren stangetje, elk radertje dat misschien voor een storing zou kunnen zorgen.** Dag en nacht staart hij in de vuurhaard, zwetend van de hitte en de kommer want de kleinste onoplettendheid van zijn kant zou de grote ketel kunnen doen barsten en bij die gelegenheid zou het schip met man en muis vergaan. Ondertussen flaneren de kapitein en de passagiers rustig op het dek, rustig wappert aan de zijmast de vlag, en wie de boot zo rustig ziet dobberen heeft geen besef van de vervaarlijke machines en de zorgen en nood die in de romp schuilgaan.
Ontijdig weggemaaid zinken zij neer, de arme verantwoordelijke ingenieurs van het Engelse staatsschip. Roerend is de vroege dood van de grote Pitt, roerender nog de dood van de grotere Fox. Perceval zou aan de gebruikelijke ministersziekte zijn gestorven als niet een dolksteek hem sneller had laten vertrekken. Dezelfde ministeriële ziekte was het die Lord Castlereagh tot zo'n wanhoop bracht dat hij zijn eigen keel doorsneed in North-Cray in het graafschap Kent. Nog op dezelfde manier zonk Lord Liverpool weg in de poel van de zinneloosheid.*** Canning, de goddelijke Canning, vergiftigd door High Tory-laster, hebben we onder de last van zijn wereldbol al zien begeven als een zieke Atlas.**** Eén voor één worden ze onder de grond geschoffeld in Westminster, de arme ministers. Voor de koningen van Engeland moeten zij dag en nacht nadenken, terwijl diezelfden zon­der gedachten en goed in het vlees er maar op los leven en stokoud worden.
Maar wát is de naam van de grote zorg die de hersenen van de ministers van Engeland dag en nacht kwelt en hen doodt? Ze heet the debt, de schuld.
Schulden, net als vaderlandsliefde, religie, eer enzovoort, behoren weliswaar tot de voorrechten van de mens  dieren hebben immers geen schulden maar ze zijn ook uitgerekend een kwelling van de mensheid, en zoals ze een enkeling vernietigen, zo storten zij ook hele generaties in het verderf en lijken ze het oude Fatum te vervangen in de nationale treurspelen van onze tijd. Engeland kan dit fatum niet ontspringen: zijn ministers zien de verschrikkingen op hen afkomen en sterven in de vertwijfeling der onmacht.

__________


      * Horatius, 14de Ode uit het eerste boek.
              O navis, referent in mare te novi fluctus?
              Arm schip, zullen verse golven je de zee weer indrijven?
    ** Rudyard Kipling dichtte bijna zeventig jaar later het prachtige McAndrew’s Hymn, met een gelijkaardige scène in het ruim van een schip; het is een soort aanroeping van een Schotse scheepsingenieurrr en begint zo:
              Lord, Thou hast made this world below the shadow of a dream,
              An’, taught by time, I tak’ it so——exceptin’ always Steam.
              From coupler-flange to spindle-guide I see Thy Hand, O God—
              Predestination in the stride o’ yon connectin’-rod.
              John Calvin might ha’ forged the same —enorrmous, certain, slow—
              Ay, wrought it in the furnace-flame——my “Institutio.”

  *** Als gevolg van hersenbloedingen.
**** In een eerder fragment, hier niet vertaald.


5 maart 2024

Wat zal naar uw gading zijn, lezer?


Alexandre Dumas beschrijft in De Graaf van Monte Christo – een verhaaltje van vijftienhonderd bladzijden – op pagina vierhonderdzesentachtig de Parijse woonst van een gegoede jongeman. Hij doet dat grondig. Kennelijk had Dumas nooit een schrijfcursus gevolgd en zijn zinnen vallen bijgevolg wat langer uit, soms. Eerst komt de gelijkvloerse verdieping:

Onze jongeman had zijn hoofdkwartier gevestigd in de kleine salon op de benedenverdieping. Daar, op een tafel met daarrond op enige afstand brede, zachte divans lagen alle bekende tabakken, van de gele tabak van Petersburg tot de zwarte tabak van de Sinaï, en niet te vergeten Maryland, Portorico en Latakia, te schitteren in de gecraqueleerde faiencepotten waar de Hollanders zo gek op zijn. Daarnaast stonden in geurige houten kistjes, in volgorde van grootte en kwaliteit, puro’s, regalia’s, havanna’s en manilla's gerangschikt. In een open kast ten slotte, een verzameling Duitse pijpen, chibouks met barnstenen koppen versierd met koraal en met goud ingelegde shisha’s met hun lange marokijnen pijpen opgerold als slangen, wachtend op de luim of de gunst van de rokers. Albert zelf had voor deze ordening gezorgd, of liever gezegd voor deze symmetrische wanorde die disgenoten na de koffie bij een moderne maaltijd graag aanschouwen door de walmen die uit hun mond ontsnappen en in lange, grillige spiralen naar het plafond stijgen.

Le Comte de Monte-Christo

Préface de Jean-Yves Tadié

Édition établie et annotée par Gilbert Sigaux

Gallimard 1981, Folio classique


1 maart 2024

Zonder die sociale media lukte het beter...


Karel Verhoeven, hoofdredacteur ven De Standaard, drukte zich bij Ivan De Vadder wat stuntelig uit over migratie, gebruikte in nood merkwaardige termen als ‘crisismedia’, greep terug naar nietszeggende adjectieven als ‘kritisch’, dacht dat velen aan bewustzijnsvernauwing leden en de zaken breder moesten zien, en stelde dan de jongsensachtige vraag: ‘Kom, wat is de oplossing?’ Maar of ze vóór de tijd van de sociale media bij De Standaard dat onderwerp ooit hadden gemeden? Wat dacht je ...nee hoor!*

Bart De Wever: Het idee van …laat ons daar nu niet over spreken, en laat ons dat soort cijfers niet kenbaar maken ...ja, mensen zijn echt niet dom en de tijd van sociale media is natuurlijk wel van die aard dat jullie het al lang niet meer bepalen, hé.

Ivan De Vadder: Heeft de media dit thema echt voldoende behandeld?

Karel Verhoeven: Ik denk te weinig kritisch behandeld. Ik denk dat we d'er veel moeten over praten, maar dat we vaak heu, hmm, één, we hebben heel veel crisismedia, dus opvang die niet lukt. En wij laten veel aan het woord, veel hmm, mening over, over heu over asiel en migratie die een bewustzijnsvernauwing is die de dingen op den duur niet meer in de juiste proportie zien. En wij hebben ook te weinig denk ik gevraagd naar …kom, wat is de oplossing, en zoek ze breder!

Ivan De Vadder: Omdat er ook schrik was om een partij als Vlaams Belang groot te maken, door berichtgeving over…

Karel Verhoeven: Dat heb ik nog nooit …daar is, dat is nog nooit een overweging geweest om niet over crisis en over asiel en migratie te praten.


______________
 
* De tijd dat Reynebeau bij De Standaard zelfs mocht ontkennen dat er iets als transfers bestonden is tenslotte ook voorbij.
__________________

En nog even over de anakoloeten die Karel gebruikte:

                              Ce que l’on conçoit bien s’énonce clairement,
                              Et les mots pour le dire arrivent aisément.


                                                                              Nicolas Boileau
                                                                                    Art poétique
                                                                               Chant I, 153-54
 

Wat goed is doordacht laat zich duidelijk zeggen,
en de woorden daartoe komen vlot.

24 februari 2024

Douce France, zong Trenet lang geleden

 Om Emmanuel Macron te beschermen bij zijn bezoek aan Le Salon de l’Agriculture in Parijs, had men vier afdelingen van de Compagnies républicaines de sécurité (CRS) opgetrommeld, en er was ook veel gendarmerie, plus vanzelfsprekend zijn eigen veiligheidsdienst.

Macron kon dus niet zeggen – zoals destijds Di Rupo – desferiskoet, want afgaande op de beelden waren alleen de koetjes daar goedgeluimd. 

Nee, de sfeer was niet echt goed: de president moest zich terugtrekken op een veilige verdieping van het gebouw om met vertegenwoordigers van de boeren te praten, en ook dat liep niet zoals het hoort want die boeren hadden zich niet aan hun woord gehouden, en Emmanuel vond dat ze hem ‘voor een imbeciel hielden’. Verrassend woordgebruik voor een president.


Toch is zijn aanwezigheid op het salon niet nutteloos geweest, want de Franse woordenschat heeft erbij gewonnen. Je hoort nu praten over un président bunkerisé. Sterk woord voor een zaaltje ergens op een eerste verdieping, maar echt nieuw is het woord ook weer niet.

Bunker – mijn golf spelende lezers kennen dat woord – is in het Frans geattesteerd halfweg de XVIIIde eeuw, en betekende toen een soort bank die ook als koffer dienst deed. Bij Van Dale lezen we ‘bergplaats voor kolen, oorspronkelijk Schots dialect', maar lezers die de golfsport niet beoefenen zullen eronder verstaan: betonnen militaire constructie zoals je die aan de Noordzeekust wel aantreft als overblijfsel van de Atlantikwall.

Ja, de gemoederen raken verhit en de woordenschat wordt geleidelijk aan ruwer, tot zelfs belliqueux.


(woordfrequentie van 'bunker' in het Frans)

21 februari 2024

Astrid Coppens, Natalia en ... M.Mus

.

Naar ik lees heeft VTM een programma met twee alleenstaande moeders, zekere Astrid Coppens en zekere Natalia – van deze laatste wordt om de een of andere reden de familienaam niet genoemd.

Die twee moeders doen net alsof zij moeten rondkomen met het karige inkomen dat professor Stijn Baert (eveneens bekend van de televisie) hen ter beschikking stelt. Zelf bezit ik geen televisietoestel en heb hun programma dus niet gezien, maar er is naar het schijnt wel enige deining rond ontstaan.

Veertig jaar geleden, in 1984, was er in Nederland ook enige deining rond wat daar ‘bijstandsmoeders’ heet. Moeders dus die moeten rondkomen met geld uit de bijstand, net als Astrid en Natalia.

Karel van het Reve gaf daar toen uitleg bij in een radiopraatje op de korte golf – bestemd voor de Nederlandse rijksdelen overzee:



19 februari 2024

Over Rome en Gent en carnaval


Geen kwaad woord over wie vandaag romans schrijft, maar liever dan dingen die bekroond zijn, of in de een of andere hitparade voorkomen, lees ik romans die honderd, tweehonderd of driehonderd jaar oud zijn. Die zijn door de Tijd gefilterd, niet door een eigentijdse jury, én je vertoeft voor een aantal honderden bladzijden in een ander landschap, je leest over andere zeden en gewoonten. 

En voor sommigen mogen ze de roep hebben, maar saai zijn die oude schrijvers niet, zoals dit grappige voorbeeld mag bewijzen:

[...] in de vier maanden dat hij Italië in alle richtingen had doorkruist, had Albert nog niet één affaire gehad.
Albert probeerde er soms grapjes over te maken, maar eigenlijk was hij diep gekrenkt. Hij, Albert de Morcerf, toch een van de meest aantrekkelijke jonge mannen, was er nog altijd aan voor zijn moeite. Dat was des te pijnlijker omdat Albert, naar de bescheiden gewoonte van onze dierbare landgenoten, Parijs had verlaten in de overtuiging dat hij in Italië de grootste successen zou oogsten en dat men hem, met het relaas van die successen, op handen zou dragen op de boulevard de Gand.*

Helaas! niets was ervan in huis gekomen: niet bij hun echtgenoten, maar bij hun minnaars hadden de charmante Genuese, Florentijnse en Napolitaanse gravinnen het gehouden, en Albert was tot de smartelijke overtuiging gekomen dat Italiaanse vrouwen tenminste dat voordeel hadden boven de Franse, dat ze trouw bleven in hun ontrouw.

Ik zeg niet dat er in Italië, zoals overal elders, geen uitzonderingen zijn.

En nochtans was Albert niet alleen een perfect elegante cavalier, maar ook nog heel geestig. Bovendien was hij burggraaf, van nieuwe adel, dat is waar, maar nu men geen bewijzen meer hoeft voor te leggen: wat maakt het uit of je kan terugwijzen tot 1399 of tot 1815! Komt nog bij dat hij vijftigduizend pond aan inkomsten had. Dat is zoals men weet meer dan genoeg om in Parijs in de mode te zijn. Het was dus nogal vernederend dat niemand hem terdege had opgemerkt, in geen enkele van de steden die hij had bezocht.

Hij was dan ook van plan om in Rome zijn schade in te halen, want carnaval is in alle landen van de wereld die deze achtenswaardige traditie in ere houden een periode van vrijheid waarin ook de meest gestrenge zich tot een of andere zottigheid laat overhalen. Welnu, aangezien het carnaval de dag daarop begon, was het voor Albert zaak om zich vooraf al te afficheren.

Met dit in gedachte huurde Albert een van de meest in het oog springende loges in het theater, en doste hij zich onberispelijk uit.

Alexandre Dumas
Le Comte de Monte-Christo
Préface de Jean-Yves Tadié
Édition établie et annotée par Gilbert Sigaux
Gallimard, Folio classique, pp.404-5
____________
* Helaas herdoopt in Boulevard des Italiens (postkaart 1920).


17 februari 2024

Paniek in de tent!

In Frankrijk moet de mediaregulator Arcom* aanbestedingen uitschrijven voor de verlenging van de licenties van 15 digitale televisiekanalen, waaronder die van Canal+, C8 en CNews.

Op 29 februari zullen de baas van de Canal+groep, en vervolgens de directie van CNews en de sterpresentatoren Pascal Praud en Laurence Ferrari** ondervraagd worden door parlementsleden.

Wat men aan CNews verwijt, is dat het een ‘opiniezender’ zou zijn, in tegenstelling tot de publieke zenders die neutraal en objectief berichtgeven. Als dit bewezen wordt geacht, kunnen de vergunningen worden ingetrokken.***

Sonia Mabrouk, van CNews en Europe1, had hierover een gesprek met de historicus Georges Bensoussan:


Sonia Mabrouk: Wat heeft deze kwestie volgens u te betekenen, Georges Bensoussan?

Georges Bensoussan: Ten eerste denk ik dat er sprake is van een toch wel verbluffende omkering van de realiteit. In naam van de pluraliteit van meningen wijst men naar CNews, terwijl in de publieke media die pluraliteit niet de regel is – daar kan ik van meespreken. Dat is één, en anderzijds is het vooral de uiting van een paniekgevoel in de hogere kringen. Dat wil zeggen, dat het erop lijkt dat aan de kant van de doxa, het gestroomlijnde denken – wat Christophe Guilluy de wereld van de metropolen zou noemen – wel, dat de paniek daar hard toeslaat omdat men het gevoel heeft dat aan de kant van de heterodoxe meningen, aan de kant die tégen de doxa ingaat, aan de kant van de volkse klassen, de kleine middenklasse enzovoort, mensen zich beginnen uit te spreken, hun stem laten horen. En dat is iets waar de culturele bourgeoisie, die de publieke media grotendeels domineert, heel slecht tegen kan. Dat is het, meen ik. Het is er een symptoom van.

Mabrouk: Paniek, zegt u?

Bensoussan: Ja, een ware paniek, omdat men in de hogere kringen begint te beseffen dat er beweging zit in het gebouw.

___________________

    * Analoog aan de Vlaamse Regulator voor de Media.
  ** Mevrouw Renaud Capuçon, voor de muziekliefhebbers onder ons.
*** In Nederland zagen we iets dergelijks met de omroepvereniging ‘Ongehoord Nederland’, die men van de buis wilde verwijderen. Na de recente verkiezingsuitslagen heeft men die plannen wijselijk laten varen.

12 februari 2024

Geprezen zij het bier!


Dit exemplaar van A Shropshire Lad had ik, al ben ik geen bibliofiel graag eens doorbladerd, maar lezer, u zal het met mij eens zijn: 3.917,63 € (exclusief port) is prohibitive.


Er bestaat een Nederlandse vertaling van W. A. Jonker (uitgeverij G.A. Van Oorschot, 1993), en die heeft op de even pagina's de oorspronkelijke tekst, want zoals wij leerden van Ortega y Gasset in Misère et splendeur de la traduction (oorspronkelijk van 1937, vertaald bij Les Belles Lettres in 2013): een vertaling is niet hét werk, zij is een pad naar het werk.

Van Jonker las ik destijds zijn Onegin-vertaling, waar Hans Boland zo de spot mee dreef. Mij charmeerde ze. Bij Housman lukt hem dat, ach misschien iets minder, wellicht omdat ik Engels wél goed versta, maar Russisch zo goed als niet (met een restje armzalig schaak-Russisch lees je geen literaire tekst).

Hier een stukje van Housmans grandiose ode aan het bier, die hij besluit met de overweging dat na een zatte nacht (waarin zoals wij weten veel kan gebeuren), een ontnuchterende dag volgt. Die verzen geef ik niet, daarvoor moet u een van de talloze uitgaven van A Shropshire Lad maar kopen. U zult zich dat niet beklagen.

       
       Daar in Burton aan de Trent
       staan prima brouwers op hun post.
       De Muze schenkt maar slappe kost,
       en bier rechtvaardigt Gods bestuur
       beter dan Miltons dichtersvuur.
       Je wordt toch ziek van zulk gedenk?
       Drink liever bier! Schenk in man! Schenk!
       Bekijk de wereld in je glas!
       't Zou fijn zijn als hij echt zo was.

       
       Oh many a peer of England brews
       Livelier liquor than the Muse,
       And malt does more than Milton can
       To justify God's ways to man.
       Ale, man, ale's the stuff to drink
       For fellows whom it hurts to think:
       Look into the pewter pot
       To see the world as the world's not.



Alfred Edward Housman
A Shropshire Lad, LXII
1896, Harrap London 1982
 

7 februari 2024

Die wierook laat ik me welgevallen

 

Grotere lof dan wat Philippe Clerick me hier toezwaait kun je als blogger niet krijgen ...en het maakt ook wel iets uit wié de lofzanger is. Een collega nog wel! 

Gelukkig delen ook anderen in de lof: zo noemt Philippe onder meer de mooie stukjes van Pierre Plum – met wie ik nog náchten snelschaak heb gespeeld (voor meestal bescheiden sommen gelds). Fünf-Minuten-Blitzpartien: dan heb je amper de tijd om je stukjes te verzetten, laat staan om er te schrijven. Helaas onderhoudt Plum geen blog, maar wie zijn stukjes kent weet waarover Clerick spreekt.

Nu had Philippe ongetwijfeld zuiniger kunnen zijn met zijn lof, maar ja, gevleid voel ik me wel:

‘Een blog situeert zich een beetje tussen het boek en Facebook. Het heeft een iets permanenter karakter. Lezers kunnen bepaalde zaken opzoeken en terugvinden. Alvorens er zelf een te beginnen heb ik eerst alles van Marc Vanfraechem gelezen. Ik was hem tegengekomen via Karel van het Reve omdat hij op zijn blog wel eens Karel vermeldde. Hij is – net als ik – een grote Karel van het Reve-bewonderaar. Een maand lang heb ik dagelijks stukjes van hem gelezen en na die maand dacht ik dat die formule me wel zou liggen – ook zijn lay-out heb ik grotendeels overgenomen.’


4 februari 2024

Leest heel zijn boek als een zedenpreek?

 

Ilja Leonard Pfeijffer verklaart in De Morgen: ‘Alkibiades geeft in mijn roman de volgende analyse van het politieke klimaat in Athene.’

En dan volgen tweehonderd woorden – u leest ze hier onderaan – waarin Alkibiades het opneemt tegen ...Wilders, Meloni, Dodik, Trump, Orbán, Netanyahu en consorten. Die Griek van Ilja Leonard bezit een heel moderne woordenschat, met uitdrukkingen als ‘gezonde volkswil’, naadloos samenvallen, ‘het eigen gelijk’ enzovoort – eindelijk weten we waar die negentiende-eeuwse Duitsers hun gesundes Volksempfinden vandaan hadden!

Pfeijffer zelf bekent in alle nederigheid: ‘Ik had mijn bezorgdheid over de staat van ons bestel niet beter kunnen formuleren dan hij.’ En ook onze hedendaagse journalisten zijn natuurlijk bij Alkibiades in de leer gegaan.

Nu goed, het is zoals hijzelf zegt een roman, géén geschiedenis, en van Alkibiades mogen dan helemaal geen speeches zijn overgeleverd, een romancier mag er natuurlijk altijd verzinnen.

Bij de grote graeciste Jacqueline de Romilly echter steekt Alkibiades geen speeches af. Dit is wat zij zegt in haar voorwoord bij Alcibiade, ou les dangers de l’ambition van 1995:

Vooreerst is het helemaal geen geromantiseerde biografie. Geen enkel woord wordt een personage in de mond gelegd dat niet in de teksten voorkomt. Er zijn geen dialogen, geen gereconstrueerde scènes, geen innerlijke overwegingen die iemand worden toegeschreven. Dit is een boek van een helleniste, getraind in respect voor bronnen en kritische nauwkeurigheid. [...] Daarom heb ik Ploutarchos, Thucydides en Plato vaak aan het woord gelaten. Soms kan men zich verbazen over bepaalde eigenaardigheden in hun stijl, maar deze teksten dragen het stempel van authenticiteit, en we kennen de waarheid over Alkibiades alleen daaruit.

In haar korte, wetenschappelijk verantwoorde boek zal de lezer óók parallellen met onze tijd ontdekken, al moet hij dat dan wel zelf doen: hij krijgt ze niet voorgekauwd in een predicatie die nooit één Athener heeft moeten aanhoren.

Zet u schrap lezer, want het ligt er allemaal nogal dik op, en Pfeijffer maakt van Alkibiades niet direct de meest opwindende orator:

Hoe verdeeld het volk ook is, er staan om de haverklap leiders op die de uiteenlopende vormen van onvrede mobiliseren en pretenderen dat zij namens het gehele volk spreken. Zij spiegelen het volk voor dat het een monopolie heeft op het gezonde verstand en dat het homogeen is in zoverre het wordt verraden door de politieke elite. Zij presenteren het als een vanzelfsprekendheid dat de gezonde volkswil, die door de heersende klasse wordt genegeerd, naadloos samenvalt met hun eigen standpunten en elke mening die afwijkt van die van hen, beschouwen zij als een verloochening van het soevereine volk en een verkrachting van de democratie. Zij doen een beroep op emotie en presenteren rationaliteit als een instrument van het establishment. Het volk heeft geen behoefte aan feiten of argumenten, omdat het volk donders goed weet dat argumentatie een onderdeel is van het complot om het volk te onderwerpen en dat dat de feiten zijn. Met de insinuatie dat de democratische instituties het werktuig zijn waarmee de politieke elite het volk knecht en kleineert, zetten zij het volk in naam van de democratie op tegen de democratie, die in hun visie geen democratie mag heten als zij niet neerkomt op een compromisloze alleenheerschappij van hun eigen gelijk.


1 februari 2024

Gérard Depardieu en de goede media

Om Gérard Depardieu was vóór een paar weken veel te doen. De ereburger van Estaimpuis had schandalige dingen gezegd die niet enkel dat Waalse dorp, maar heel Frankrijk dooreen hebben geschud, en vervolgens heel de wereld.

Het programma Complément d’Enquête van France Télévision had die zaak aan het licht gebracht, en zonder enige faktsjekking namen alle media, ook hier, dat voor waar aan. Het kwam tenslotte van een betrouwbare staatszender.

Niet alleen verloor Gérard daarna het ereburgerschap van Estaimpuis, maar ook dat van Québec, en wilde de Franse minister van cultuur, Rima Abdul Malak (inmiddels vervangen) hem zijn Légion d’Honneur afnemen, wat gelukkig niet binnen haar bevoegdheid viel.

Yann Moix, maker van de film met de bewuste uitspraken, zegt echter dat Complément d’Enquête bedrog heeft gepleegd, en nu moet de Franse audivisuele toezichthouder daarover oordelen. Moix gaf uitleg bij CNews: 


Pascal Praud: France2 beeft. France Télévision beeft. Yann Moix was vanmorgen bij ons. Zie maar wat hij me zei: ze hebben de montage gemanipuleerd, zowel het beeld als het geluid. Yann Moix zegt dat, waar Gérard Depardieu "madame" zei, ze het vervangen hebben door "fifille".
(panel) Kan zoiets?
Praud: Natuurlijk kan dat, in een klankmontage kun je doen wat je wilt. Neem ik u mee naar de montagekamer? Dus als dat waar is, áls het waar is, dan verdwijnt Complément d'enquête natuurlijk, én het management dat dit toedekt...
(panel) Het is meer dan ernstig.
...en duidelijk nog steeds de beelden niet wil geven, en dit dus al weken toedekt. Ik zeg erbij: dat is het standpunt van Yann Moix, hé! Luisteren we naar Yann Moix, maar als deze dingen waar zijn, dan dreigt er wat om te gaan. Yann Moix, die vanmorgen bij ons was over dit onderwerp:

Praud: Het moment van de waarheid nadert, het Laatste Oordeel wordt om zo te zeggen weldra geveld. Er komt hommeles bij France Télévision en er zullen misschien koppen rollen.
Yann Moix:
Ik kan u maar één ding zeggen, en dat is dat we van Arcom verwachten dat ze teruggave van mijn film eisen, zodat we de versie in de stoeterij [plaats van opname] kunnen vergelijken met de versie die is uitgezonden in Complément d'enquête.
Praud:
Want a priori, als ik uw advocaat goed heb begrepen, is er geknoeid met de montage, is er geknoeid met het geluid van de montage...
Moix :
Een "madame" werd vervangen door een "fifille", en er werd ingezoomd op een kind, terwijl Gérard Depardieu – ik was op de set, het is mijn film – zei wat hij zei over een vijfendertigjarige vrouw. Ik zeg niets meer, het is misbruik van vertrouwen, het is oplichterij, het is bedriegerij. En nu zeg ik geen woord meer.

Praud: Omdat iedereen commentaar had op deze zogenaamd geseksualiseerde beelden, tot François Hollande toe, die op France Inter zijn veroordeling kwam uitspreken...
(panel) Natuurlijk.
...hij, schaamteloos en altijd klaarstaand om iedereen te veroordelen zonder de feiten af te wachten, en als dat het geval is...

 
Pascal Praud : France2 tremble. France Télévision tremble, et Yann Moix était avec nous ce matin. Vise ce qu’il dit, c’est à moi qu’il le dit. Ils ont manipulé le montage, à la fois avec l’image, mais aussi avec le son. Yann Moix dit que quand Gérard Depardieu dit «madame» ils ont remplacé le madame par «fifille».
(panel) C’est possible ça ?
Bien sûr que si, dans un montage son tu fais tout ce que tu veux. Un montage son, je vous emmène en salle de montage. Donc si c’est vrai, si c’est vrai, Complément d’enquête évidemment saute, la direction qui a couvert ça...
(panel) C’est gravissime.
...qui ne veut toujours pas donner les images manifestement, donc qui couvre ça depuis des semaines,.. je peux vous dire que c’est la position de Yann Moix hein! On va l’écouter Yann Moix, mais si telles sont les choses avérées, ça risque de bouger. Yann Moix qui était ce matin avec nous sur ce sujet.
 -----
Praud : L’heure de vérité approche, le Jugement Dernier d’une certaine manière est quasiment en place, et ça va faire du bruit à France Télévision, et des têtes vont peut-être tomber.
Yann Moix : Je peux vous dire une seule phrase, c’est que nous attendons de l’Arcom, que l’Arcom exige la restitution de mon film, pour comparer la version dans le haras avec la version qui pour l’instant a été diffusée dans Complément d’enquête.
Praud : Parce que, a priori, si j’ai bien écouté votre avocat, le montage a été bidouillé, le son du montage a été bidouillé...
Moix : Un «madame» a été remplacé par un «fifille», et ils ont zoomé sur une enfant, alors que Gérard Depardieu – j’étais sur le tournage, c’est mon film – a tenu ses propos sur une femme de trente-cinq ans. Je n’en dirai pas plus, c’est un abus de confiance, c’est une escroquerie, c’est une arnaque. Je ne dirai pas un mot de plus.
 ----- 
Praud : Parce que tout le monde a fait son commentaire sur cette séquence dite sexualisée, jusqu’à François Hollande à France Inter qui est venu condamner...
(panel) Bien sûr.
...lui, allègrement, toujours prêt à condamner les uns et les autres avant d’avoir d’autres éléments, et si tel est le cas...

25 januari 2024

Het belang van archieven


Het Franse klank- en beeldarchief INA bezit een schat aan materiaal. Onbewerkt materiaal uit het verleden is altijd verrassend, en iedereen kan het bekijken zonder duiding van hedendaagse wijzen.
Archieven zijn belangrijk want – hoe onwaarschijnlijk het mag klinken – je kunt nooit uitsluiten dat bijvoorbeeld de politieke debatten en interviews van vandaag, vervelend en voorspelbaar als ze zijn, voor onze kinderen of kleinkinderen een bepaalde amusementswaarde zullen hebben.

In 1991, in Humo, vergeleek Louis Tobback asielzoekers met meeuwen op een stort. Of dat toen een partijstandpunt was weet ik niet, maar hij vond dat je die vogels moest verjagen. Helaas moeten we het hier stellen zonder klank of beeld.
Tien jaar vóór Tobback vertolkte secretaris-generaal Georges Marchais van de Franse communisten het standpunt van zijn partij – toen nog niet over ‘asielzoekers’ maar over clandestiene immigranten. Tobback had blijkbaar goed naar hem geluisterd, maar Lionel Jospin en zijn socialistische partij dachten daar toen heel anders over. Veel ophef maakte het standpunt van de communisten niet – de bevolking dacht er net zo over – en de verstandhouding met de socialisten kwam niet in het gedrang. Blijkbaar konden zij van mening verschillen zonder dat er ruwe termen vielen.

Maar wat drieënveertig jaar na Marchais' interview nog altijd meegaat, is één grappig zinnetje van hem:


Georges Marchais: Kijk, de socialistische partij is de socialistische partij. Ik vraag de socialisten helemaal niet om communisten te worden. Bijgevolg moeten we uitgaan van deze realiteit: er is een socialistische partij en een communistische. De ene is een sociaaldemocratische partij, reformistisch, de andere een revolutionaire partij. 
Wij hebben andere politieke doelstellingen. We hebben onze verschillen. Er kan dus geen sprake van zijn ons te vragen het communisme op te geven, en evenmin kun je de socialistische partij vragen het socialisme op te geven.
Patrice Duhamel (TF1): Dat was niet de vraag die u werd gesteld.
Marchais: Het was misschien niet uw vraag, maar het is mijn antwoord.
Duhamel: Over welke kwestie kan er niet worden onderhandeld?
Marchais: Dat was de tweede vraag. In de eerste vraag had u het over de machtswissel.*
Duhamel: Ja.
Marchais: Dus ik antwoordde op die machtswissel. De tweede vraag was: over welke kwestie? Maar ik heb Jospin gehoord en hem gelezen. Hij sprak dus over de meningsverschillen tussen ons. Onder die meningsverschillen noemde hij de arbeidsmigratie. U hebt hem gehoord, u was erbij. De arbeidsmigratie.**
Hier hebben we het over een precieze vraag. Er zijn twee miljoen werklozen, Fransen en immigranten. Waarom dan illegale arbeidskrachten binnenlaten die het aantal werklozen verhogen? Ziedaar de vraag. Daar gaan wij niet mee akkoord. Dus wat we zeggen is: we moeten de instroom van arbeidsimmigranten stoppen. Diegenen die in Frankrijk zijn, moeten blijven; zij hebben meegewerkt om de rijkdom van Frankrijk te produceren toen er volledige werkgelegenheid was. Zij moeten blijven, maar we moeten geen nieuwe arbeidsmigranten binnenlaten om ze in werklozen te veranderen. Dat is mijn standpunt.



Marchais : Bien, le parti socialiste, c’est le parti socialiste. Je ne demande nullement aux socialistes de devenir des communistes. Par conséquent il faut partir de cette réalité. Il y a un parti socialiste et un parti communiste, qui sont deux partis différents. L’un est un parti social-démocrate, réformiste, l’autre est un parti révolutionnaire.
Nous avons une politique différente. Nous avons des divergences. Par conséquent il est hors de question de nous demander à renoncer d’être des communistes, tout comme il est hors de question de demander au parti socialiste de renoncer d’être des socialistes.
Duhamel : Ce n’est pas la question qui vous était posée.
Marchais : C’était peut-être pas votre question, mais c’est ma réponse.
Duhamel : Sur quelle question il ne faut pas négocier ?
Marchais : Ah ça, c’était la deuxième question. La première, vous avez évoqué le changement.
Duhamel : Oui.
Marchais : Alors, j’ai répondu au changement ! La deuxième, vous dites : sur quel sujet ? Mais j’ai entendu Jospin, j’ai lu. Alors, il parle des désaccords qui existent entre nous. Parmi ces désaccords, il a cité les travailleurs immigrés. Vous l’avez entendu, vous y étiez. Les travailleurs immigrés.
Voilà une question précise où nous, nous disons ceci : il y a deux millions de chômeurs, français et immigrés. Pourquoi laisser entrer de la main-d’œuvre clandestine pour augmenter le nombre des chômeurs ? Voilà la question. Nous ne sommes pas d’accord. Nous disons donc : il faut mettre un terme à la venue de la main-d’œuvre immigrée. Ceux qui sont en France doivent rester, ils ont contribué à produire les richesses de la France quand il y avait le plein emploi. Ils doivent rester, mais il ne faut pas laisser entrer de nouvelles mains-d’œuvre immigrées pour en faire des chômeurs. Voilà ma position.
____________

  * François Mitterrand volgde in 1981 Valéry Giscard d'Estaing op als president.
** Onze kranten spraken toen over gastarbeiders.

21 januari 2024

De Franse premier dedouaneert het begrip 'identiteit'

Bij CNews geeft men de nieuwe eerste minister Gabriel Attal heel wat krediet, zeker ook omdat hij – eerst nog als regeringswoordvoerder, daarna als minister van onderwijs – aanvaardde om in hun studio’s de handschoen op te nemen. Attal mag dan van socialistischen huize zijn, hij schuwt het debat op een als rechts gekwalificeerde zender niet, terwijl er in Franrijk linkse stemmen te horen zijn die CNews gewoon willen verbieden. Inderdaad hoort men bij CNews vaak termen als 'natie' of 'identiteit', maar nu neemt ook Attal die in de mond. Il s’avance sur les plates-bandes du Rassemblement national, hoor je bij andere media. Hij betreedt het pad van het Rassemblement national.

Die durf valt wel in goede aarde bij CNews, maar dat neemt niet weg dat hun journalisten en panelleden op daden wachten, en Attals woorden soms van argwanende commentaren voorzien. Immers: woorden zijn geen oorden.

Eliot Deval: En dan deed hij een uitspraak die onze aandacht trok: hij stelde zich ten doel om de Franse identiteit te koesteren en te bewaren. Luisteren we:

"Globaal gezien gaat het erover hoe we onze identiteit bewaren, onze Franse identiteit, onze waarden, onze sterke punten, in een wereld die verandert en in beweging is. Hoe kunnen we nu al deze veranderingen en al deze transities omzetten in troeven, waar we verder mee kunnen en de Fransen beter van worden? Dat is ons doel."

Eliot Deval: Amine Al Khatmi?

Amine Al Khatmi: Ik ben het met de premier eens, en ik stel voor dat hij dit bespreekt met een president van de Republiek die hij goed kent, en die zei dat er niet zoiets als de Franse cultuur bestond.* Ik denk dat dit kan leiden tot een interessant debat tussen de twee hoofden van de uitvoerende macht.

Eliot Deval: Misschien dat iemand wel van mening kan veranderen?

XX: ...ja dat kan &c.



Eliot Deval: Et puis il a une phrase qui nous a interpellés. Voilà ce qu’il dit: il se fixe comme objectif de conserver, de garder l’identité française. On écoute:

Gabriel Attal: Au global, c’est comment garder notre identité, notre identité française, nos valeurs, nos grandes forces, dans un monde qui change et qui bouge. Et comment est-ce que tous ces changements et toutes ces transitions, on en fait des atouts pour aller plus loin et pour que les Français vivent mieux? C’est ça notre objectif.

Eliot Deval: Amine Al Khatmi?
 
Amine Al Khatmi: Je suis d’accord avec le premier ministre, et je lui suggère d’aller en discuter avec un président de la République qu’il connaît bien, qui a déclaré qu’il n’y avait pas de culture française. Je pense que ça peut donner lieu entre les deux têtes de l’exécutif à un débat intéressant.

Eliot Deval: On peut peut-être changer d’avis?

XX: ...oui on peut &c.

____________


* In Libération kun je lezen wat Macron destijds zei in Lyon.

12 januari 2024

Een francofone nulliteit

 Dat onze niet bijster snuggere minister van Buitenlandse Zaken (hoe heet ze ook weer?) geen deftig woord Nederlands kent is normaal in Belgique, maar nu sprak dat braaf schaap ook nog “Peace Initiative” uit als “pissez inichatif”

Dan vraag je je toch af wat zo’n productje van de positieve discriminatie, dat blijkbaar evenmin een letter Engels kent, aanvangt in een internationaal gezelschap.

Of een ernstige leraar zijn tijd in haar wil steken valt te betwijfelen – nullus tenetur ad impossibile zei Augustinus – maar zelfs van het ridicule, groteske, ten hemel schreiende Engels van Charles Michel (een productje van nepotisme in dit geval) zou ze misschien nog iets kunnen opsteken.

Gelukkig voor haar wordt zij in het eigen Franstalige kringetje van repliés sur eux-mêmes voor vol aangezien. Beschamend blijft dat zij ook Vlamingen vertegenwoordigt in het buitenland – al is zij zich daar wellicht niet van bewust.



10 januari 2024

Is Gabriel Attal werkelijk de jongste?

 

Pascal Praud van CNews liet opmerken dat de jonge Gabriel Attal een nog jongere voorganger had. En hij maakte ook grappige opmerkingen bij de veronderstelde reacties van een paar oudere ministers die zich wel gepasseerd zullen voelen:

De laatste Franse regeringsleider nog jonger dan Attal heette Bonaparte. Die was dertig toen hij in 1799 tot eerste consul werd benoemd. Gisteren hoorde ik uit de mond van de nieuwbakken eerste minister termen als nationale soevereiniteit, grandeur, veiligheid als prioritaire doelstellingen van het land, gezag, wederopleving, in die mate zelfs dat ik me afvroeg of Emmanuel Macron niet Jordan Bardella had benoemd. Maar nee, het is een socialist, de eerste die Matignon betreedt na het Hollande-lustrum – madame Borne was immers meer technica dan politica. Als gevolg is nu Bruno Le Maire vannacht honderd jaar ouder geworden, en hoopt François Bayrou misschien, als de fee Carabosse, dat de lieveling van de macronie zich in de gangen van het paleis zal prikken aan een spinnewiel.

Le dernier chef de gouvernement français plus jeune qu’Attal s’appelait Bonaparte. Il avait trente ans et il fut nommé Premier Consul, c’était en 1799. J’ai entendu hier dans la bouche du néo premier ministre les mots de souveraineté nationale, grandeur, sécurité comme objectifs prioritaires du pays, autorité, sursaut, à tel point que je me suis demandé si Emmanuel Macron n’avait pas nommé Jordan Bardella. Mais, non, c’est bien un socialiste, le premier depuis le quinquennat Hollande qui entre à Matignon – madame Borne étant d’avantage une techno qu’une politique. Conséquence : Bruno Le Maire a pris cent ans dans la nuit, et François Bayrou, fait Carabosse du Marigot, espère peut-être que l’enfant chéri de la macronie se piquera avec un rouet dans les couloirs du palais.


9 januari 2024

Op avontuur in Gent

 

De tocht van het Gravensteen naar het Sluizeken kun je te voet maken (500 meter), via bijvoorbeeld de Kraanlei en Oudburg, maar wie liever de Geldmunt en dan de Lange Steenstraat neemt zal er ook komen. En wie van de diensten van De Lijn gebruik wil maken: ook dat kan. Je neemt dan Bus 5A, stapt over op Bus 10, en vervolgens brengt Tram T2 je naar je bestemming. Met een beetje geluk ben je er al binnen de twintig minuten.


5 januari 2024

Democratische 'innovaties' zijn nergens voor nodig

 

Dat politicologen al eens een verstandig woord zeggen zal niemand betwisten. Doen we dat bij gelegenheid niet allemaal tenslotte? net zoals we ook dwaasheden en incongruenties debiteren. Dat zij echter in naam van een wetenschap kunnen spreken mag worden betwijfeld. 

Én, dat het de hen interviewende journalisten aan een goed geheugen ontbreekt, blijkt telkens weer.

Maddens: Kijk naar de referenda. Tot de jaren 90 waren de meeste commentatoren en politicologen daar eigenlijk vrij positief over. Maar dat veranderde na een aantal referenda waar de burgers zogezegd ‘verkeerd’ hebben gestemd, bijvoorbeeld tegen de Europese Grondwet (in Nederland in 2005, red.) of voor de brexit (in het Verenigd Koninkrijk, in 2016, red.).

Op zich een verstandig woord – dat valt zoals we zegden niet uit te sluiten – maar de redactie van De Morgen weet helaas niet dat het betreffende referendum behalve in Nederland, éérst en vooral in Frankrijk een overduidelijk NEEN kreeg.

Toegegeven, Frankrijk is een ver land. Toch hadden die redacteurs het verstand mogen hebben om af en toe een blog te lezen. Die naïef aandoende onvolledigheid was hun dan bespaard gebleven.

Karen Celis:  ...ik denk inderdaad dat een referendum een ongeschikt instrument is voor heel wat beslissingen in onze erg complexe samenleving. [...] En wat een uitermate slecht idee was het om via een referendum aan de burger te vragen: gaan we uit de EU stappen of niet?

Blijkbaar zijn er volgens Karens wetenschappelijke, althans politicologische inzichten onderwerpen waar de burger maar beter buiten blijft. In Zwitserland denkt men daar anders over, maar dat land ligt nog een stuk verder dan Frankrijk.

Beste Karen Celis, u bent het grondig eens met Jean-Luc Dehaene, toen nog geen ridicuul poppetje in een CD&V-propagandabaksel maar een volbloed antidemocraat, die na de superieur genegeerde referenda samen met zijn maat Giscard d’Estaing uitpakte met een ‘grondwet’ (bij De Morgen noemen ze die tekst zo, maar ach, wat betekenen definities daar), waarvan hij vond dat het beter was dat de bevolking helemaal niét snapte wat erin stond.

Verder Karen, vertelt u nog iets over ‘gelijkheid’ en over het ‘klimaat’. Met een beetje politicologisch zoekwerk zult u vast nog onderwerpen vinden waar de bevolking niet betrokken bij hoeft te worden. Maar vooral die 'gelijkheid' zou ik u graag horen definiëren.


20 december 2023

Emmanuel Macron over Gérard Depardieu




De Franse cultuur wordt in dat land hooggehouden door Rima Abdul Malak, minister in de regering van Élisabeth Borne. Maar nu heeft deze minister vrijdag een misstap begaan. Ze kondigde een disciplinaire procedure aan, om het Légion d’Honneur van Gérard Depardieu "een schande voor Frankrijk" in te trekken.

Malak had een televisieprogramma gezien – Complément d'enquête op France 2 – waarin Depardieu lelijke dingen zegde over vrouwen. Dat haalde ook hier de kranten. Alleen was zij in haar opwinding vergeten dat de toekenning of intrekking van zo’n onderscheiding helemaal niet onder haar bevoegdheid valt. In een republikeinse monarchie heet zoiets un sujet régalien: het komt alleen de vorst toe.

Emmanuel Macron reageerde meteen (alle lof!) en zette Rima op haar plaats:* "Ik ben een groot bewonderaar van Gérard Depardieu, un immense acteur, un génie de son art. Hij heeft Frankrijk, onze grote auteurs en onze personages wereldwijd bekend gemaakt. Hij maakt Frankrijk trots." Al gaf hij ook toe dat de acteur "zich wel eens liet gaan."

"Deze orde, het Légion d’Honneur is er niet om te moraliseren, en wordt niet ingetrokken op basis van een reportage." En dan komt zijn verdict: "Zal ik het Légion d’Honneur intrekken als mensen dingen zeggen die me choqueren? Ik zeg nee. Ja, de minister is te ver gegaanIk haat klopjachten, en de juridische procedures zullen hun beloop hebben."

Als deze minister nu niet het verstand heeft om ontslag te nemen, moet hijzelf wel ingrijpen zou je denken.

_____________

* Elle fut recadrée, zeggen ze in het Frans.

Noot van 11 januari: Malak werd in de regering Attal niet meer opgenomen.


http://victacausa.blogspot.com/victacausa.blogspot.com5edf7b715d0afaa3d68201fa2d94715a304487db.html