Een miskende auteur

De kleine Münchense uitgeverij belleville kwam in 2004 met een boekje van 160 pagina’s, dat geen succes is geworden. Nochtans was de uitgave voorbeeldig: twaalf filosofische essays, uit het Arabisch vertaald door Gernot Rotter, voorzien van een inleiding en 200 voetnoten, en met 10 kleurige prenten zoals in het oorspronkelijke werk.

Misschien dat de titel niet commercieel genoeg klonk: “Het dorp, het dorp, de aarde, de aarde, en de zelfmoord van de astronaut.” Of misschien was de auteur onvoldoende bekend: Muammar Muhammad Abdassalam Abu Minyar al-Gaddafi, geboren in 1942 in de arme nomadenstam der Qadhifa in Noord-Libië, al jong luitenant geworden en dan ineens kolonel. Hij schreef zijn essays eind jaren 80, begin 90.

Ik kocht dat boekje direct en las het met verbazing, maar ook met enige verveling want het Arabisch, of dat van de kolonel toch, speelt graag met de stijlfiguur der herhaling:

“De tirannie van een enkeling is de schandelijkste van alle tirannieën, maar de despoot is een eenling, die door de gemeenschap afgezet kan worden, ja, zelfs een onbetekenend individu kan hem op wat voor manier ook uitschakelen. De tirannie van de massa is echter de brutaalste soort tirannie, want wie kan zich helemaal alleen teweerstellen tegen de wassende stroom, tegen omsingeling door een blinde macht?
Wat bemin ik de vrijheid van de massa’s, wanneer zij zonder enige heerser boven hen losbreken na hun ketenen te hebben afgeworpen; wanneer zij vreugdekreten uitstoten [noot: ‘zaghrada’, hier gebruikt, verwijst naar de kreet van de vrouwen, de ‘youyou’] en zingen, na alle lasten en noden. Maar wat voor angst en vrees voel ik ook niet voor hen! Ik bemin de massa’s als mijn vader, en ik vrees hen zoals ik hem vrees. Wie zou in een bedoeïenendorp zonder overheid een vader kunnen beletten om wraak te nemen op een van zijn zonen? Ja, wat beminnen ze hem zeer, en vrezen ze hem evenzeer. Ja, ik bemin en vrees de massa’s zoals ik mijn vader bemin en vrees.
Hoe liefdevol zijn zij toch op blijde momenten, dat zij hun zonen zelfs op de schouders nemen. Zij droegen Hannibal, en Pericles, Savonarola en Danton, Robespierre, Mussolini en Nixon. En hoe gruwelijk zijn zij niet in momenten van toorn.”
Zulke problemen doen zich altijd in de steden voor, waar trouwens ook diefstal en prostitutie voorkomen, en verkeerde belangstellingen ontstaan, en waar alles huichelarij is. Ik, zegt de auteur, ben daarom zo sensibel, omdat ik niet in de stad ben grootgebracht, die hel voor kinderen.
“Een dorp is rustig, zuiver en homogeen. Iedereen kent elkaar. Hoe mooi toch zijn dorp en land! De lucht is zuiver en de horizon wijd. Het hemelse dak, dat zich zonder stutten verheft [noot: Koran sura 13, vers 2] met zijn goddelijke lantaarns.
Geweten en voorbeelden zijn hier de bronnen van het morele besef, niet de vrees voor politie, wet, gevangenis of straf. Hier is men vrij van aangelegde kluisters en van hatelijke, onvermijdelijke richtlijnen. Om op een fout te wijzen, hier geen fluitsignaal dat zowel de betrokkene als de omstanders in de oren klinkt.
De stad is het graf van de sociale cohesie, en wie haar betreedt, houdt zich noodgedwongen op haar golven drijvend, die hem van straat naar straat, van wijk naar wijk en van de ene vriend naar de andere voeren. Het behoort tot het wezen van het stadsleven dat het op voordeel uit is, en op gunstige gelegenheden aast, zodat huichelarij er de natuurlijke toestand wordt.”
“Om maar te zwijgen van de vele miljoenen die er de zinloze bewegingen van exact 22 individuen volgen, die achter een kleine zak aanhollen, ter grootte van een meloen en gevuld met gewone lucht.”

Muammar al-Gaddafi

Das Dorf, das Dorf, die Erde, die Erde

und der Selbstmord des Astronauten

Aus dem Arabischen übersetzt, kommentiert

und mit einem Vorwort von Gernot Rotter

Mit den Illustrationen der Originalausgabe

2004, München, belleville Verlag Michael Farin

.

Stukje verschenen in de Knack van 9 maart

.