De Frietrevolutie van duizend man
.
We gaan, lezen we in de kranten, naar een nieuwe grootschalige manifestatie in Brussel op zondag 8 mei, juist een week na 1 mei, ook een zondag. Misschien is het wat vroeg om daar nu al over te beginnen, maar een evenement van zulke omvang kan beter goed voorbereid worden. Die mannen van de Frietrevolutie pakken het degelijk aan. Voorlopig missen ze nog de steun van hun medestudenten, maar vele journalisten zijn al enthousiast. Nu nog de rectoren warm maken, en er is weinig gevaar dat hun organisatie alsnog in de knop gebroken wordt.
Want wij hebben dat wereldrecord nu wel op zak, maar er moet dringend actie komen vinden onze voormannen. Een regering van lopende zaken zegt revolutionairen namelijk niets. Die kan geen nieuwe wetten lanceren en moet van een maandgeld leven.Een student die in hun betoging denkelijk niet mee had willen opstappen, was Ferdinando Galiani (Chieti 1728-Napels 1787). Al op zijn tweeëntwintigste verkondigde deze jongeman heel andere stellingen dan Frietrevoluties. Een regering moest vooral niet te veel ondernemen vond hij, niet te veel nieuwe maatregelen treffen, maar zich integendeel bezighouden met de toepassing van bestaande wetten. Met lopende zaken dus, zoals wij tegenwoordig zeggen, eventueel zelfs met de toepassing van oude grondwetsartikelen. Met het bepalen van de grote lijnen en niet met tijdrovende dingen zoals minutieus uitgewerkte, dubbelzinnige draaiboeken.
Ferdinando schreef zijn ideeën neer in een boek dat anoniem verscheen in 1751. Op de titelpagina liet hij wel 1750 drukken, maar dat doet er nu niet toe. Ook liet hij het zo uitschijnen dat de auteur ongeveer zestig was, want hij vreesde dat men een jonge snaak niet ernstig zou nemen. De titel van zijn boek was Della Moneta, en naast andere zaken legde het in de eerste plaats uit wat precies de waarde van goud, zilver en papiergeld uitmaakte. Het was een doorslaand succes. De Franse minister Turgot citeerde uit het werk, weliswaar afkeurend, toen hij zijn begroting voorstelde.
De zestigjarige auteur werd niet gevonden, maar men kwam al snel uit bij Galiani, en die was meteen een wetenschappelijke ster. Maar hij deed geen enkele moeite om zijn werk in andere talen vertaald te krijgen. Misschien, zeggen onderzoekers, omdat hij later niet meer achter sommige passages kon staan, maar misschien ook uit een soort onverschilligheid of luiheid, zoals hijzelf liet verstaan. Wel werden er grote stukken vertaald naar het Engels, Duits, Frans enz.
[…] het is eenmaal zo dat mensen altijd geloven goed te doen zolang ze maar ingrijpen, en dat alles naar de bliksem gaat als zij niets doen. En je zult ook nooit een politicus aantreffen die er prat op gaat dat hij niets heeft uitgericht. En nochtans, niet zelden is nietsdoen, behalve zeer verdienstelijk en nuttig, ook een heel zware opgave en een stuk lastiger om uit te voeren dan het zou lijken. En als je voorts in overweging neemt dat je alle goede wetten, over wat voor materie ook, in een oogwenk kunt verzinnen en op een blaadje papier verzamelen, dan merk je tegelijk dat als je perfect werk hebt geleverd, maar niettemin (in plaats van je tevreden te stellen met het laten uitvoeren van al genomen beslissingen) door wenst te gaan met wetten maken – dat dan al het goede onvermijdelijk bedorven raakt en de kwalijkste zaken opduiken. En zelfs als je geen kwaad aanricht – de wil om alles uiterst nauwgezet te reglementeren is op zich een zeer groot euvel. Voorbeeld hiervan is de Florentijnse Republiek: handelend volgens de natuurlijke aard van haar ingezetenen, en in een poging om zich altijd maar verder te perfectioneren in de kleinste pietluttigheden, is zij wat de grote lijnen betreft nooit op orde geraakt.
De la Monnaie/Della Moneta
http://victacausa.blogspot.com/victacausa.blogspot.com5edf7b715d0afaa3d68201fa2d94715a304487db.html
5 opmerkingen:
Mijn vader, Knack-abonnee en onbekend met VictaCausa, noemde die Vanfraechem gisteren "een plezier om te lezen". Ongevraagd. En dat deed mij genoegen alsof hij het over mij had.
:-)
Bedankt, vader van Leo Norekens! De XVIIIde eeuw, of de XIXde, of de eeuwen daar nog vóór laten zich eindeloos citeren, en dat zal ik voor Knack ook vaak doen, want alles is al eens gezegd, en beter gezegd dan wat wij vandaag lezen in de overtalrijke, moraliserende, prekerige columns en opiniestukken waar een mens zó moe van kan worden.
Al mijn Knackbijdragen staan hier verzameld.
XVIIIde, XIXde eeuw, ja dat zal mijn vader deugd doen, al die tijdgenoten van hem weer te zien.
;-)
Hartelijk dank voor de kennismaking met Ferdinando Galiani!
Men moet de parallelen ongetwijfeld niet te ver willen doortrekken, maar dit citaat roept wel associaties op met Henry David Thoreau – niet alleen met de overbekende aanhef van zijn ‘Resistance to Civil Government’ (a.k.a. ‘Civil Disobedience’):
“I heartily accept the motto,- ‘That government is best which governs least;’ and I should like to see it acted up to more rapidly and systematically. Carried out, it finally amounts to this, which I also believe,- ‘That government is best which governs not at all;’ and when men are prepared for it, that will be the kind of government which they will have.”
maar ook met deze schitterende lof van het niet-handelen:
“Let things alone (…) To succeed in letting only one thing alone in a winter morning, if it be only one poor frozen-thawed apple that hangs on a tree, what a glorious achievement!”
Ik deel overigens het enthousiasme van Victa Causa en L. Norekens voor de auteurs van de XVIIIe en XIXe eeuw... én de overtuiging dat alles al eens eerder (en vaak al eens beter) is gezegd :-). De ruime belezenheid van Marc Vanfraechem is één van de redenen (slechts één, maar ’n belangrijke) waarom het grasduinen in deze blog zo’n eindeloos genoegen blijft.
@ Marc Bergmans: zeer bedankt! en Thoreau is inderdaad een heel goede schrijver. Wat een verschil met het geschrijf van vandaag, al die talentloze ego-tripperij,dat gemoraliseer, die buitengewone fijngevoeligheid van onze auteurtjes.
Morgen komt u alweer aan uw trekken want dan geef ik een brief gericht aan Galiani ...en een brief zegt over de ontvanger bijna evenveel als over de schrijver.
Een reactie posten