Geen gewetenloos geklieder met drukinkt !
.
Beste lezer,al sinds enkele dagen is het mij onduidelijk of Arthur Schopenhauer wel gelijk had in §283 van zijn Über Schriftstellerei und Stil :
“[…] so lese ich aus einem Autor ein paar Seiten und weiß dann schon ungefähr, wie weit er mich fördern kann.„
[laat mij van een auteur een paar bladzijden lezen, en dan weet ik wel ongeveer tot waar die mij vooruithelpen kan]
Mijn twijfel aan de uitspraak van Arthur Schopenhauer kwam, omdat ikzelf al geruime tijd de geschriften van Peter Vandermeersch lees –meer dan eens heb ik u deze lectuur deelachtig gemaakt– maar daarbij toch een valse indruk van de auteur moet hebben opgedaan.
Vandermeersch schreef vrijdag namelijk een stuk –deels als antwoord aan zekere Thomas Siffer, deels ook als wraakoefening op Van Cauwelaert van Knack– en wat mij opviel in zijn stuk was dat het zo duidelijk en goed geschreven was. Vandermeersch sprong met zijn inkt zuinig om. Schopenhauer zou gezegd hebben: van gewissenlose Tintenklexerei is hier geen sprake. Het was een moedig stuk.
De uitleg voor deze stijlbreuk bij Vandermeersch is eenvoudig: “Daher nun ist die erste, ja, schon für sich allein beinahe ausreichende Regel des guten Stils diese, DASS MAN ETWAS ZU SAGEN HABE: o, damit kommt man weit!„
[Vandaar dat de eerste, ja, op zich al bijna voldoende regel van de goede stijl deze is: DAT MEN IETS TE VERTELLEN HEEFT : o, daar kom je een eind mee!]
En Vandermeersch hád iets te vertellen, en zelfs extra nog iets te vertellen dat ook mij wat op de lever had gelegen, al had die kleinigheid mij geen moment belet om de petitie van dr. Frank Thevissen te ondertekenen.
Vandermeersch merkt in zijn artikel terecht op dat Draulans bijna verwijtend werd toegevoegd dat hij "van origine bioloog" was. Ik ging er onmiddellijk van uit dat die toevoeging niet zo bedoeld was, maar dat neemt niet weg dat zij er beter niet had moeten staan, immers: “Alles Entbehrliche wirkt nachtheilig.„
En er zijn ook zóveel biologen die schitterend schrijven, altijd een stuk beter, spannender, zinniger dan sociologen, politicologen, zelfs filosofen en tutti quanti.
Biologie is een precies bèta-vak, misschien niet even precies als fysica, maar wel dichter bij onze wereld op menselijke schaal.
Om een paar biologen-schrijvers te noemen die ik voor geen geld had willen missen, en ik noem expres Leo Vroman niet: Jacques Monod, Stephen J. Gould, Edward O. Wilson, en iets verder terug de grote J.B.S. Haldane.
Deze schreef ooit een prachtig essay: "On the Importance of Being the Right Size", ik meen eind jaren dertig.
Haldane wees erop dat als je in een put valt, het veel verschil maakt hoe groot je bent, en dat (als ik me de voorbeelden goed herinner) een muis een diepe val in zo'n put met gemak zal overleven, een hond ook nog, wel met pijn in zijn botten, terwijl een mens gebroken blijft liggen en een paard zelfs uiteenspat.
Vooral de val van die hond en dat paard zal bij zijn Engelse lezers hard zijn aangekomen, maar het essay zelf werd een stukje Engelse Literatuur – dat helaas aan de nochtans anglofiele graafkikker Lippens voorbij moet zijn gegaan.
.
http://victacausa.blogspot.com/victacausa.blogspot.com5edf7b715d0afaa3d68201fa2d94715a304487db.html
18 opmerkingen:
De hond is hier een rat.
Dank zij u deze tekst voor het eerst gelezen, en inderdaad, boeiend geschreven.
Bedankt voor de reactie en zeker ook voor de verwijzing, anonieme, want ik vind het boekje met dit essay niet meer terug (al moét het wel ergens nog liggen: in het heelal gaat niets verloren).
Ook had ik, behalve de beesten, nog eens de titel verkeerd onthouden... contaminatie met The Importance of Being Earnest. Bedankt nog eens.
...en ook nog eens eind jaren twintig ipv dertig. Grrr !
Midas Dekkers...
Met Gould loop ik persoonlijk niet zo hoog op. Meer gedreven ideoloog dan objectief bioloog.
@Avondlander: ja Midas Dekkers, dat zei mijn oudste dochter ook meteen, maar ik heb de man niet zelf gelezen; hoorde hem wel vaak op radio, en hij is inderdaad steengoed.
Gould was een ideoloog, dat is waar maar hij heeft toch schitterende dingen geschreven (bv over slakken).
Gould vind ik een Rechthaber en daardoor vrij ongenietbaar. Geef mij maar Steven Pinker en zijn The Blank Slate (Het ongeschreven blad), mijn huidige bijbel: erudiet, geestig en met een schat van een bibliografie (ook van Nederlandse vertalingen).
Ik moet toegeven raf, dat Gould kantjes heeft die kunnen tegenstaan, maar het hangt ook af van het moment waarop je hem las. En hij is soms nogal drammerig, tot sentimenteel toe, zeker als hij over baseball begint &c. En de man heeft zich ook herhaald, wat in creatief opzicht natuurlijk dodelijk is.
Maar twintig, vijfentwintig jaar geleden vond ik hem nieuw en goed, en tenslotte: je moet gelijk welke auteur beoordelen op zijn béste stukken, en bij Gould zijn dat die over rupsen en vlinders en slakken.
Ook ik wil toegeven, en wel dat ik de recentste Goulds las, met baseball en al...
Bovendien was mijn 'goeroe' Pinker nu niet bepaald een vriend van Gould, vandaar.
Dit stond over Gould in "The New York Review of Books" (november 1995):
"Omdat zijn essays zo voortreffelijk zijn geschreven, zijn niet-biologen hem gaan beschouwen als de evolutietheoreticus bij uitstek. Daarentegen beschouwen de evolutiebiologen (...) hem over het algemeen als een man wiens ideeën zo verward zijn dat het nauwelijks de moeite loont er aandacht aan te besteden"
De woorden zijn van John Maynard Smith,instemmend geciteerd door Richard Dawkins in zijn " Een Regenboog Ontrafelen" (p. 192 van de tweede druk)
Een schitterende stijl is dus geen garantie voor heldere ideeën. Het omgekeerde is wellicht ook waar.
@ Duebelbeiss: het volledige artikel waar u en Dawkins naar verwijzen (en ik ben zeer dankbaar voor lezers zoals u) staat hier.
Wie geen zin heeft om dit alles na te lezen moet weten dat het hier een boekbespreking betreft van Dennett's boek "Darwin's dangerous idea", en dat Daniel Dennett niet minder dan Gould een ideologisch beladen auteur is.
Gould was een gevestigde waarde in '95 en Dennett kwam zijn voet tussen de deur steken, om te tonen dat hij een nog een radicalere apostel van Darwin was :-)
Over het sérieux van Dennett zijn intussen ook al lelijke dingen gezegd (door biologen), maar dat neemt niet weg dat hij, net zoals Gould, een uitstekende vulgarisator is.
Het draaide allemaal om volgende paragraaf:
Dennett suggests that criticisms of the neo-Darwinist synthesis come, in the main, from those who are reluctant to believe that they are the product of an algorithmic process and who lust after skyhooks. First among these, he suggests, is Stephen Jay Gould. Gould occupies a rather curious position, particularly on his side of the Atlantic. Because of the excellence of his essays, he has come to be seen by non-biologists as the preeminent evolutionary theorist. In contrast, the evolutionary biologists with whom I have discussed his work tend to see him as a man whose ideas are so confused as to be hardly worth bothering with, but as one who should not be publicly criticized because he is at least on our side against the creationists. All this would not matter, were it not that he is giving non-biologists a largely false picture of the state of evolutionary theory.
Nogmaals bedankt, beste Deubelbeiss !
Nu vergat ik nog te zeggen, beste Duebelbeiss, dat uw slotzin: "Een schitterende stijl is dus geen garantie voor heldere ideeën. Het omgekeerde is wellicht ook waar." ...juist tégenspreekt wat ik in mijn blog wilde verkondigen, namelijk dat wie iets te zeggen heeft, dat ook duidelijk en goed opschrijft -Schopenhauer-, en dat wie niet veel te vertellen heeft dat slecht doet.
John Maynard Smith: "The sneaky fucker" Schitterend toch.
De invloed van Gould en - erger nog - Lewontin via populair-wetenschappelijke publicaties op het vigerende mensbeeld is even verpletterend als nefast. Zij hebben beiden veel meer kwaad verricht dan goed gedaan. In naam van Marx.
@ Avondlander: zeker goed gevonden, maar wat betreft de autoriteit van J.M.Smith is hier een andere klok te horen.
Per toeval in de kringwinkel voor 20 cent gevonden, en avonden leesplezier gehad: Maurice Maeterlinck, La Vie des Fourmis. Je moet kunnen schrijven om zo'n onwaarschijnlijk onderwerp aantrekkelijk te maken. Of hij een bioloog was weet ik niet.
@Hel Decker: Veel plezier ermee, en twintig cent is niets natuurlijk. Maar La vie des Abeilles moet je dan ook nog zien te vinden ;-)
En wat mij vaag voor de geest staat is dat Maeterlinck in dezen beschuldigd werd van plagiaat: een Zuid-Afrikaanse auteur schreef ook zoiets, dat is nog een hele kwestie geweest, maar veel meer weet ik er niet van.
Dat wist ik niet , maar ja, na even zoeken, blijkbaar in zijn 'Vie des termites'. Een interessante tekst hierover gevonden op ouLitNet.
...Hij heeft iets te zeggen, hij zegt het goed, hij gebruikt andermans ideeën: wat zegt Schopenhauer hierover ;-) ?
bedankt voor de link naar Schopenhauer - inderdaad onbetaalbaar en zéér amusant, zoals dit uittreksel:
''Wir finden sie nämlich, umgekehrt, bemüht, triviale Begriffe in vornehme Worte zu hüllen und ihre sehr gewöhnlichen Gedanken in die ungewöhnlichsten Ausdrücke, die gesuchtesten, preziosesten und seltsamsten Redensarten zu kleiden. Hinsichtlich dieses Wohlgefallens am Bombast, überhaupt am hochtrabenden, aufgedunsenen, pretiösen, hyperbolischen und aerobatischen Stile, ist ihr Typus der Fähnrich Pistol, dem sein Freund Fallstaff ein Mal ungeduldig zuruft: »sage was du zu sagen hast, wie ein Mensch aus dieser Welt!« – Liebhabern von Beispielen widme ich folgende Anzeige: 'Nächstens erscheint in unserm Verlage: Theoretisch-praktisch wissenschaftliche Physiologie, Pathologie und Therapie der sogenannten Blähungen, worin diese, in ihrem organischen Zusammenhange, ihrem Seyn und Wesen nach, wie auch mit allen sie bedingenden, äußern und innern, kausalen Momenten, in der ganzen Fülle ihrer Erscheinungen und Bethätigungen, sowohl für das allgemein menschliche, als für das wissenschaftliche Bewußtseyn, systematisch dargelegt werden: eine freie, mit berichtigenden Anmerkungen und erläuternden Exkursen ausgestattete Uebertragung des Französischen Werkes: l’art de péter.'
@ wp ceelen: dat stukje vond ik ook heel grappig. Schopenhauer kun je op een willekeurige pagina openslaan: je hebt gegarandeerd een genoeglijk moment. Bedankt voor de reactie, en wees gerust: I'll keep up the good work !
Een reactie posten