Heeft Jean-Baptiste Botul echt bestaan?

Omdat de boog niet altijd gespannen mag staan⁂ las ik daarnet een grappig boekje van de journalist Frédéric Pagès, verschenen in 2015 bij Libella in Parijs. Pagès schrijft voor Le Canard Enchaîné, het blad dat François Fillon uit zijn dromen heeft gewekt, en hij heeft ook een reeks boekjes gewijd aan de filosoof Jean-Baptiste Botul, die volgens sommigen evenwel nooit bestaan zou hebben.
Hieronder dient hij deze ongelovigen striemend van antwoord.

Né le 15 août 1896 à Lairière dans le département de l’Aude, de parents inconnus et dans l’indifférence générale, Botul est mort le 15 août 1947 dans le même village et dans la même indifférence. De lui, nous n’avons aucun livre, même ébauché, puisqu’il avait décidé d’être un philosophe de tradition orale. Sa plume est restée sèche, son encrier vide, sa feuille vierge. Les ouvrages que vous trouvez en librairie sous son nom n’ont pourtant rien d’apocryphe : ce sont des transcriptions de ses propos, vous pouvez donc les acheter.
Il n’en faut pas plus pour que certains esprits forts aient émis des doutes sur l’existence de notre philosophe. À cette question récurrente, je répondrai par un argument dirimant : si Botul était une invention sortie d’un ou plusieurs cerveaux malsains, croyez-vous qu’un homme aussi fin et éclairé que Bernard-Henri Lévy l’eût cité dans un de ces livres ? C’est pourtant ce qui arriva en février 2010, quand BHL cita Botul entre Louis Althusser et Maurice Merleau-Ponty.*  L’affaire fit grand bruit et faillit perturber la quête placide que mènent, depuis 1996, date de leur agrégation fondatrice, les « Amis de Jean-Baptiste Botul ». Mis à part ce coup de tonnerre médiatique, il faut s’y résigner : autant nous savons beaucoup de choses sur BHL, autant nous en savons peu sur Botul.

Op 15 augustus 1896 in Lairière in het departement van de Aude uit onbekende ouders en onder algemene onverschilligheid geboren, is Botul gestorven op 15 augustus 1947 in hetzelfde dorp en onder dezelfde onverschilligheid. Van hem bezitten we geen enkel boek, niet eens een aanzet, aangezien hij besloten had filosoof te worden in de orale traditie. Zijn pen is droog gebleven, zijn inktkoker leeg, zijn blad maagdelijk. Nochtans hebben de werken die u in de boekhandel onder zijn naam aantreft niets apocriefs: het zijn transcripties van zijn woorden en u kan ze dus kopen.
Meer is er niet nodig om sommige vrijdenkers uiting te laten geven aan hun twijfel omtrent het bestaan van onze filosoof. Op deze vaak terugkomende kwestie zal ik met een vernietigend argument antwoorden: als Botul een uitvindsel was, afkomstig uit één of meerdere zieke breinen, denkt u dan dat een zo fijnbesnaard en verlicht man als Bernard-Henri Lévy hem had geciteerd in een van zijn boeken? Dat was nochtans het geval in februari 2010, toen BHL Botul citeerde tussen Louis Althusser en Maurice Merleau-Ponty. De zaak kreeg grote ruchtbaarheid, in die mate dat ze het rustige opzoekwerk dreigde te verstoren dat al sinds 1996, datum van hun stichtingsvergadering, de “Vrienden van Jean-Baptiste Botul” verrichten. En die mediatieke donderslag nog buiten beschouwing gelaten, moeten we ons erbij neerleggen: zo goed als we een hoop dingen weten over BHL, weten we evengoed maar weinig over Botul.

_______
* Bernard-Henri Lévy, De la guerre en philosophie, Paris, Grasset, 2010, p.122.

⁂ Den boghe en magh niet altijdt ghespannen staen:
Want soo soude hy sijn kracht verliesen.
Soo moet alle dinghen met maete gaen,
Want heete wateren lichst vervriesen.

De Kuifje-collage is van @GabrielaManzoni.