We kunnen zoetjesaan zonder waarzeggers

Enoch Powell deed in 1968 een sombere voorspelling, maar als classicus wist hij vanzelfsprekend dat zulke zaken nooit in goede aarde vallen.

Above all, people are disposed to mistake predicting troubles for causing troubles and even for desiring troubles: ‘If only,’ they love to think, ‘if only people wouldn’t talk about it, it probably wouldn’t happen.’ Perhaps this habit goes back to the primitive belief that the word and the thing, the name and the object, are identical.

Bovenal zijn mensen geneigd om het voorspellen van narigheid te verwarren met het veroorzaken van narigheid, of zelfs het zoeken van narigheid: ‘Als men,’ willen ze graag denken, ‘als men er maar niet over praat, dan gebeurt het wellicht niet.’ Mogelijk gaat deze gewoonte terug op het primitieve geloof dat het woord en het ding, de naam en het object identiek zijn.

En dit is het oordeel van de filosoof Roger Scruton over hem:

He was somebody who took a point, elaborated it and was led by it to its own implied conclusion, and as a philosopher I admire that. That’s the way one should think if one’s interested in truth. But if one’s interested in persuading people, then of course that might be a mistake. People are often frightened by logic, they’re frightened by the truth also.

Hij was iemand die stelling nam, deze stelling ontwikkelde en uitkwam bij de impliciete gevolgtrekking eruit. Als filosoof bewonder ik dat: zo hoort iemand te denken die zich voor de waarheid interesseert. Maar voor wie geïnteresseerd is in het overtuigen van mensen, kon dat wel eens een vergissing zijn. Mensen worden al snel afgeschrikt door logica, en ook voor de waarheid zijn ze bang.

Vandaag hebben we natuurlijk geen voorspellers meer nodig. In alle steden van Europa staan er betonblokken rond de ‘wintermarkten’, en je ziet ook soldaatjes met geweren. Soms ook traliewerk, zoals in Berlijn. Wel vraagt men je nergens, naar ik hoor, dat je je schoenen uittrekt of je broeksriem door een scanner laat halen. Zover zijn we blijkbaar nog niet, maar niettemin: het volstaat te zien wat iedereen ziet.
Een eenvoudige opgave, zij het niet voor iedereen even eenvoudig. « Il faut toujours dire ce que l'on voit : surtout il faut toujours, ce qui est plus difficile, voir ce que l'on voit, » zei Charles Péguy. Altijd zeggen wat je ziet, maar vooral, en een stuk moeilijker: altijd zién wat je ziet.
Met dat laatste hebben politici, hun journalisten, politicologen enzovoort het vaak moeilijk.

Hier hoort u eerst Scruton, met onder zijn eerste woorden helaas een alarmistisch en vulgair muziekje dat de BBC-journalisten nodig vonden, en dat er niet helemaal af te knippen viel. Bij wijze van excuus aan mijn lezer heb ik tussen hem en de Franse auteur Georges Bensoussan enkele beschaafde noten ingevoegd. Bensoussan zegt au fond niets dat Powell al niet een halve eeuw terug had gezegd, maar hij is even vernietigend voor de media:

Est-ce que dire ces faits, c’est les faire exister, et donc participer en mêlées sociales qui pourraient demain nos entraîner à des affrontements civils? Ou bien est-ce qu’au contraire dire ces faits, c’est empêcher que demain des affrontements civils aient lieu, parce que la parole aura été dite, et qu’on aura empêché par la parole d’entretenir le désespoir de la majorité du peuple français, qui est au courant de tous ces faits et gestes, mais qui en a assez de l’inaction des politiques, et de la peur de la classe médiatique d’appeler un chat un chat.

Die feiten benoemen, betekent dat ook dat je ze in het leven roept en bijgevolg deelhebt aan sociale troebelen die ons morgen konden meeslepen in confrontaties tussen burgers? Of belet integendeel het benoemen van die feiten dat confrontaties tussen burgers zullen plaatshebben, omdat het woord gevallen is, en je door dat woord niet langer voedsel geeft aan de wanhoop van de meerderheid van het Franse volk, dat weet wat er omgaat en zijn bekomst heeft van de passiviteit van de politici en de vrees van de journalistieke klasse om het beest bij zijn naam te noemen.