Die gadgets en nieuwe media zijn het probleem niet

.

Is het denkbaar dat iemand goed overweg kan met een pneumatische hamer, als hij niet weet hoe een echte hamer eruitziet? Een antwoord op deze vraag is niet eenvoudig, en bij Ruth Joos op Radio1 was het deze week een onderwerp van gesprek. Joos interviewde professor Ronald Soetaert van de Gentse Universiteit, een man die al een aantal decennia de ontwikkelingen volgt, niet op het gebied van de pneumatische hamers maar wel van dingen die ongeveer even hard slaan, namelijk IPads, spelconsoles en dergelijke. Zelfs pc’s volgt hij nog.

Hij maakte een opmerking die mij zeer beviel:

Ronald Soetaert: Het concept kennis verandert. Bij digitalisering zou je zeggen, ja alles is gemakkelijk op te zoeken, maar ik heb toch het gevoel dat als je niets weet, je dan ook bijna amper iets kunt opzoeken. Het is dus nog altijd een soort …ja het is een machine maar er is een soort, eigenlijk een soort graan nodig om die machine te laten werken.

Maar wat voor graan dan? Ik zou zeggen, toch maar boeken, en talen, en liefst nog oude boeken, Franse, Engelse, Duitse, zelfs Klassieke. Maar dat is geen goed antwoord, hoorde ik daarna. Zo'n antwoord wijst zelfs op een obsessie, en op traditionalisme en nationalisme. Dat traditionalisme wil ik niet afstrijden, al is het een banvloek tegenwoordig, maar welk nationalisme is hier bedoeld? Misschien een Europees nationalisme?
.
Ronald Soetaert: Als we vroeger over culturele geletterdheid spraken, dan draaide dat rond kennis van de literaire canon, boeken en de hoge cultuur. Media-ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat dat ontploft. Dus het gaat om meer dan boeken, het gaat ook over films, het gaat over televisie, het gaat over andere dragers enzovoort.
Ruth Joos: Gelukkig maar.
Ronald Soetaert: Ja, maar op een bepaald moment was dat die obsessie nog altijd, in heel traditionele kringen, van het boek, de natie, de school, de institutie, en dat is aan het ontploffen voor onze ogen.
Ruth Joos: Ja, en dan moeten we de tijd grijpen, zoals dat altijd gaat, en vooral in het onderwijs, om zo weinig mogelijk leerlingen kwijt te geraken.

"Gelukkig maar" ? Nu, de nieuwe media en gadgets en dragers treft geloof ik geen enkele schuld. Of ze er zijn of niet zijn, doet er niet toe. De gelijkschakeling in het onderwijs, de Gleichschaltung, het ius omnium ad omnia om zo te zeggen, was al eerder aan de gang, zonder al die dingen. Je raakt makkelijk "leerlingen kwijt" (in een waterval wellicht) als je hen bijvoorbeeld Latijn zou aanbieden. Dat een samenleving heel veel, en niet enkel leerlingen kwijtraakt als ze dat niét meer doet, mag geen overweging zijn. Elk onderscheid is immers een discriminatie en iedereen heeft recht op exact hetzelfde, ook al snapt hij er geen laars van en wenst hij dat niet eens.

Om niet al te somber te eindigen: Karel van het Reve, vertelt ons een van zijn studenten Russisch, durfde tijdens zijn colleges wel eens te zeggen: "Moet je wéten. Algemene ontwikkeling". Graan dus. En dat had in zijn tijd alvast niets met IPads of gadgets te maken, maar misschien wel met Kuifje en Lucky Luke, vertelt hij ons in een radiopraatje van 27 december 1979.

.

.