Over de Deugd van het Stilzitten

.
Het is te warm om veel te bewegen, misschien zelfs om hard na te denken, en dus is lezen zowat het enige dat een mens kan doen als hij geen ozon of fijn stof wil binnenkrijgen.
De gazetten vullen hun pagina’s met rubriekjes waarin BV-s vertellen wat zij als vakantielectuur in hun reiskoffer stoppen. Ik lees die rubriekjes niet omdat ik om te beginnen niet geloof dat die mensen lezen, maar ondertussen wil ik graag wel vertellen waar ik zelf in bezig ben: De la Monnaie/Della Moneta (1750) van Ferdinando Galiani, de Napolitaanse econoom en diplomaat die hier al vaker ter sprake kwam. Hij liet dat werk anoniem verschijnen, op zijn tweeëntwintigste, waarbij hij het liet uitschijnen alsof de auteur een zestiger was die alles al meegemaakt had.

Nog binnen het jaar kwam zijn bedrog aan het licht, en Galiani werd een wetenschappelijke ster. Turgot bijvoorbeeld, bij het indienen van een begroting (toen nog een serieuze kwestie), citeerde Galiani. Toch is zijn naam verdwenen. Als wij aan economen denken dan zijn dat Locke of Smith of Ricardo of Malthus: uitsluitend Engelse teksten.

Galiani’s boek werd nooit integraal vertaald, niet in het Engels, niet in het Frans of Duits. En wel voornamelijk omdat hij daar zelf geen poot naar heeft uitgestoken. Pas vorig jaar, 2005 kwam er een tweetalige Franse uitgave, en die is ronduit schitterend.
Om te beginnen een literair meesterwerk. Een economisch werk natuurlijk, waarin hij uitlegt waarom goud, zilver en koper waardevol zijn, en wat hun ruilwaarde nu precies uitmaakt. Maar tegelijk is zijn werk een historisch en cultureel archief. Klinkt dat droog? Galiani is zo spits en grappig altijd!
Om u een beetje op smaak te brengen lezer, geef ik een citaatje, niet dat dit het hoogtepunt is, maar heimelijk omdat ik hoop dat ook Verhofstadt, of anders zijn broer het leest, misschien zelfs in Toscane (een wat ongezonde omgeving volgens Galiani).

Hieronder heeft hij het over de drift van regeerders om steeds nieuwe wetten te maken, zonder zich aan de uitvoering van reeds bestaande wetten veel gelegen te laten liggen. Wat Galiani aanprijst is de deugd van het stilzitten. Hij als 22-jarige! een leeftijd waarop anderen nog aan hun eerste gloedvolle manifesten moeten beginnen.

[…] c’est que les hommes croient toujours bien faire en agissant et que, s’ils n’agissent pas, tout va mal. Et on ne trouve jamais un magistrat qui veuille se vanter de n’avoir rien fait. Et pourtant ne rien faire non seulement est une chose bien des fois pleine de mérite et d’utilité, mais c’est en outre chose très difficile et beaucoup plus pénible qu’il ne semble à executer. Et si l’on considère que toutes les bonnes lois, que l’on peut faire sur quelque matière que ce soit, on peut en un instant les faire et les rassembler sur une seule feuille, on s’aperçoit aussi que lorsqu’on a parfaitement agi et que l’on veut en outre (sans se contenter de faire exécuter les décisions prises) continuer à légiférer, le bien se corrompt inévitablement et le pire survient. Et même si l’on ne fait pas de mal, vouloir trop minutieusement réglementer les choses, c’est en soi un très grand défaut. Exemple en est la République florentine: suivant la nature du caractère de ses concitoyens, et voulant toujours se perfectionner dans les vétilles les plus infimes, elle ne fut jamais réglée dans les grandes.

Ferdinando Galiani
De la Monnaie/Della Moneta
Édité et traduit sous la direction de André Tiran
Traduction coordonnée par Anne Machet
Ed. Economica, Paris, 2005, pp.303-5

[…] het is eenmaal zo dat mensen altijd geloven goed te doen zolang ze maar ingrijpen, en dat alles naar de bliksem gaat als zij niets doen. En je zult ook nooit een politicus aantreffen die er prat op gaat dat hij niets heeft uitgericht. En nochtans, niet zelden is nietsdoen, behalve zeer verdienstelijk en nuttig, ook een heel zware opgave en een stuk lastiger om uit te voeren dan het zou lijken. En als je voorts in overweging neemt dat je alle goede wetten, over wat voor materie ook, in een oogwenk kunt verzinnen en op één blaadje papier verzamelen, dan merk je tegelijk dat als je perfect hebt gewerkt maar niettemin (in plaats van je tevreden te stellen met het laten uitvoeren van reeds genomen beslissingen) wenst door te gaan met wetten maken – dat dan al het goede onvermijdelijk bedorven raakt en de kwalijkste zaken opduiken. En zelfs als je geen kwaad aanricht – de wil om alles uiterst nauwgezet te reglementeren is op zich een zeer zwaar gebrek. Voorbeeld hiervan is de Florentijnse Republiek: handelend volgens de natuurlijke aard van haar ingezetenen, en in een poging zich altijd maar verder te perfectioneren in de kleinste pietluttigheden, is zij wat de grote lijnen betreft nooit op orde geraakt.
.

Die affiche is onvolledig

.
Niemand staat wellicht te springen om nog iets te lezen over de drie verdraagzame concerten die de Koloniale Kloterij wil inrichten, de week voor de gemeenteraadsverkiezingen. Over het hele gedoe daarrond, beginnend met de onnozele reactie van het Vlaams Belang, is al veel en veel te veel geschreven. En al zag direct elkeen die kan lezen dat er in de bewuste brief van Dewinter helemaal geen sprake was van afdreiging, zoals de kwaliteitsjournalisten eendrachtig wél schreven, toch blijft: het Belang had die brave zangers met rust moeten laten. Quelle importance? Belangverkozenen houden zich (gedwongen) vér van kwisjes en talkshows en spelletjes en BV-gelul, en juist die omstandigheid levert hen massa’s stemmen op, die zij anders zouden mislopen. Meer geluk dan verstand lijkt wel, want als Dewinter zijn verstand gebruikt dan zwijgt hij in alle talen over de mensen die wél in dat circuit zitten.
Ik zou deze concertkwestie trouwens van een andere kant willen bezien, al moet ik meteen bekennen dat ik van popmuziek en schlagers geen kaas heb gegeten. Mijn vermoeden is dat er op de voorlopige 0110-affiche heel wat artiesten ontbreken. Mensen die niet direct in het gelid zijn gesprongen, ofwel niet gevraagd zijn.
Deze afwezigen riskeren de komende weken in een kwalijk licht te verschijnen. Immers, spreken wij hier over manifeste dienstweigering, of betreft het nalatigheid? Er bestaan ook delicten per omissionem meen ik. Een betrouwbare namenlijst van afwezigen opstellen gaat mijn krachten te boven, maar ik neem aan dat kwaliteitsjournalisten dat wel kunnen ...en hier zitten diepgaande interviews in.
Eén raad alvast kan ik aan de toekomstige ondervraagden, les accusés de l'avenir aanbieden: er zijn best ernstige redenen te bedenken voor uw werkverlet – een ander contract die dag, een buitenlandse tournee. Maar bijvoorbeeld een doktersbriefje, zoveel maanden op voorhand, zou ik afraden.

.