Voorspellingen zijn altijd gewaagd

Stendhal beweerde dat hij niet voor zijn tijdgenoten schreef, maar voor de lezer van 1985.* Hij wilde zogenaamd dat zijn boeken in een oplage van 40 exemplaren gedrukt werden «je voudrais que l'on pût n'imprimer que pour quarante personnes», en besloot zijn teksten vaak met «to the happy few», een woord dat hij misschien bij Shakespeare inpikte: «We few, we happy few, we band of brothers» (Henry V, IV, 3), of anders bij Oliver Goldsmith (The Vicar of Wakefield), twee auteurs die hij zeer bewonderde, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Chateaubriand die in 1985 volkomen vergeten zou zijn. Die laatste voorspelling is me dunkt niet helemaal uitgekomen:

Napels, 19 juni 1817. – Ik heb een boek gekocht bij het Largo di Castello, waar je dat merkwaardige theater hebt, gebouwd in een kelder en waar je via de derde loges naar binnen gaat. Mijn boek is getiteld: Della Superiorita in ogni cosa del sesso amabilissimo, etc 1504. [Over de superioriteit in alles van het beminnelijkste geslacht] 

In de zestiende eeuw waren in Frankrijk de vrouwen slechts bedienden, terwijl in Italië de superioriteit van het beminnelijke geslacht boven de mannen een van de thema’s was die de modieuze schrijvers het vaakst behandelden. De Italianen waren meer geneigd tot de passionele liefde en minder grof, adoreerden niet zozeer fysieke kracht, waren minder oorlogszuchtig en feodaal gezind, en stemden vlot met dit principe in.
De ideeën van de vrouwen zelf waren niet gebaseerd op boeken, want gelukkig lazen ze weinig: zij putten die uit de natuur der dingen, en de gelijkheid van beide seksen bracht een verbluffende hoeveelheid gezond verstand in de Italiaanse hoofden. Ik ken honderd gedragscodes die we elders nog altijd moeten bewijzen en die in Rome als axioma's gelden. De toelating van vrouwen tot volmaakte gelijkheid zou het zekerste teken van beschaving zijn; het zou de intellectuele kracht van het menselijk ras en zijn kansen op geluk verdubbelen. In de Verenigde Staten van Amerika staan vrouwen veel dichter bij de gelijkheid dan in Engeland. Ze hebben in Amerika wettelijk wat ze in Frankrijk hebben in de vorm van milde omgangsvormen en de vrees om zich belachelijk te maken. In welk Engels stadje ook, is een koopman die 200 louis verdient met zijn handel heer en meester over zijn vrouw net als over zijn paard. Bij de koopmansklasse van Italië zijn de achting, de vrijheid en het geluk van de vrouw evenredig met haar schoonheid. 

[…] Om die gelijkheid te bereiken, een bron van geluk voor beide seksen, zou men aan vrouwen het duelleren moeten toestaan: een pistool vereist alleen vaardigheid. Elke vrouw die daarop twee jaar naar de gevangenis gaat, zou aan het eind van die periode de echtscheiding kunnen vragen. Tegen het jaar 2000 zullen deze ideeën niet langer belachelijk zijn.

Rome, Naples et Florence

(1826)                   

Édition présentée et annotée par Pierre Brunel

Professeur à l’Université de Paris-Sorbonne

Gallimard, Folio classique, 1987

P.S. Het boek werd als gevaarlijk beschouwd, en Stendhal moest op vraag van zijn uitgever, die de censuur vreesde, op 113 plaatsen zijn manuscript aanpassen ('cartonner') en zinnen of passages door puntjes vervangen. Niettemin werd zijn boek goed gelezen, vaak ook door Duitsers die „Das Land wo die Zitronen blühen“ wilden terugvinden.

__________

* Of nog iets later zelfs: «Je pourrais faire un ouvrage qui ne plairait qu’à moi et qui serait reconnu beau en 2000.»