Kogels afschieten op de eigen bevolking

Zelfs met buitensporig geweld lijkt Emmanuel Macron de woede van de gilets jaunes niet meester te worden, en de financiële toegevingen die hij deed hebben de bevolking zelfs nog kwader gemaakt, terwijl die nochtans een flink gat in zijn begroting zullen slaan. Hij begrijpt niet dat de onvrede dieper zit dan centen, en dat ze ook veel ouder is dan zijn aanmatigende en huichelachtige verkiezingsleuze ‘het ene zowel als het andere, links én rechts’– een slogan die voorlopig niet opgaat voor de rubberkogels die hij op de betogers laat afschieten, want die troffen tot nog toe telkens slechts één oog.*

Wat Emmanuel niet snapt is dat het centrale gezag van Parijs niet meer aanvaard wordt. Het Franse centralisme staat onder druk van ‘la France périphérique’. Daar wees bijvoorbeeld de geograaf Christophe Guilluy twintig jaar geleden al op, maar wellicht drong die boodschap niet door bij zijn werkgever Rothschild & Cie.
Grotendeels is de bevolking ‘désaffiliée’ zegt Guilluy, ze heeft afgehaakt. Zeker, de gilets jaunes verwerpen het centralisme, maar verder gaan hun eisen alle richtingen uit, en het socialisme noch het liberalisme kunnen hen bekoren. Ideologisch valt er geen peil op te trekken.

In vroegere eeuwen en tot aan de Revolutie deed het katholicisme dienst als ideologisch bindmiddel, maar de revolutionairen vernietigden het – terwijl ze anderzijds het Parijse centralisme van Louis XIV onverkort overnamen.
Dat katholicisme had dus wel een bepaald nut, maar om de bevolking in het gareel te houden kan het nu niet meer dienen, evenmin als enige andere ideologie. Heinrich Heine waarschuwde in 1834, in zijn Zur Geschichte der Religion und Philosophie in Deutschland, al voor zo’n ontwikkeling. Lang voor Chesterton dus – ‘He who does not believe in God will believe in anything,’  althans volgens het citaat dat nergens bij hem te vinden is.

‘Als men de laatste nog zichtbare resten van het katholicisme zou verdelgen,’ schreef Heine, ‘dan kon het wel eens gebeuren dat de idee ervan in een nieuwe vorm weer opdook, toevlucht zocht in een ander lijf als het ware, en dat het, de naam christendom afleggend, ons in zijn nieuwe gedaante nog veel meer ergerlijke last bezorgt dan dat laatste in zijn huidige gebroken, geruïneerde en algemeen in diskrediet geraakte gestalte.’ 
Dat ideologieën ook door pure chaos konden vervangen worden vermeldt hij hier niet. 

Manu, die zich op twaalfjarige leeftijd liet dopen en vormen, zal het met Heine eens zijn vermoed ik, althans wat de grote lijnen betreft, maar wellicht minder met wat die een jaar later schreef over het Franse centralisme:

De achttiende eeuw heeft het katholicisme in Frankrijk zo grondig verpletterd, dat er bijna geen levend spoor meer van overgebleven is, en dat wie het katholicisme in Frankrijk weer wil invoeren als het ware een volkomen nieuwe religie predikt. Onder Frankrijk versta ik Parijs, niet de provincie, want wat de provincie denkt maakt even weinig uit als wat onze benen denken; het hoofd is de zetel onzer gedachten. Ik heb me laten vertellen dat de Fransen in de provincie goede katholieken zijn; dat kan ik niet bevestigen of tegenspreken; de mensen die ik in de provincie aantrof zagen er allemaal uit als mijlpalen, met op hun voorhoofd gegrift hun grotere of kleinere verwijdering van de hoofdstad. De vrouwen daar zoeken in het christendom wellicht troost omdat zij niet in Parijs kunnen wonen. In Parijs zelf heeft het christendom na de Revolutie niet meer bestaan, en zelfs daarvoor al had het hier alle ware betekenis verloren. In een afgelegen hoekje van een kerk lag het te loeren als een spin, het christendom, en het sprong nu en dan haastig naar voren als het een kind in de wieg had weten op te merken, of een grijsaard in zijn doodkist. Ja, enkel bij twee gelegenheden, als hij net ter wereld kwam of die wereld net weer verliet, kwam de Fransman in de greep van de katholieke pastoor; de hele tijd daartussen was hij bij zijn verstand en lachte hij met wijwater en zalving.

Das achtzehnte Jahrhundert hat den Katholizismus in Frankreich so gründlich ekrasiert,** daß fast gar keine lebende Spur davon übriggeblieben und daß derjenige, welcher den Katholizismus in Frankreich wiederherstellen will, gleichsam eine ganz neue Religion predigt. Unter Frankreich verstehe ich Paris, nicht die Provinz; denn was die Provinz denkt, ist eine ebenso gleichgültige Sache, als was unsere Beine denken; der Kopf ist der Sitz unserer Gedanken. Man sagte mir, die Franzosen in der Provinz seien gute Katholiken; ich kann es weder bejahen noch verneinen; die Menschen, welche ich in der Provinz fand, sahen alle aus wie Meilenzeiger, welche ihre mehr oder minder große Entfernung von der Hauptstadt auf der Stirne geschrieben trugen. Die Frauen dort suchen vielleicht Trost im Christentum, weil sie nicht in Paris leben können. In Paris selbst hat das Christentum seit der Revolution nicht mehr existiert, und schon früher hatte es hier alle reelle Bedeutung verloren. In einem abgelegenen Kirchwinkel lag es lauernd, das Christentum, wie eine Spinne, und sprang dann und wann hastig hervor, wenn es ein Kind in der Wiege oder einen Greis im Sarge erhaschen konnte. Ja, nur zu zwei Perioden, wenn er eben zur Welt kam oder wenn er eben die Welt wieder verließ, geriet der Franzose in die Gewalt des katholischen Priesters; während der ganzen Zwischenzeit war er bei Vernunft und lachte über Weihwasser und Ölung.

Die romantische Schule, Paris 1835.

___________

* Le Monde diplomatique van februari, op p.5, schrijft: On peut se demander si l'obstination du gouvernement à utiliser des armes et techniques dont ont sait qu'elles peuvent tuer ou mutiler ne relève pas d'une stratégie délibérée visant à dissuader les citoyens de manifester. Vraag is of de hardnekkigheid waarmee de regering wapens en technieken inzet waarvan geweten is dat ze dodelijk of verminkend kunnen zijn, niet voortkomt uit een bewuste strategie met als bedoeling burgers het betogen te ontraden.
** Zoals zijn uitgever van 1893, Ernst Elster opmerkt, zinspeelt Heine met zijn verduitste Franse woord op Voltaire's « Écrasez l’infâme! ». 

Iets bestaat pas als het op TV is geweest

De NOS denkt dat het woord ‘holocaust’ veertig jaar oud is, en ze koppelen dat daar aan een Amerikaanse televisieserie van 1979 over de nazikampen. Het geheugen van journalisten zou toch iets verder mogen gaan dan hun eigen kindertijd, met hier en daar een uitschieter tot in de ‘jaren dertig’. Wel vermelden ze dat het een Grieks woord is, voor brandoffer, een wikipediawijsheid misschien, maar die mededeling is tenminste correct.

Want neen, de term ‘holocaust’ werd al gebruikt in Engelstalige kranten om de Turkse volkenmoord op de Armeniërs te omschrijven. Dat was iets te vroeg voor de NOS-journalisten blijkbaar. Daarbij, zelfs al hadden ze het geweten, dié genocide is geen onderwerp dat je – gisteren of vandaag – journalistiek graag wil behandelen.

Allons enfants de la patrie-ie-e!

Het is ver gekomen met Macron. Die jongen mag nu werkelijk niets meer zeggen of de Fransen maken zich kwaad. Voor een paar dagen sprak hij een zaaltje in Bourg-de-Péage toe (een dorpje gelegen op de 45ste breedtegraad, iets ten oosten van de meridiaan van Greenwich). Dat zaaltje was gevuld met mensen die ongeveer de leeftijd van zijn vrouw hadden, en ze waren bijgevolg zeer gul met hun applaus.
Maar volgens zijn criticasters beging Emmanuel een fout door hen ‘enfants’ te noemen. Men herinnert eraan dat hij een schooljongen een reprimande gaf omdat die hem met het familiaire «Ça va, Manu?» had begroet. Hier een stukje van Manu zijn speech, en dan oordeelt u zelf maar (ik zag er geen been in):

Ik wilde het systeem zien veranderen. Zoals jullie. Maar ik heb de democratische weg gevolgd. Ik heb gezegd: ik sta voor mijn ideeën, ik wil dat onze aanpak verandert (applaus), en dus één, ik kom met een voorstel, en twee, ik stel me verkiesbaar.

Maar het systeem veranderen, dat is niet gewoonweg zeggen: meedingen bij verkiezingen doe ik niet, laat het systeem dan liever ontploffen, ik ben wel woedend maar dingen voorstellen, dat kan ik niet.

Maar je moet echte hervormingen voorstellen, en echte hervormingen houden verplichtingen in, hè jongens! Want als de gedachte is: dát willen we ...hoe financieren we dat dan? Het is hier geen open bar, gratis drinken. Het is hier onze eigen bar.

Moi je voulais que le système change. Comme vous. Mais je l’ai fait par une voie démocratique. J’ai dit: moi je crois en mes idées, je veux que nos systèmes changent [applaudissements], et donc un, un, mais un, je veux proposer, et deux je vais à l’élection.
Mais, changer le système, c’est pas simplement dire je vais pas à l’élection, foutez le système en l’air, et moi je suis une colère mais j’ai pas de trucs à te proposer.

Faut proposer de vraies réformes, mais les vraies réformes, elles vont avec les contraintes, les enfants! Parce que si derrière on veut ceci, comment on le finance ? C’est pas, c’est pas open bar. Le bar, c’est le nôtre.
________
P.S. 'Het is hier onze eigen bar', dat heb ik nog nooit een Vlaamse minister-president horen zeggen.

Het is lelijk, het zou niet mogen, maar toch

Het programma Infrarouge van de Radio Télévision Suisse blikte vooruit naar de verkiezingen voor het EU-‘parlement’, en gaf eerst een uitgebreide tribune aan Bernard-Henri Lévy. Van de hoogdravende woorden en idealen van BHL kreeg Slobodan Despot (auteur, en uitgever van onder meer de werken van Oskar Freysinger) het wat op de heupen. BHL had zich eerder op Twitter smalend uitgelaten over de 'gilets jaunes' , maar de filosoof had daarbij vergeten de locatiegegevens van zijn gsm uit te schakelen, zodat iedereen kon zien dat hij dat deed vanuit zijn gigantische villa in Marrakesh. Dat lijkt mij al een voldoende verklaring voor de uitval hieronder, die ik wel grappig vond.

Alexis Favre (RTS): Slobodan Despot, er rest, er resten ons nog één minuut vijfenveertig seconden voor het eind van dit programma. Hoe ziet u na de Europese verkiezingen de toekomst zich aftekenen? Hoe zal die Unie eruitzien?

Slobodan Despot: Wel, afgezien van vrome wensen, zal dat een aanzwellende kakofonie worden want overduidelijk zullen de grondtendensen, gemaskeerd door de grote onderwerpen die Bernard-Henri Lévy aanroert, de klimaatopwarming, de geopolitieke problemen, die grote onderwerpen die, toegegeven, gaan over het overleven in een wereld die volledig… waarin de mensen helemaal op henzelf aan hun lot zijn overgelaten, die problemen zullen met hernieuwde kracht terugkomen. En mijnheer Lévy, voor u heb ik toch één dringende raad. U wil zich de statuur van redder en verlosser aanmeten, schiet dan toch een geel hesje aan…

BHL: Die leeftijd ben ik voorbij. Ik ben de leeftijd voorbij om voor mijzelf op zoek te gaan naar…

Slobodan Despot: U wil de dictatuur bestrijden? Schiet een geel hesje aan…

Alexis Favre: Ja maar dat heeft Karl Lagerfeld al gedaan, hij gaat dat niet ook nog eens aantrekken…

Slobodan Despot: Ga eens aan de kop van een echte betoging lopen. Dan zal men echte kogels op u afvuren, laat die nog van rubber zijn. Meer dan een oog verliezen riskeert u niet, en u zult dan eindelijk de geschiedenis ingaan, wat uw droom is. Want het enige wat u tot nog toe in ontvangst hebt kunnen nemen zijn slagroomtaarten.

Alexis Favre (RTS): Slobodan Despot, il reste, il nous reste une minute quarante-cinq avant la fin de cette émission. Comment est-ce que vous voyez l’avenir se dessiner à partir des Européennes? À quoi elle va ressembler, cette Union?
Slobodan Despot: Et bien elle va ressembler à une cacophonie croissante parce que manifestement, mis à part des veux pieux, les tendances de fond, masquées par des grands sujets, par les grands sujets qu’évoque Bernard-Henri Lévy, le réchauffement climatique, des sujets géopolitiques, ces grands sujets il est vrai qui sont les problèmes de la survie dans un monde qui est complètement… où les gens sont complètement abandonnés à eux-mêmes, ces vrais problèmes-là ils vont revenir en force. Et monsieur Lévy, j’ai juste une recommandation à vous faire. Vous vous cherchez une stature de sauveur et de rédempteur, mais, enfilez un gilet jaune…
BHL: J’ai passé cet âge-là. J’ai passé l’âge de me chercher…
Slobodan Despot: Vous voulez combattre la dictature? Enfilez un gilet jaune…

Alexis Favre: Oui mais Karl Lagerfeld l’a déjà fait, il ne va pas en plus s’y mettre…
Slobodan Despot: Allez prendre la tête d’une vraie démonst… manifestation. On vous tirera dessus à balles réelles, fussent-elles en caoutchouc, vous ne risquerez que de perdre un œil, et à ce moment-là vous entrerez enfin dans l’histoire comme vous rêvez de le faire. Parce que jusqu’ici vous n’avez pu prendre que les tartes à la crème.

Een verrassende vorm van racisme

De mooie Ségolène Royal schrijft in haar jongste boek: ‘Le sexisme est un racisme, il se nourrit du même obscurantisme.’  Seksisme is een vorm van racisme, het voedt zich aan hetzelfde obscurantisme.

Hier blijkt eens te meer dat je zowat alles kunt onderbrengen onder ‘racisme’.
Man en vrouw zijn met een kleine inspanning in staat tot het verwekken van vruchtbare nakomelingen, en dat is meen ik een van de eigenschappen die biologen ertoe bewegen om van een ras te spreken. Of die man en die vrouw hetzelfde voedsel tot zich nemen – de man bijvoorbeeld biefstuk-friet en zijn vrouw quinoaslaatjes – maakt voor biologen niet uit.

Als hier evenwel tóch sprake zou zijn van racisme (Ségolène is een verstandige vrouw met meerdere nakomelingen), dan hebben we hier te maken met intra-raciaal racisme.

De vernedering van de Franse burgemeesters

Macron voor de burgemeesters: hoor mij eens flink debatteren!

Ingrid Riocreux, 16 januari 2019

Wie mag die enscenering toch bedacht hebben? Iedereen is heel tevreden. Zelfs de tegenstanders spreken van een ‘communicatiecampagne’ waar  ‘zij niet in trappen’. Alsof men zou moeten toegeven dat de vorm ervan onberispelijk was.

Waar zijn de gebruikelijke communicatiespecialisten gebleven? Men heeft me verweten dat ik het aandurfde me te storen aan het banaliseren van de term ‘delta’, die synoniem is geworden van de woorden ‘afwijking’ en ‘verschil’, en deze zal gaan vervangen.* Men heeft mij mededogend uitgelegd dat dit woordgebruik in de gewone taal helemaal ingang heeft gevonden. Welnu, niet in de mijne, en niet in het woordenboek. Het bewijst enkel dat de gewone taal besmet is geraakt door termen uit de financiële wereld.

Net zo getuigen de over het algemeen tevreden reacties, na de ‘dialoog van Emmanuel Macron met de burgemeesters’ van 15 januari, van een buitensporige en schrikbarende banalisering van praktijken uit de Angelsaksische ondernemingswereld.

Macron inspireerde zich op het principe van de stand-up meeting, te weten een vergadering waarbij de deelnemers in een kring opgesteld worden rond een ruimte waar dan enkele sprekers optreden. De idee daarbij is als volgt:

‘Weg met tafels en stoelen, we staan in een kring om aldus na te gaan hoever de ploeg al staat. Een efficiënte manier van vergaderen om als equipe een balans op te maken van de gisteren volbrachte taken, en van elkeens voornaamste doelstellingen voor de komende dag. 
Welke voordelen heeft dat? Men wint aan doeltreffendheid want rechtopstaand voelen de deelnemers zich aangespoord om meteen ter zake te komen. Komt nog bij dat men verlost wordt van verstrooidheid door het maken van notities op de laptop tijdens de vergadering: de neiging om je e-mails te beantwoorden of het interne bedrijfsnetwerk te raadplegen vermindert.’

Macron maakte eerder al, bij zijn presidentscampagne, gebruik van de stand-up meeting, met name in de Mutualité in Parijs, en in Straatsburg.

Die Engelse uitdrukking is ambigu. Letterlijk genomen is stand-up meeting een ‘vergadering al rechtstaand’. Maar als die lang duurt gaan de deelnemers zitten, in afwachting van hun beurt om aan het woord te komen. Verdwenen de gelijkheid onder de deelnemers. Nu is het wel normaal dat de president van de Republiek niet op gelijke voet staat met de burgemeesters, maar waarom dan die komedie opgevoerd?

Erger, de burgemeesters zien zich geplaatst in de positie van de militanten (de fans mag men zeggen) tijdens Macrons kiescampagne, een situatie die nog geaccentueerd wordt door applausmomenten.

Ver van hen enige waardigheid te geven, dwingt de mise-en-scène van deze presidentiële toespraak hen – enthousiast of al zwijgend – in de rol van pluimstrijkers.

Dat element, dat geapplaudisseer, doet me een kanttekening maken bij wat in het Frans de meest gênante connotatie is van de uitdrukking stand-up meeting. In ons lexicon van de verfranste anglicismen, betekent ‘le stand-up’ een komisch spektakel, en ‘le meeting’ een publieke toespraak.

Het karakter van gelijkheid en samenwerking van de Engelse uitdrukking, gaat in het Frans totaal verloren.

En evenzo mondt, met zijn mise-en-scène die tegelijk de confrontatie van de toespraak en de neerbuigendheid van het podium wilde vermijden, de opzet van Macron uit in het omgekeerde van wat verhoopt was.

Neerzittend, terwijl Macron rechtstaat worden de burgemeesters een publiek. En door de spreker te omringen in plaats hem van recht aan te kijken, worden ze een hofhouding.

__________
* Δ, symbool uit de integraal- en differentiaalrekening dat in het managerstaaltje is doorgedrongen, en blijkbaar ook in het Franse journalistenjargon. (nvdv)