Tom Lehrer is klassiek geworden

 Tom Lehrer kwam hier al vaak ter sprake, en hij lijkt wel aan een revival te zijn begonnen. Je vindt hem op YouTube, en ook zijn teksten zijn vindbaar op het web. Vóór de internettijd moest je nog wachten tot er een boek verscheen, jaren na zijn drie lp’s ...die je in New York moest bestellen, want hier waren ze nergens te vinden.

Lehrer kwam gisteren zelfs ter sprake in de commentaar die de Russische grootmeester Peter Svidler gaf bij een schaakpartij van het aan gang zijnde Hoogoventoernooi in Wijk aan Zee – dat nu helaas Tata Steel Chess heet. Svidler zag bij een bepaalde stelling niet direct een uitweg want alle zetten leken hem even dubieus...

 

GM Peter Svidler: I was pondering if I can make some sort of Knight takes ç4 work somewhere, but I don’t appear to be able to…

GM David Howell: Everything is hanging. 

Svidler: Yeah, everything is hanging. Yeah. 

Howell: Our Knight does get kicked back, and long term we have to deal with those pawns.

Svidler: When correctly viewed, everything is lewd.

Howell: What’s that from?

Svidler: Uh… Tom Lehrer.

Howell: Ok.

Svidler: It’s a… it’s a song by Tom Lehrer celebrating – it’s called Smut – and it’s in favour of freedom of speech basically, which is a topic which remains immortal and heavily discussed.

Howell: I thought it might be Flight of the Conchords or some…

Svidler: No no no, that’s a line of Tom Lehrer.

Howell: Fuck…

Svidler: Well, you could argue, sort of you know, it was the frontrunner and the harbinger of Flight of the Conchords and everything else.

Howell: Yeah ...so this is potentially one of these positions, you know, we don’t want to solve with calculation, but we will have to attack some of these lines.

Svidler: Hmm hm, yeah, so what happens if ... black would just go Rook f-d8 and says: “None at all of this for now.”

 

Hij bedoelde het anders

Soms probeer je vol goede wil iets te lezen in een Vlaamse gazet, maar begrijp je het niet.

Een artikel in De Morgen klaagt – ik meen terecht – de zwakte van de Vlaamse regering aan. Ook de afwezigheid en de stuntelige mededelingen van de ministerpresident komen aan de beurt bij hun journalist Stavros Kelepouris.

Helaas wil die man zijn beweringen kracht bijzetten met een uitdrukking die hijzelf niet begrijpt: “Er zit weinig patina op het parcours van deze Vlaamse regering.”

Je vraagt je af of ze bij die redactie wel een Dikke van Dale bezitten, want die had aan de journalist (en zijn eindredacteur) kunnen uitleggen wat ‘patina’ is: de zichtbare ouderdomskenmerken waardoor het oppervlak van oude (kunst)voorwerpen zich onderscheidt van dat van nieuwe voorwerpen van hetzelfde materiaal, resp. de nabootsing daarvan.

• uitdrukking ‘het patina van de geschiedenis vertonen’: zichtbaar of merkbaar oud zijn.

Wat bedoelde Stavros te zeggen? dat er weinig glans op die regering zit, of dat ze een frisse indruk maakt? We hebben er het raden naar.

Mathilde cinquantenaire!

Ik las ergens dat mevrouw Mathilde Coburg vijftig is geworden. Dat interesseert geen hond zou je denken, maar blijkbaar is daar toch veel om te doen want met zulke zaken houden de gazetten en de tv zich graag bezig.

Erg is dat niet, want in onze moderne tijd kan die journalistieke opwinding geen maanden aanhouden, het is een kwestie van dagen.

In de XVIIIde eeuw was dat nog anders, maar wij zijn beter af. 

De Spaanse troonopvolger bezocht in 1766 Parijs, en Mme du Deffand schrijft daarover aan Horace Walpole in Londen:

On ne parle ici que du prince héréditaire; tout le monde le verra, on est passionné du désir de le voir – c’est un ennui qu’il faudra souffrir pendant deux mois, terme de son séjour ici.

Over chique ziektes

DE TIJD nam uit HET FINANCIEELE DAGBLAD een interview over, met de Nederlandse psychiater Christiaan Vinkers, en hun journalist vroeg: ‘Uw boek gaat over de vraag of burn-out wel bestaat. Hoe kwam u op dat idee?’

Ik begreep geen bal van het hele fenomeen. Al jaren deed ik onderzoek naar de relatie tussen stress en angst, stress en depressie en stress en psychose. Maar als mensen me vroegen hoe het met stress en burn-out zat, begon ik altijd een beetje te mompelen: ‘Tja, dan heb je ook last van ernstige stress.’ In mijn opleiding had ik er nooit iets over gehoord en in de psychiatrie wordt het begrip niet gebruikt.

Inderdaad is het een betrekkelijk recent begrip, gepopulariseerd door de roman A Burnt-out Case van Graham Greene van 1980, over een architect die het allemaal 'niet meer zag zitten’ en naar een leprakolonie in Congo trok.
Verder heeft Vinkers het volstrekt niet begrepen op burn-out coaches, maar nog het mooist vond ik deze uitspraak:

Wat mij opvalt, is dat veel laagopgeleiden de diagnose van een depressie krijgen en hoogopgeleiden die van een burn-out. Ik heb geen direct bewijs, maar het lijkt erop dat de laatste groep daar zelf op aanstuurt. Op depressie rust nog steeds een groot taboe, alsof dat je eigen schuld is. Zeggen dat je een burn-out hebt, heeft soms bijna iets heroïsch. Dan heb je te hard gewerkt.

Nu is er nooit iets nieuws onder de zon en vroeger had je ook chique ziektes die hoofdzakelijk in de hogere klassen voorkwamen. Hier een voorbeeld uit de heel vroege Verlichtingstijd:

Aan Jean Fernel (1497-1558), professor aan de Parijse school voor geneeskunde en auteur van een Universa medicina (1567), mag de ontwikkeling van de theorie der vapeurs worden toegeschreven. Hij ging daarbij uit van Galenus' beschouwingen over de gisting van urine. Voor Fernel heeft de term 'vapeur' een letterlijke en klinische betekenis. De verschillende organen kunnen beurtelings of gelijktijdig geïnfecteerd raken door bedorven uitwasemingen die specifieke symptomen van toenemende ernst bepalen:"Wanneer deze vapeurs de hersenen bereiken, veroorzaken zij nu eens wat men baarmoederdrift noemt, met geraaskal, woede en onbehagen; dan weer wekken ze enkele andere vormen van waanzin op, vol angst en afschuw; of ze veroorzaken een diepe sluimering, waarbij de persoon valt en het bewustzijn verliest." (Pathologie, Jean Fernel, Parijs, 1661).

Het is pas bij Joseph Raulin dat het metaforisch en eufemistisch gebruik van de term 'vapeurs' zich verspreidt in de XVIIIde eeuw. In de tweede helft van deze eeuw werden vapeurs beschouwd als een organische aanleg van vrouwen. "Vapeurs werden een mode onder de chique vrouwen van de wereld; Hunauld, auteur van een Dissertation sur les vapeurs (1756), en Vandermonde in een Essai sur la manière de perfectionner l’espèce humaine (1756), vinden beiden dat de dames een soort voldaanheid etaleren als ze erdoor aangedaan worden. Zo introduceert Hunauld een aparte klasse van vapeurs die hij modieuze vapeurs noemt, waarbij, zegt hij met stelligheid: "op zijn minst evenveel mysteries van het hart spelen als organische aanleg."

Paul Hoffmann,

La Femme dans la pensée des Lumières

Paris, Éditions Ophrys, 1977

Benedetta Craveri geeft dit als voetnoot in:

Madame du Deffand et son monde

Seuil, 1982, p.373

C’est à Jean Fernel (1497-1558), professeur à l’École de médecine de Paris et auteur d’Universa medicina (1567), qu’on peut attribuer le développement de la théorie des vapeurs à partir des considérations de Galeno sur la fermentation des urines. Chez Fernel, le terme «vapeur» a un sens littéral et clinique. Les différents organes peuvent être, à tour de rôle ou simultanément, infectés par des émanations putrides qui déterminent des symptômes spécifiques de gravité croissante : «Quand cette vapeur est parvenue jusqu’au cerveau, tantôt elle fait ce qu’on appelle fureur utérine, avec caquet, colère et inquiétude ; ou excite quelques autres formes de folie, remplies de crainte et d’horreur ; tantôt elle cause un profond assoupissement, qui fait tomber les personnes et demeurer sans aucun sentiment.» (Pathologie, de Jean Fernel, Paris, 1661, p. 498).

Ce n’est qu’avec Joseph Raulin que se diffuse, dans la deuxième moitié du XVIIIe siècle, l’usage métaphorique et euphémique du terme «vapeur». Dans la deuxième moitié du siècle, les vapeurs sont considérées comme étant une prédisposition organique des femmes. «Les vapeurs sont devenues à la mode auprès des femmes du monde; Hunauld, auteur d’une Dissertation sur les vapeurs (1756), et Vandermonde, auteur d’un Essai sur la manière de perfectionner l’espèce humaine (1756), trouvent tous deux qu’elles montrent une certaine complaisance à en être frappées. Ainsi Hunauld établit-il une classe particulière de vapeurs, qu’il appelle les «vapeurs à la mode», dans lesquelles, comme il le dit dans une formule pertinente, «il entre pour le moins autant de mystères du cœur que de disposition des humeurs.»

7x17kwadraat

Een gelukkig 2023 gewenst, lezer!

(normaliter een verkiezingsjaar)