Finkielkraut over censuur ... door journalisten

Vertaling van het eind van een gesprek tussen Élisabeth Lévy en Alain Finkielkraut, voor het programma L'Esprit de l'Escalier, uitzending van gisteren die u hier in haar geheel kunt zien.

Élisabeth Lévy: Voor we afscheid nemen, toch een woordje over Éric Zemmour, die werd weggewerkt bij iTélé, als gevolg van een toch wel schaamteloze manipulatie van zijn uitspraken in een Italiaans dagblad, en van de druk ...pardon ik herstel, er was de minister van Binnenlandse Zaken die min of meer om zijn hoofd vroeg, twee redacties, die van RTL en die van iTélé die afstand van hem hebben genomen, en tot slot heeft iTélé besloten om het zonder...
Alain Finkielkraut: Om hem te ontslaan.
Élisabeth Lévy: ...om het maar zonder de kip met de gouden eieren te stellen, wat bijna angstwekkend is.
Alain Finkielkraut: Ja, en waarom is dat angstwekkend? Al mijn bedenkingen tegen het boek van Zemmour formuleerde ik eerder al, met name in dit programma, maar dit neemt niet weg: van deportatie heeft hij niet gesproken en de vraag naar deportatie werd hem niet gesteld, zoals de journalist van de Corriere della Sera die hem had geïnterviewd ook heeft bevestigd. Hij heeft dus ...er is een schandaal gecreëerd op basis van niets. Wat ik vaststel is dat er vanzelfsprekend altijd een strijd is geweest tussen vrijheid van meningsuiting en censuur. Maar de censuur werd door de Staat belichaamd, en de journalisten verdedigden de vrijheid van spreken. Vandaag zijn het de journalisten die als eersten om censuur roepen. Zijzelf zijn het trouwens die hun medeburgers in de gaten houden, zoals je elke dag kunt zien bij Mediapart [een onafhankelijke ...weliswaar gesubsidieerde nieuws- en opiniesite, ongeveer zoals hier DeWereldMorgen]. Wat wij nu zien gebeuren, is dat de Staat altijd maar zwakker wordt, en de journalistiek sterker en sterker. Ik zal niet zeggen totalitair, maar hun macht lijkt mij tegelijk drukkend en verontrustend. En dan...
Élisabeth Lévy: Verbijsterend was het trouwens gisteren te horen dat, ik meen zelfs Edwy Plenel, maar echt heel wat journalisten het ontslag hebben toegejuicht.*
Alain Finkielkraut: Zeg dat wel! Van de antiracistische verenigingen zijn we dat gewend, maar van de kant van journalisten, dat is toch wel eigenaardig, een ommekeer. Daarnaast ook interessant was het de minister te horen, de woordvoerder van de regering, Le Foll, wat is zijn voornaam ook alweer...
Élisabeth Lévy: Stéphane Le Foll.
Alain Finkielkraut: Stéphane Le Foll... van hem te horen dat Zemmour in persoon het probleem was van Frankrijk. En dan zie je pas wat politieke correctheid inhoudt. Niet enkel zegt de politieke correctheid ons wat we moeten denken, zij vertelt ons ook wat we moeten zien. Je hebt niet meer het recht om te zien wat je ziet. Trouwens het is niet wát je ziet dat problematisch, verontrustend en schandalig is, maar het feit zelf dát je ziet. Éric Zemmour neemt men kwalijk dat hij een aantal problemen aankaart waarvan men heeft besloten – ten bewijze de toespraak van François Hollande – dat ze niet bestaan! Nogmaals, wat ik zeg betekent niet dat ik de stellingen van Éric Zemmour aanhang, sommige ervan leken me zelfs schandalig, en dan bedoel ik zeker niet zijn beweringen in de Corriere della Sera, maar bijvoorbeeld zijn bevreemdende verdediging van Soral en Dieudonné. Ik meen dat men stevig met hem in debat moet gaan, maar dat men hem de mond snoert bewijst dat hoe meer zij zich in het nauw gedreven voelt, hoe gemener de politieke correctheid wordt.
Élisabeth Lévy: Is het in die twee gevallen trouwens niet evengoed hetzelfde probleem van de democratie? U hebt een kop uit Le Monde geciteerd daarnet, die zei dat populisme het probleem van Europa was, wat erop neerkomt dat het probleem van Europa de volkeren zijn...
Alain Finkielkraut: Voilà.
Élisabeth Lévy: ...en de lezers van Éric Zemmour, of ze nu al zijn ideeën delen of niet, worden tenslotte behandeld als...
Alain Finkielkraut: Maar natuurlijk!
Élisabeth Lévy: ...behandeld, een beetje zoals een deel van de kiezers, alsof ze er helemaal niet toe doen.
Alain Finkielkraut: Die zin van Bertolt Brecht blijft hé, omdat het volk ons heeft teleurgesteld, hebben wij besloten ...besluiten wij om het op te heffen. Dat opheffen doet men niet, maar de stichting Terra Nova [een think tank] heeft volgend besluit genomen: dat volk schuiven we terzijde, we stigmatiseren het – voor één keer mogen we dat woord in gemoede gebruiken – en we proberen er met een nieuwe meerderheid omheen te trekken. Wat diegenen betreft die in naam ervan spreken, welaan dan, die proberen we monddood te maken. Dat wil nog niet zeggen dat er geen populisme bestaat, en dat men sommige uitlatingen niet moet bekritiseren, maar tussen kritiek en censuur ligt er een drempel. Men hoort die niet te overschrijden.

* Wat Plenel zei was: «Mieux vaut tard que jamais. Après avoir banalisé en opinion son délire raciste, certains médias découvrent l'idéologie meurtrière de Zemmour».
«Beter laat dan nooit. Nadat ze zijn racistisch gebazel eerst hadden gebanaliseerd tot een opinie als een andere, ontdekken sommige media nu de moorddadigheid van Zemmour zijn ideologie».

Hieronder het klankfragment en de transcripte, maar ik voeg hieraan toe dat wie graag iets grappigers wil lezen, over de censuur ten tijde van Poesjkin en Heine bijvoorbeeld, hier terecht kan.


Élisabeth Lévy: Avant de nous quitter, un mot tout de même sur Éric Zemmour et sur son éviction de iTélé, donc à la suite d’une manipulation tout de même éhontée de ses propos dans un quotidien italien, il a donc et de la pression …pardon, je me reprends, il y a eu le ministre de l’intérieur qui en quelque sorte demandait sa tête, deux rédactions, celle de RTL et de iTélé qui se sont désolidarisées, et pour finir, iTélé a décidé de se passer…

Alain Finkielkraut: Son licenciement

Élisabeth Lévy: …de se passer d’une poule aux œufs d’or en quelque sorte, ce qui est presque inquiétant.

Alain Finkielkraut: Alors, c’est inquiétant, pourquoi? J’ai dit toutes les réserves que j’avais vis-à-vis du livre d’Éric Zemmour, notamment dans cette émission, il n’empêche: il n’a pas parlé de déportation, et la question de déportation ne lui a pas été posée, comme l’a confirmé le journaliste du Corriere della Sera, qui l’interrogeait. Donc il a créé… le scandale a été créé à partir de rien. Ce que je constate, c’est qu’il y a toujours eu bien sûr un combat entre la liberté d’expression et la censure. Mais la censure était incarnée par l’État, et les journalistes défendaient la liberté d’expression. Aujourd’hui, ce sont les journalistes qui sont en première ligne pour réclamer la censure. Et ce sont eux d’ailleurs qui surveillent, comme on le voit tous les jours sur Mediapart, leurs concitoyens. Alors nous somment à l’heure d’un État de plus en plus faible et d’un journalisme de plus en plus fort. Je ne dirai pas qu’il est totalitaire, mais son pouvoir m’apparaît à la fois pesant et inquiétant. Alors…

Élisabeth Lévy: Il était d’ailleurs sidérant hier d’entendre, même Edwy Plenel me semble-t-il, et vraiment beaucoup de journalistes se félicitant de l’éviction.

Alain Finkielkraut: Bien sûr! Des associations antiracistes on a l’habitude, mais de la part des journalistes, c’est quand-même assez singulier, c’est un renversement. Alors ce qui est intéressant aussi, c’est d’entendre le ministre, porte-parole du gouvernement, c’est quoi son prénom, Le Foll…

Élisabeth Lévy: Stéphane Le Foll.

Alain Finkielkraut: Stéphane Le Foll… c’est d’entendre dire que le problème de la France c’est Zemmour lui-même. Et là on voit quand-même ce qu’est le politiquement correcte. Non seulement le politiquement correcte nous dit ce qu’il faut penser, il nous dit aussi ce qu’il faut voir. On n’a pas le droit de voir ce qu’on voit, et ce n’est pas ce qu’on voit qui est problématique, inquiétant et scandaleux: c’est le fait même de le voir. Parce que on en veut à Éric Zemmour d’énoncer un certain nombre de problèmes, dont on a décidé – preuve le discours de François Hollande – qu’il n’existait pas. Encore une fois, ce que je dis ne vaut pas allégeance aux propos d’Éric Zemmour, certains m’ont paru véritablement scandaleuses, certainement pas ceux qu’il a tenus au Corriere della Sera, mais par exemple sa défense étrange de Soral et de Dieudonné. Je crois qu’il faut discuter fermement avec lui, mais lui fermer la boucher, c’est la preuve que plus le politiquement correcte est aux abois, plus il devient méchant.

Élisabeth Lévy: Est-ce-que dans les deux cas d’ailleurs ce n’est pas le même problème de la démocratie? Vous avez cité un titre du Monde tout à l’heure, disant que en gros le problème de l’Europe c’est le populisme, ça veut dire que le problème de l’Europe c’est les peuples...

Alain Finkielkraut: Voilà.

Élisabeth Lévy: …et dans le fond, les lecteurs d’Éric Zemmour, qu’ils partagent toutes ses idées ou pas, me semble-t-il sont traités…

Alain Finkielkraut: Mais bien entendu!
Élisabeth Lévy: …sont traités un peu comme une partie des électeurs, comme quantité tout à fait négligeable.

Alain Finkielkraut: Oui, et d’ailleurs c’est toujours la phrase de Bertolt Brecht hein, le peuple nous ayant déçus, nous avons décidé, on décide de le dissoudre. Alors on ne le dissout pas mais la fondation Terra Nova a pris la décision suivante: ce peuple, on le met entre parenthèses, on le stigmatise – pour une fois le mot peut être employé à bon escient – et on essaye de le contourner par une nouvelle majorité. Quant à ceux qui parlent en son nom, et bien en effet, on essaye de les bâillonner. Ce n’est pas pour autant d’ailleurs que le populisme n’existe pas, et qu’il faille critiquer certains propos, mais entre la critique et la censure il y a un pas que l’on ne devrait pas franchir.