De door-en-door brave stem van David Lodge

.

[Dit is het besluit van een essay van de Britse hoogleraar en auteur David Lodge, dat de Zwitserse krant gisteren publiceerde]

Wachten op geestelijke ommekeer

Wat mij na de aanslagen in Londen de meeste angst inboezemt en bedrukt, is het tastbaar geworden feit dat de islamleer, en de tekst van de koran, op zodanige wijze kunnen worden uitgelegd dat zij een rechtvaardiging en verheerlijking van dergelijke monsterachtige daden toelaten; en dat intelligente, goed opgeleide jongemannen zich blijkbaar er van laten overtuigen dat het paradijs hen verzekerd is als zij zichzelf, en een door toeval samengebrachte groep van medemensen de lucht inblazen. Intussen zijn er weliswaar islamgeleerden en imams aan het woord geweest die de aanslagen veroordelen; maar, op zijn minst als buitenstaander krijg je de indruk dat zij met onvoldoende klaarheid en engagement positie nemen tegen de ideologie achter deze aanslagen.
Politie en geheime diensten zullen ons nooit voor honderd procent kunnen beschermen tegen de aanvallen van islamfundamentalisten. Daartoe is er binnen de islam een revolutie nodig die aan dergelijke excessen elke theologisch grondslag ontneemt. De hoop op een spoedige ontwikkeling in die richting is bescheiden; de moslims zouden een historische lectuur van de koran moeten accepteren, en hem niet langer willen zien als het zuivere woord gods. Daar hebben echter ook vandaag nog vele christenen het lastig mee ten aanzien van de bijbel. Voor de anderen – atheïsten, agnostici, liberaal denkende christenen – heeft het beroemde gedicht van Yeats “The Second Coming” aan beklemmende actualiteit gewonnen:

Things fall apart; the centre cannot hold;
Mere anarchy is loosed upon the world,
The blood-dimmed tide is loosed, and everywhere
The ceremony of innocence is drowned;
The best lack all convictions, while the worst
Are full of passionate intensity.

De enige troost is dat Yeats dit gedicht neerschreef kort na de Eerste Wereldoorlog – toen hij reden had om aan te nemen dat de Westerse beschaving ten einde liep. Maar we zijn er nog steeds, en niet zinnens datgene prijs te geven dat voor ons beschaving heet.
_________________________

Alles gaat aan diggelen; het centrum gaat eraan;
Pure anarchie is op de wereld losgelaten,
Een troebel bloedgetij is los, en overal
Verzuipt der onschuld plicht en plegen;
De besten missen overtuiging, maar het uitschot
Barst van passie uit zijn voegen.