Het belang van archieven

Het Franse klank- en beeldarchief INA bezit een schat aan materiaal. Onbewerkt materiaal uit het verleden is altijd verrassend, en iedereen kan het bekijken zonder duiding van hedendaagse wijzen.
Archieven zijn belangrijk want – hoe onwaarschijnlijk het mag klinken – je kunt nooit uitsluiten dat bijvoorbeeld de politieke debatten en interviews van vandaag, vervelend en voorspelbaar als ze zijn, voor onze kinderen of kleinkinderen een bepaalde amusementswaarde zullen hebben.

In 1991, in Humo, vergeleek Louis Tobback asielzoekers met meeuwen op een stort. Of dat toen een partijstandpunt was weet ik niet, maar hij vond dat je die vogels moest verjagen. Helaas moeten we het hier stellen zonder klank of beeld.
Tien jaar vóór Tobback vertolkte secretaris-generaal Georges Marchais van de Franse communisten het standpunt van zijn partij – toen nog niet over ‘asielzoekers’ maar over clandestiene immigranten. Tobback had blijkbaar goed naar hem geluisterd, maar Lionel Jospin en zijn socialistische partij dachten daar toen heel anders over. Veel ophef maakte het standpunt van de communisten niet – de bevolking dacht er net zo over – en de verstandhouding met de socialisten kwam niet in het gedrang. Blijkbaar konden zij van mening verschillen zonder dat er ruwe termen vielen.

Maar wat drieënveertig jaar na Marchais' interview nog altijd meegaat, is één grappig zinnetje van hem:

Georges Marchais: Kijk, de socialistische partij is de socialistische partij. Ik vraag de socialisten helemaal niet om communisten te worden. Bijgevolg moeten we uitgaan van deze realiteit: er is een socialistische partij en een communistische. De ene is een sociaaldemocratische partij, reformistisch, de andere een revolutionaire partij. 

Wij hebben andere politieke doelstellingen. We hebben onze verschillen. Er kan dus geen sprake van zijn ons te vragen het communisme op te geven, en evenmin kun je de socialistische partij vragen het socialisme op te geven.

Patrice Duhamel (TF1): Dat was niet de vraag die u werd gesteld.
Marchais: Het was misschien niet uw vraag, maar het is mijn antwoord.
Duhamel: Over welke kwestie kan er niet worden onderhandeld?
Marchais: Dat was de tweede vraag. In de eerste vraag had u het over de machtswissel.*
Duhamel: Ja.
Marchais: Dus ik antwoordde op die machtswissel. De tweede vraag was: over welke kwestie? Maar ik heb Jospin gehoord en hem gelezen. Hij sprak dus over de meningsverschillen tussen ons. Onder die meningsverschillen noemde hij de arbeidsmigratie. U hebt hem gehoord, u was erbij. De arbeidsmigratie.**
Hier hebben we het over een precieze vraag. Er zijn twee miljoen werklozen, Fransen en immigranten. Waarom dan illegale arbeidskrachten binnenlaten die het aantal werklozen verhogen? Ziedaar de vraag. Daar gaan wij niet mee akkoord. Dus wat we zeggen is: we moeten de instroom van arbeidsimmigranten stoppen. Diegenen die in Frankrijk zijn, moeten blijven; zij hebben meegewerkt om de rijkdom van Frankrijk te produceren toen er volledige werkgelegenheid was. Zij moeten blijven, maar we moeten geen nieuwe arbeidsmigranten binnenlaten om ze in werklozen te veranderen. Dat is mijn standpunt.

Marchais : Bien, le parti socialiste, c’est le parti socialiste. Je ne demande nullement aux socialistes de devenir des communistes. Par conséquent il faut partir de cette réalité. Il y a un parti socialiste et un parti communiste, qui sont deux partis différents. L’un est un parti social-démocrate, réformiste, l’autre est un parti révolutionnaire.
Nous avons une politique différente. Nous avons des divergences. Par conséquent il est hors de question de nous demander à renoncer d’être des communistes, tout comme il est hors de question de demander au parti socialiste de renoncer d’être des socialistes.
Duhamel : Ce n’est pas la question qui vous était posée.
Marchais : C’était peut-être pas votre question, mais c’est ma réponse.
Duhamel : Sur quelle question il ne faut pas négocier ?
Marchais : Ah ça, c’était la deuxième question. La première, vous avez évoqué le changement.
Duhamel : Oui.
Marchais : Alors, j’ai répondu au changement ! La deuxième, vous dites : sur quel sujet ? Mais j’ai entendu Jospin, j’ai lu. Alors, il parle des désaccords qui existent entre nous. Parmi ces désaccords, il a cité les travailleurs immigrés. Vous l’avez entendu, vous y étiez. Les travailleurs immigrés.
Voilà une question précise où nous, nous disons ceci : il y a deux millions de chômeurs, français et immigrés. Pourquoi laisser entrer de la main-d’œuvre clandestine pour augmenter le nombre des chômeurs ? Voilà la question. Nous ne sommes pas d’accord. Nous disons donc : il faut mettre un terme à la venue de la main-d’œuvre immigrée. Ceux qui sont en France doivent rester, ils ont contribué à produire les richesses de la France quand il y avait le plein emploi. Ils doivent rester, mais il ne faut pas laisser entrer de nouvelles mains-d’œuvre immigrées pour en faire des chômeurs. Voilà ma position.

____________

  * François Mitterrand volgde in 1981 Valéry Giscard d'Estaing op als president.

** Onze kranten spraken toen over gastarbeiders.