Over een lapke stof, 'un fichu'

De Québécois Mathieu Bock-Côté, politiek denker, analyseert bij CNews dagelijks de Franse actualiteit. Vanwege zijn nogal hoge spreeksnelheid wordt hij door de redactieleden soms aangemaand om het wat rustiger aan te doen. Zonder succes, maar wat hij te vertellen heeft is wel de moeite waard.

Niet vanwege zijn spreeksnelheid, maar door zijn scherpte komt het dat de goede, gestroomlijnde media, Le Monde, Libé, France Inter etc. er zelfs niet over dénken hem bij hen aan het woord te laten.

Overal waar de hoofddoek zich installeert laat hij zich gelden als een dominante cultuur die niet van plan is ooit te plooien, ooit terug te deinzen, en die haar normen wil opdringen aan de samenleving die haar in alle naïviteit verwelkomt.

Zelfs de meest linkse linkerzijde erkende destijds dat de hoofddoek een probleem was, maar dat is voorbij. Maak jullie niet ongerust, het is een identitair fait-divers.

Wat is er intussen gebeurd? Wel, er zijn de drie woorden die je altijd moet herhalen als het over die kwesties gaat: de aantallen, aantallen en aantallen. Er is een massa mohammedanen, bewerkt door het islamisme – we onderscheiden hier islam en islamisme, maar we stellen vast dat het islamisme een stevige greep heeft gehad op de islam in Frankrijk. Die veroveringsislam heeft zich hier genesteld – dat is niet de hele islam, maar wel een deel ervan – heeft zich in de publieke ruimte ingewerkt met steeds meer symbolische veroveringen, identitaire veroveringen, en probeert zijn normen overal op te leggen.

Zo raakte onze samenleving gedestabiliseerd. Frankrijk, jazeker, maar de westerse wereld in zijn geheel evengoed. Wat voor bedenkingen had men daar zoal bij? 

Nemen we het probleem dat de hoofddoek betekent serieus? Nemen we het probleem serieus dat erin bestaat dat kleine meisjes gesluierd worden? Aangezien we geen antwoord hebben en niet in staat zijn het probleem op te lossen, hebben we besloten dat er geen probleem is.

Overal in het Westen doken er nu twee technieken op, die ook in Frankrijk hun werk deden om de kwestie van de hoofddoek aan te pakken. Er was, wat je de benadering op zijn Amerikaans zou kunnen noemen: men zag dan in de hoofddoek een symbool als een ander van de individuele vrijheid. Je kunt een cowboyhoed dragen, je kunt een string dragen, je kunt in bermuda op straat lopen ...en je kunt een hoofddoek dragen. Erg is dat niet, het is maar een sjaaltje zoals er wel meer zijn.* Geen zorg dus, laat ons met rust, het is maar een sluier en evengoed had het iets anders kunnen zijn.

Dus de manier om de sluier te aanvaarden bestond erin, hem te ontdoen van zijn religieuze, culturele en politieke betekenis. Men herleidde hem tot alleen een vorm van …het is een doekje als een ander waarvan een vrouw beslist of ze het op haar hoofd wil en zij had net zo goed iets anders kunnen kiezen.

Men wijzigde dus …men kondigde van onze kant een nieuwe betekenis voor de hoofddoek af, om hem aanvaardbaar te maken: het is de uitdrukking van een individuele keuze. Waar zouden we ons zorgen over maken?

Vervolgens was er de collectieve interpretatie van de hoofddoek. De collectieve interpretatie zegt: ja, het is een identitair symbool, en ja, het is een symbool dat ons vreemd is, maar juist daarom moeten we het in ons hart sluiten, want onze samenleving is gesloten, onze samenleving is op zichzelf gericht, en de hoofddoek verplicht ons om, juist in de publieke ruimte, vragen te stellen over de identiteit van de Andere. En wij, met onze zo koloniale, zo imperiale, om niet te zeggen racistische mentaliteit, wel: de hoofddoek verplicht ons om onze identitaire zekerheden in twijfel te trekken.

Zo gezien is het een collectief symbool dat niet het onze is, en juist daarom moeten wij het omarmen.

Een omkering van de betekenis.

__________ 

  * Wie denkt hier niet aan onze eigen politiek denker Steve Stevaert met zijn lapke stof ?