NAVO-lidmaatschap opzeggen?

Of dat mag weet ik niet, maar ik vertaal toch het slot van een artikel uit Le Monde diplomatique van deze maand. Je leest zulke dingen niet bij ons, en daarom. Een Fransdolle minister van Landsverdediging als Reynders heeft natuurlijk geen vertaling nodig maar hij leest hopelijk wel wat deze Franse ambassadeur te vertellen heeft over het kunstmatige vijandbeeld dat de NAVO (zijnde in de praktijk de VS) in stand houdt. Guy Verhofstadt mag het hier lezen, want die gelooft echt dat Rusland klaarstaat om met ziijn tanks West-Europa binnen te rollen.

Een vesting uit een vorig tijdperk

Gabriel Robin*

De wereld is veranderd. Tot voor kort waren er overal blokken; nu zijn er geen meer, en in de immense ruimte bevolkt met alle slag van soevereine naties blijft slechts de NAVO nog over die haar burcht uit een voorbije tijd opstelt. De wallen ervan hebben bescherming geboden; vandaag is heerszucht de enige boodschap die er nog van uitgaat. De Alliantie was beperkt en homogeen; ze is propvol en expansief geworden. Ze beoogde de status quo en pariteit; vandaag wil ze haar overmacht doen gelden, en laten voelen dat het haar vrij staat te interveniëren waar dat haar schikt. Ze ontzegde zich zone-vreemde acties; vandaag zijn die haar uitverkoren jachtgebied. Kortom: van oorspronkelijk defensief, is ze nu hegemoniaal geworden. Hegemoniaal naar buiten toe, waar ze haar imperialisme laat voelen; hegemoniaal naar binnen toe, waar de formele gelijkheid van de leden maar gebrekkig de heerschappij van de ene, en de vazallenstatus van de anderen kan verbergen.

De kloof tussen wat de NAVO wás – en waar zij trouwens nog enkele trekken van heeft bewaard – en wat ervan is geworden, kan enkel overbrugd worden met een hoop leugens. […] Drie ervan zijn wat Frankrijk betreft bijzonder noemenswaardig.

De eerste van die leugens: Frankrijk noemt niemand zijn vijand. Dat heeft het verkondigd in een plechtige verklaring in Parijs na de val van de Berlijnse Muur.** Maar zoals elke militaire alliantie heeft de NAVO juist nood aan een vijand. In haar schootslijn heeft Rusland de Sovjetunie eenvoudigweg opgevolgd. En Frankrijk mag daarover denken wat het wil, maar het werd in deze anti-Russische reflexbeweging meegesleept.

Overigens beeldt Frankrijk zich in dat men in de wereld het land als een welwillende en onbaatzuchtige kracht beschouwt. De NAVO geeft een ander beeld van het Westen: dat van een groep die kolonialistisch was en imperialistisch is gebleven, die een onverbeterlijke schoolmeester is die tegelijk handig de schraapzuchtige verdediging van zijn eigen belangen verdoezelt onder de universaliteit van de grote principes en de mensenrechten. De Chinezen doen niet enkel goede zaakjes in Afrika; ze zijn er ook het proces van de westerse hypocrisie beginnen te maken, en Frankrijk heeft daar zijn part van.

Maar erger nog is dat het beeld van een hegemoniale alliantie ook in de geest van de Fransen heeft postgevat. Lange tijd heeft de indruk van een gedeelde dodelijk bedreiging hen de illusie bezorgd dat de geallieerden wapenbroeders waren. Vandaag is er niets meer dat de suprematie van de ene en de afhankelijkheid van de anderen kan verhullen. Vergeefs wil Frankrijk laten geloven – en dat is een derde leugen – dat het een onafhankelijke politiek weet te behouden. Iedereen ziet nochtans goed dat het geen eigen geluid meer laat horen, bij geen enkele grote kwestie, noch over Europa, noch over het Nabije Oosten, noch over al de rest. Dat het bijvoorbeeld niet eens meer durft te zeggen dat het rakettenschild op een valstrik berust, en als resultaat heeft, zo niet als doel, om onze afschrikkingskracht af te zwakken. En als president Trump de gotspe heeft om het nut van de NAVO in twijfel te trekken, hoort men dan één Europeaan, een Fransman eventueel, hem op zijn woord nemen en hem uitdagen om die alliantie op te zeggen?

De Fransen ontdekken, in droefenis of berusting, dat hun land geen inspanning meer levert of niet de moed meer opbrengt voor een eigen politiek. En zeker, het geïntegreerde NAVO-partnerschap is niet de oorzaak van die wegdeemstering, het is er een symptoom en effect van: Frankrijk heeft zich net als de anderen bij de kudde gevoegd.

Die vaststelling kan men helaas nauwelijks in twijfel trekken, want precies diegenen die terugkeer*** van Frankrijk in de geïntegreerde commandostructuur betreurenswaardig of verwerpelijk vinden, zijn het met oud-minister van Buitenlandse Zaken Hubert Védrine (1997-2002) erover eens dat een nieuwe terugtrekking ‘geen optie’ is.**** We weten dat we de deur maar te openen zouden hebben, maar merken dat dat niet meer gaat. De val is dichtgeklapt, en zelfs de vrijheid om eruit te ontsnappen zijn we kwijt.

Terugtrekking uit de NAVO is voor Frankrijk wel noodzaak, maar noch een urgentie noch zelfs prioritair. Vooraf zouden al te veel andere halsbanden eerst ontgrendeld moeten worden.

_______

* Frans ambassadeur, van 1987 tot 1992 permanent vertegenwoordiger bij de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie.

** Bij de top van Parijs in 1990 over veiligheid en samenwerking in Europa.

*** De re-integratie van Frankrijk in het commando van de NAVO werd door de hyperactieve president Sarkozy in 2007 aan het Congres in Washington aangekondigd. In 1966 had Charles de Gaulle beslist uit dat commando te stappen, om redenen van onder meer nationale soevereiniteit; om bijvoorbeeld niet willens nillens meegesleept te worden in oorlogen die wel de Amerikaanse, maar niet de Europese belangen dienden. (nvdv)

**** Men leze Régis Debray, «La France doit quitter l’OTAN», en het antwoord van Hubert Védrine, « L’OTAN, terrain d’influence pour la France », Le Monde diplomatique van respectievelijk maart en april 2013