Jean Baudrillard a disparu
.
Jean Baudrillard is dood. Het staat op de site van Le Monde.
Die man analyseerde, lang voor de meesten, op een scherpe, soms genadeloze maar altijd speelse en zelfs liefdevolle manier wat de consequenties zijn van ...niet minder dan de Verlichting, van de Rationaliteit zelve. Hij was bang voor l'utopie réalisée.
Grappige filosofen bestaan! En hij was er een.
Hier beschrijft hij, het is maar een splintertje van zijn gedachten, twintig jaar geleden de Marathon van New York — waar wij Vlamingen tegenwoordig ook sterk mee meeleven.
Je n’aurais jamais cru que le marathon de New York puisse vous arracher des larmes. C’est un spectacle de fin du monde. [...] Ils sont 17000 à courir, et on pense à la vraie bataille de Marathon, où ils n’étaient même pas 17000 à se battre. Ils sont 17000, et chacun court seul, sans même l’esprit d’une victoire, simplement pour se sentir exister. «Nous avons gagné!» souffle le Grec de Marathon en expirant. «I did it!» soupire le marathonien épuisé en s’écroulant sur la pelouse de Central Park.
I did it! [...]
J’ai couru le marathon de New York: I did it!
J’ai vaincu l’Annapurna: I did it!
Le débarquement sur la lune est du même ordre: We did it! Un événement moins surprenant au fond que programmé d’avance dans la trajectoire du progrès et de la science. Il fallait le faire. On l’a fait. Mais cet événement n’a pas relancé le rêve millénaire de l’espace, il l’a en quelque sorte épuisé.
Il y a le même effet d’inutilité dans toute exécution d’un programme, comme dans tout ce qu’on fait pour se prouver qu’on est capable de le faire: un enfant, une escalade, un exploit sexuel, un suicide.
[...]
Faut-il continuellement faire la preuve de sa propre vie? Étrange signe de faiblesse, signe avant-coureur d’un fanatisme nouveau, celui de la performance sans visage, celui d’une évidence sans fin.
Jean Baudrillard.
Amérique.
Grasset et Fasquelle, 1986.
___________
. Misschien is het ongepast om het nu in herinnering te brengen, maar een verschrikkelijk onrechtvaardige zin van Leo Apostel vond ik altijd, toen hij schreef: .Zowel in de Angelsaksische landen als in Frankrijk krijgen deconstructieve geesten als Deleuze, Guattari, Baudrillard, Lyotard en Derrida gezag van spreken. Deze vorm van intellectueel terrorisme is een verschijnsel van een algemeen crisisbewustzijn. [...] de ontoegankelijkheid van de wetenschap en het verdwijnen van ieder wereld- of waardebeeld, dit alles brengt een golf van antirationalisme teweeg en vermengt zich met lusteloosheid en apathie. (Gebroken Orde; de vergeten toekomst van de filosofie, 1992)
Op die manier kan alvast ik niet terugdenken aan de grote Baudrillard.
.
.
http://victacausa.blogspot.com/victacausa.blogspot.com5edf7b715d0afaa3d68201fa2d94715a304487db.html
3 opmerkingen:
Interessant citaat van Apostel. Baudrillard heb ik niet gelezen (hij lijkt me meer een soort free-wheeling essayist dan een doordacht filosoof), maar ik wist niet dat Leo Apostel dit al in 1992, tegen de stroom in, neerschreef. Hij had gelijk natuurlijk, zeker voor wat Derida betreft. En hij had ook Lacan kunnen vernoemen. Leo had toen aan veel gezien, maar weinigen hebben geluisterd.
Bedankt voor uw reactie Filip, op de blog die ik schreef toen het nieuws van zijn dood nog maar pas bekend was geraakt: niet eens de radio (toevallig had ik die avond Fr.Cult. aan staan) had het geven op dat moment.
De mensen die u noemt Filip: Derrida, Lacan --misschien liggen er nog andere namen op uw tong-- die heb ik helaas niet gelezen, tenzij in enkele aanzetten waarna ik hen weglegde. Lyotard iets meer. Maar Baudrillard las ik gretig. Om zijn stijl zoals ik zei, en zijn scherpe opmerkingsgave, soms profetisch was hij (achteraf gezien). En ik zal maar bekennen, het leven is kort en: I wanna be entertained. Jean Baudrillard wàs een freewheeler, zoals je zegt. Zelf verwierp hij trouwens met een glimlachend dédain de titel van filosoof (ook die van socioloog): terecht denk ik, want systematisch is hij nooit, en een bepaalde systematiek (Apostel zal mij niet tegenspreken) is eenmaal een kenmerk van onze westerse wijsbegeerte. B. beschouwde systematiek als een beperking, zo begrijp ik hem, en kon ik hem vaak ook volgen -- soms ook niet.
Zijn (onvermijdelijk filosofische) eerste vaststelling is dus dat de wereld niet “systematisch” te vatten is, en die gedachte was voor Apostel heiligschennend. Onsystematisch betekent echter niet inconsequent.
B.'s betekenis ligt natuurlijk in de kritiek die hij haarscherp formuleert op de informatie-industrie (waar, wat hem betreft, ook bepaalde uithoeken van de wetenschap onder vallen; nog een gedachte die Apostel niet kon waarderen, en die hij wellicht als een regelrechte belediging zag).
Le réel a fermé boutique. Tout est réel, et plus rien ne l’est, zo vatte de journaliste Élisabeth Lévy, B.'s gedachtenwereld samen in een Nieuwjaarsuitzending op, alweer Fr. Cult.
Lévy gaf hem toen ook enkele titels waartegen hij géén bezwaar maakte: chroniqueur de la virtualisation du monde; flic métaphysique, lancé au trousses des assassins du référent.
Inderdaad is hij een romantische metafysicus, en Apostel (die dat in zijn hart ook was! ...'s nachts op café was dat wellicht duidelijker voelbaar dan in de les, mag ik daarbij zeggen zonder de man onrecht aan te doen), maar die het cynisme van de media geloof ik niet wénste te zien, had aan B. nooit het spreekrecht mogen ontzeggen, zelfs niet in hypothetische vorm.
Want dat is pas een grondig onfilosofische, ja zelfs burocratische houding, aangezien zij de twijfel aan de eigen overtuiging en aan de eigen uitgangspunten …gewoon wil verbieden. Bij uitstek een cordon philosophique is toch een
contradictio in terminis?
Ik wilde nog iets zeggen Filip, maar het is zeer wankelbaar en op logische gronden makkelijk aan te vallen.
Baudrillard verwerpt minstens impliciet "systematiek", hij is eng-formeel gesproken onlogisch, maar in een (wat mij betreft aanvaardbare) overkoepelende beweging is juist die houding, die inderdaad een kritiek is op de rationaliteit, een hogere vorm van rationaliteit, die in elk geval naar binnen toe --binnen de traditie van de filosofie bedoel ik, of gotbetert van de openbaringsreligies zelfs-- elk irrationalisme verwerpt. De verworvenheden van de Verlichting laat hij intact geloof ik, en misschien verschilt hij daarin van andere Franse auteurs (maar dat kan ik niet beoordelen).
Zijn houding geeft enkel onze eigen westerse buitengrenzen aan, en beoogt allerminst een soort terugkeer naar achtergelaten irrationalismen, als daar zijn monotheïsme, historicisme e.d.
Een reactie posten