De mooiste Nederlandse zin van het jaar
.
‘Vijftien jaar had de badkamer met de caravanafmetingen probleemloos dienstgedaan, de sporadisch gekneusde knie niet te na gesproken van wie zich, zijn toilet makend of zich scherend voor het lavabootje, te bruusk omdraaide en aan den lijve moest ervaren hoe gering de speling was gebleven tussen rand en wand.’Tja... als dàt voor de mooiste Nederlandse zin moet doorgaan, dan zullen we op den duur Marcel Reich-Ranicki nog gelijk moeten geven, met wat die ooit zei in Das Literarische Quartett op de ZDF ...over Hugo Claus nog wel: “...als dat het beste is van de Nederlandse literatuur, dan is dit voor ons Duitsers goed nieuws, want in dat geval hoeven we ons daar geen zorgen meer over te maken”. Dit belette Reich-Ranicki overigens niet om Nooteboom kort daarop miljonair te maken met zijn lovende kritieken in het programma.
Bekijken we die winnende zin nog even. Het laatste verleden deelwoord in het rijtje, “gebleven” namelijk, had Lanoye voordelig weg kunnen laten. Dan had hij weliswaar één € minder verdiend, maar zijn zin had erbij gewonnen. Al kun je niet uitsluiten dat Lanoye een heel sterke contextuele reden had om het woordje toch te laten staan, maar daar zou je het boek voor moeten lezen.Helaas! zijn eerdere “sporadisch gekneusde knie” klonk al gezocht, en is grammaticaal met moeite verdedigbaar. Sporadisch hier als bijwoord? Een knie wordt niet sporadisch gekneusd, tenzij in een gewrongen stijl, al zal het sporadisch wel voorkomen dat iemand zijn knie kwetst of kneust aan rand of wand, of aan de scherpe kant van teil of tobbe, voor, tijdens of na het schrobben.
Kijk, grammaticaal had sporadische misschien net gekund, maar ook dan was de zin niet gered.
Gelukkig is er inhoudelijk weinig aan te merken op de periode van Lanoye, al zullen er ongetwijfeld hier en daar mannen zijn die onder “zijn toilet maken” weinig meer verstaan dan een snelle scheerbeurt. Zij zullen het apart vermelden ervan wellicht redundant vinden. Ik ben het niet zeker, maar het was geloof ik bij de grote stilist Casanova dat ik een pracht van een badkamerzin las: “Le visage de l'homme se lave au rasoir”.
Die zin is maar 9 € waard, en toch vind ik hem stukken sterker dan het lamentabele langdradige gekunstelde geknutsel van Lanoye.
.
http://victacausa.blogspot.com/victacausa.blogspot.com5edf7b715d0afaa3d68201fa2d94715a304487db.html
5 opmerkingen:
Zelfs sporadisch heb ik nog geen kennis genomen van Lanoyes creativiteit omdat de man in de media zo onuitstaanbaar zelfingenomen overkomt. Dat is een oneigenlijke drijfveer waar het literatuur betreft, maar er is genoeg voorhanden om dit eventuele gat te vullen.
Deze 'mooiste' zin heb ik nu wel gelezen - én jouw rake en humoristische commentaar, deze met veel genoegen en instemming.
Wat mij hindert (waarschijnlijk beroepsmisvorming) is iets grammaticaals: als je een zin begint met 'had dienstgedaan', dan moet je in datzelfde verleden blijven met 'had omgedraaid' ipv 'omdraaide'. Geen geringe speling;-)
Deze 'mooiste' zin is niet alleen geen bijzonder mooi, maar zelfs ook fout Nederlands.
Met die consequente voltooid verleden tijd zou de 'mooie' zin natuurlijk nog lelijker geworden zijn. Overigens: met een sporadische knie zou deze zin niet gered zijn, maar wel de lezer - van verveling ;-)
Ook taalkundigen verschillen van mening, merk ik, over dat “sporadisch” van Lanoye.
De onvolprezen Taalprof zegt me dat ik “gekneusd” moet zien als een werkwoordsvorm, terwijl ik het als een echt adjectief opvatte.
Een andere autoriteit schreef me dat ik volkomen gelijk had: “…wat dat bijwoord sporadisch betreft: zeker!”. Ik noem hem niet, want ik ben nu geneigd de Taalprof gelijk te geven.
Toch blijf ik het een scheve zin vinden, omdat naar mijn gevoel “sporadisch” naar betekenis niet goed past bij “kneuzen”. Bij iets “sporadisch doen” hoort voor mij een opzettelijkheid, of minstens een soort willekeur, die bij “kneuzen” ontbreekt. "Sporadisch in je neus peuteren", kan dus voor mij, maar je knie "sporadisch kneuzen" niet. Maar dat is inderdaad geen grammaticaal, wel een semantisch bezwaar.
Bij van Dale staan twee voorbeelden van “sporadisch” als bijwoord, en het tweede is hier het toepasselijke: het komt slechts sporadisch voor, ik zie hem maar sporadisch.
Maar ik sluit mij graag aan bij de mening van lezeres Kirsten, op de site van Tzum:
Een goede, prachtige zin is geen zin die aan elkaar hangt van de archaïsche bewoordingen, komma’s en geforceerde grammatica om toch maar al die ideeën in die ene zin te proppen alsof het een reiskoffer is.
Zie gelijkaardige bezwaren bij Theodor Holman:
http://www.parool.nl/parool/nl/508/THEODOR-HOLMAN/article/detail/1015456/2010/09/20/Mooiste-zin.dhtml
Overigens vond ik de zin van Lanoye minder slecht dan de zin die vorig jaar werd bekroond (van Erwin Mortier).
Inderdaad Hans, en Holman in Het Parool zegt het preciezer dan ik het hierboven deed. Wat mij bijzonder beviel in zijn stuk was dat hij zich blijkbaar ook geërgerd had aan dat redundante geëmmer van Lanoye over toilet maken en scheren.
Een reactie posten