Nog is Europa niet verloren ...of toch wel?

 Je hebt denkers, zoals bij ons Wim Van Rooy, die de toekomst van Europa somber inzien, en de islamisering van ons continent als onomkeerbaar beschouwen. Dat geeft weinig moed aan mensen die hopen dat er tegen de voortschrijdende verwildering (le processus de décivilisation, zoals Macron zei) nog iets te doen valt.

Marcel Gauchet, nochtans evenmin een naïeveling wat dat betreft, meent dat het ‘op lange termijn’ misschien nog wel meevalt. Hij ziet in Europa tekenen die op een ontwaken wijzen, en vermoedelijk denkt hij dan aan de déconfiture, de mislukking van het EU-beleid, onder meer wat de ‘open grenzen’ betreft: 

Mathieu Bock-Côté: Hebben de Europese samenleving en de Westerse samenlevingen in het algemeen, nog een mogelijkheid om weer op te veren? Zijn zij nog in staat om zich politiek te herstellen? Of moeten Europa en het Westen, zoals bij Houellebecq te lezen valt, hun lotsbestemming eenvoudigweg aanvaarden? Het continent als museum, het vergeten continent, het overwonnen continent: anderen zijn nu aan de beurt, onze beurt is verstreken.

Marcel Gauchet: Ik ben geen futuroloog, en profeet nog minder, maar ik geloof niet in het onontkoombare verval. Ik zie niet in waarom een, wat Europa betreft, buitengewone geschiedenis na tien eeuwen plots tot stilstand zou komen in een algehele verweking, en met name een hersenverweking wat vanzelfsprekend de ergste is.

Ik neig ertoe te denken dat er in onze samenlevingen diepliggende ressources zijn voor een herstart, en een reveil vooreerst. Ik meen dat we vandaag een moment meemaken dat in vele opzichten op een Europees reveil lijkt.

 

Bock-Côté: Is dat zo? 

Gauchet: Ik geloof van wel. Er zijn zoals men zegt de eerste tekenen – ik heb niet de tijd om hierop in te gaan – die aantonen dat het ergste geen zekerheid is (que le pire n’est pas sûr). En ik ben redelijk optimistisch over de lange termijn.

Wij hebben al zeer diepe crisissen meegemaakt. We hebben een grote gezien in de twintigste eeuw, met het totalitarisme. Weinigen dachten toen dat we in staat waren daar onderuit te komen, maar ten slotte hebben de democratieën het gehaald ...niet zonder moeite en tegen welke prijs! Alles wat we ons kunnen toewensen is dat we aan een dergelijk scenario ontsnappen.

Maar ik neig ertoe te denken dat er toch een generatiewisseling komt die in het openbare leven, geloof ik, het redelijke vergelijk zal doen terugkeren, en de geest van de democratie in zijn meest fundamentele aspecten nieuw leven zal inblazen.