Een dichter verklaart meer dan een economist

Engeland zat destijds, we spreken van de jonge negentiende eeuw, diep in de schulden. Vandaag is het de beurt aan Griekenland.
Of die twee dingen vergelijkbaar zijn weet ik niet, maar als je uitleg vraagt aan economisten, academici, politici, bankiers &c. zul je moeten vaststellen: zoveel hoofden, zoveel zinnen. Misschien is het probleem te ingewikkeld, of de economie is niet echt een wetenschap, maar een antwoord blijft uit.
In elk geval, een verstandiger idee lijkt het mij om bij zulke moeilijke vraagstukken als de openbare schuld niet bij economisten, maar meteen bij een dichter, een ziener te rade te gaan.

Als kleine jongen las Heinrich Heine in de krant vaak over de immense Engelse schuldproblemen, en over de worstelingen van hun achtereenvolgende prime ministers. Dezer lot was zwaarder zelfs dan dat van de grootviziers in het langwerpige Constantinopel, waar hij ook over las. Zij werden op last van de sultan wel eens met het zijden koord vereerd, als het met de financiën te slecht ging.

Later maakte Heine een reis naar Engeland, en hij deed daar vanzelfsprekend verslag van: zijn Englische Fragmente (1828). Het volgende fragmentje komt uit hoofdstuk VII. Die Schuld.

Schulden ebenso wie Vaterlandsliebe, Religion, Ehre usw. gehören zwar zu den Vorzügen des Menschen — denn die Tiere haben keine Schulden — aber sie sind auch eine ganz vorzügliche Qual der Menschheit, und wie sie den Einzelnen zu Grunde richten, so bringen sie auch ganze Geschlechter ins Verderben, und sie scheinen das alte Fatum zu ersetzen in den Nationaltragödien unserer Zeit.

Schulden, net als vaderlandsliefde, religie, eer enzovoort, behoren weliswaar tot de uitverkorenheden van de mens – de dieren hebben immers geen schulden – maar ze zijn ook uitgerekend een kwaal van de mensheid, en zoals zij de enkeling te gronde richten, zo storten ze ook volledige geslachten in het verderf, en in de nationale tragediën van onze tijd schijnen zij de plaats van het oude Fatum in te nemen.

Nu mag u verder lezen in de krant van vandaag, beste lezer.