Vertaalproblemen bij Belga

Er lijkt me ruimte te komen voor automatisering van de reguliere journalistiek. Velen zullen dat spijtig vinden, maar in nogal wat industrietakken is het niet anders en eenvoudige taakjes kunnen nu eenmaal goedkoper en sneller door een robot verricht worden. Vaak even goed ook nog, en af en toe zelfs beter. Dat is geen plezierige gedachte voor de menselijke journalist.

We nemen even de proef, en laten het zinnetje: “Moeten we dan een solidariteitsactie op touw zetten?” naar het Frans vertalen door de Googlemachine. Die levert ons bliksemsnel: «Faut-il lancer une action de solidarité?» Uitstekend, en ik denk niet dat onze menselijke journalist dit kan verbeteren.
Ook in de omgekeerde richting, van het Frans naar het Nederlands, werkt het machientje soms goed, want een zin als “Moeten we beginnen een actie van solidariteit?” zou zonder meer uit de mond van bijvoorbeeld Charles Michel of Beatrice Delvaux of om het even welke parfait bilingue kunnen komen.

Nederlands is de taal van een goede twintig miljoen mensen als ik mij niet vergis, maar voor Google is dat een klein getal. Met de echt grote talen loopt de machine gesmeerder. Frans-Engels gaat soms zelfs verbluffend goed.

Een uitspraak als «Ah, ça ne m'étonne pas! Écoutez, on fera une fournée la prochaine fois.» rolt er direct perfect uit : "Ah, that does not surprise me! Listen, we'll make a batch next time." Dat was ook de vertaling die we lazen in The Guardian, toen een jaar of drie geleden vader Le Pen al lachend die uitspraak had gedaan, waar hij nu in volle kiescampagne voor vervolgd zal worden.

Maar in het Nederlands laat de Googlemachine de vertalende – en ik neem aan menselijke – Belgajournalist lelijk in de steek: “O, dat maakt me niet te verrassen! Luister, een partij de volgende keer zullen we.”
Alles komt nog min of meer op zijn pootjes terecht gelukkig, want de Belgaman/vrouw/x verbetert deze mechanische collega: “De volgende keer bouwen we wel weer een oven.” 

U zult zeggen: maar dat is compleet fantaisistisch! Ja, dat is helaas zo, al klinkt de zin toch natuurlijker, dat zal iedereen hem/haar/x toegeven. Die “weer” inderdaad zien we niet in het Frans. Anderzijds had de machine het woord “fournée” heel goed begrepen en vertaald door “partij” ...maar bracht de menselijke journalist op eigen houtje een zogenaamde Verschlimmbesserung aan.

Bij de Morgen namen ze die krukkige Belgavertaling machinaal over, copy/paste. Misschien is de automatisering daar al ver doorgedrongen, en is er bijgevolg geen sprake van journalistieke vooringenomenheid of goedmenendheid of stupiditeit, zoals bij ons nationale persagentschap.

Plezierig is nu om dat Belga/De Morgen-zinnetje op zijn beurt eens door onze machine te halen. In het Engels is er nauwelijks een probleem: “The next time we also build an oven again.”, en in het Frans hapert ze ook maar even, en gaat dan door: «La prochaine fois que nous construisons également un four à nouveau.»

Volgende keer kunnen die journalisten de machine toch beter in de hoek laten staan, en hun juffrouw van het vijfde studiejaar aanspreken als ze vertaalproblemen hebben.