Allemaal zijn wij drager van het virus

De grote graeciste Jacqueline de Romilly (1913-2010) schreef geregeld stukjes voor het Franse blad Santé Magazine. Een aantal jaren deed ze dat, en vanzelfsprekend gingen die stukjes over gezond en ziek taalgebruik. Ze zijn gebundeld in Dans le Jardin des Mots (Livre de Poche).

Een van haar geliefkoosde mikpunten was de modieuze en pompeuze taal van managers, politici, journalisten en experts van allerhande soort:

Tegen gezwollen woorden

De taal die wij spreken, die we in onze kindertijd leerden en die men al eeuwen spreekt, de taal waarin we ons elke dag uitdrukken, kan in goede of minder goede gezondheid verkeren. Als het haar slecht gaat zullen onze denkwereld en ons dagelijks leven veranderingen ondergaan. Maar omgekeerd hangt het van ons af, hangt het van ons allen af of het haar goed gaat of minder goed, want allemaal zijn wij dragers van het virus en de besmettelijkheid is groot. (…)

Om ons tegen dit virus te verweren, is het meen ik een maatregel van hygiëne om naar de oude teksten terug te keren waarin de taal gerespecteerd werd, zoals je door een verblijf in de bergen waar je zuivere lucht inademt weer gezond wordt.

(Septembre 1998)

 

Nu weet ik weet niet of Jacqueline de Romilly ook Churchill las, maar ze zou het met hem zeker eens zijn geweest waar hij in My early Life zegt wat hij in Harrow leerde: ‘I got into my bones the essential structure of the ordinary British sentence – which is a noble thing.'

En zeker had het antwoord haar doen glimlachen dat hij aan de baas van de Militaire Inlichtingendienst schreef, toen die hem zijn plannen voor de invasie van Normandië had uiteengezet: ‘Why must you use intensive here? Intense is the right word. You should read Fowler’s Modern English Usage on the use of the two words.’

Dramatische ontwikkeling in de voedingsindustrie

Het is zeker mogelijk om bijvoorbeeld ajuinsaus of erwtensoep of hutsepot, of om het even welke stoverij* te maken zonder toevoeging van een theelepeltje Liebig Vleesextract. Velen zullen dat ook zo doen, maar zonder op hen neer te kijken: zij zijn van een andere parochie.

Wat wil nu het geval? Dit vleesextract is altijd al moeilijk verkrijgbaar geweest, en met de tijd is dat steeds hachelijker geworden, en nu is het ook in de Delhaize van de Martelaarslaan niet meer te vinden. Dat was in Gent de laatste toevluchthaven: de Carrefours &c. hadden het al lang niet meer.

En het is waar, Liebig Vleesextract is geen goedkoop product – vijf of zes euro voor een potje van 50 gram. Toch een goede honderd euro voor een kilo zal je zeggen, maar een kilo heb je nooit nodig.

Hier past een kleine historische uitweiding. Justus, Freiherr von Liebig (1803-1873), de beroemde scheikundige die de kunstmest uitvond, kwam ook op het idee om uit het vlees van runderen een extract te puren. In Zuid-Amerika slachtte men die beesten voor de huiden en de hoornen, die dan in Europa verkocht werden. Vers vlees viel nog niet te transporteren, maar een extract natuurlijk wel. Dr. Liebig wilde hiermee het cretinisme bestrijden las ik ergens, een ziekte die in afgelegen bergstreken veel voorkwam, te wijten aan voedingstekorten, met een schildklierafwijking als gevolg die zwakzinnigheid veroorzaakte** – politiek incorrecte Fransen hoor je ook nu nog wel een domme of zwakzinnige persoon (m/v/x)  ‘un(e) crétin(e)’ noemen.

Behalve de smaak ervan, die niet te vergelijken is met een bouillonblokje, is er dus reden te over om dit product van de goede dokter te gebruiken. Het aan een bevolking ontzeggen is een aanslag op de volksgezondheid. Elk van zijn potjes draagt zijn handtekening trouwens.

_________

* ‘stoofvlees’ zegt het Nederlands, maar er bestaat ook linzenstoverij, bonenstoverij enzovoort.

** ‘Nous ne parlerons point de ces cas où l'engorgement (...) produit la stupidité la plus absolue dans certains pays montueux . (...) chez les vrais crétins, le cerveau n'ayant presqu'aucune action comme organe de la pensée (...).’ dr. Pierre-Jean-Georges Cabanis (1757-1808), Rapports du physique et du moral de l'homme, 1808.

[Deze dokter Cabanis moet niet verward worden met de latere dr. Augustin Cabanès (1862-1928) die in zijn prachtige reeks van drie boeken ‘Grands Névropathes’ achtereenvolgens Pascal, Molière, Chateaubriand, Byron, Shelley, Baudelaire, Wagner, La Fontaine, Rousseau, Rétif de La Bretonne, Bernardin de Saint-Pierre, Lamennais, Comte, Musset, Hugo, Sainte-Beuve, les frères de Goncourt, Hoffmann, Heine, Swift, Quincey, Coleridge, Cooper, Tennyson, Chopin, Gogol, Gontsjarov, Lermontov en Dostojefski beschreef.]

Davy Crockett is niet zo gevaarlijk

Zijn Facebook en Twitter nieuwsmedia? Sommigen zeggen: nee, het zijn privéfirma's zoals andere, en je aanvaardt hun voorwaarden door gebruik te maken van hun diensten. Daar is Éric Zemmour het niet mee eens. Volgens hem beschikken zij over een onaanvaardbare monopoliepositie, volgen zij een redactionele, dus ideologische lijn, filteren zij boodschappen, en zijn het dus ook nieuwsredacties. Overigens, en Zemmour vermeldt dit niet, maar of je nu wel of niet op Facebook of Twitter zit: inlichtingen over je nemen zij toch.

Zemmour: Die lui meten zich een volstrekt schandelijke interventie in het politieke leven aan. Met welk recht censureren zij de enen wél en anderen niet? Met welk recht censureren zij de enen? Ik weet het want ik heb met Facebook te maken – ik zei u dat eerder al hier – want geregeld worden er accounts afgesloten van 'Vrienden van Éric Zemmour' enzovoort. Maar waar bemoeien die lui zich mee? Waar halen ze het, om nog maar te beoordelen wat gezegd moet worden en wat niet? Dat is toch een democratisch schandaal, en dan tooit men zich met de democratie en wil men die duizenden lui de les lezen die het Capitool binnendringen? Maar veel erger is wat van hun kant Facebook en Twitter doen met het verzamelen van miljoenen inlichtingen over ons hele leven. Die zijn veel machtiger dan die arme drommel die op David Croquette lijkt. Ziet u...

Christine Kelly: Davy Crockett.

Zemmour: ...de echte bedreiging voor de democratie gaat uit van Facebook en Twitter, niet van David Croquette.

 

Éric Zemmour : Ces gens-là s’autorisent une intervention dans la vie politique qui est absolument scandaleuse. De quel droit ils censurent les uns et pas les autres ? De quel droit ils censurent les uns ? Je le sais parce que moi j’ai affaire à Facebook – je vous l’ai déjà dit ici – mais régulièrement des comptes d’Amis d’Éric Zemmour etcetera sont fermés. Mais de quoi se mêlent-ils, ces gens ? En quoi peuvent-ils juger de ce qui doit être dit, et ce qui ne doit pas être dit ? Mais c’est un scandale démocratique et on vient se parer de la démocratie, et on vient donner des leçons à des milliers de types qui rentrent au Capitole. Mais c’est beaucoup plus grave de la part de Facebook et de Twitter qui centralisent des millions d’informations sur toutes nos vies. Ils sont beaucoup plus puissants que ce pauvre type qui ressemble à David Croquette. Voyez-là…

Christine Kelly : Davy Crockett.

Zemmour : …les vraies menaces pour la démocratie c’est Facebook et Twitter. Ce n’est pas David Croquette.

Strootjetrekken is ook plezierig

In Frankrijk heeft Macron gisteren 35 burgers door lottrekking laten aanwijzen. Hij had daartoe al enige tijd geleden beslist, en zij moeten hun oordeel geven over de vaccinatiestrategie van de regering. Niet dat het er veel toe doet, maar vijfendertig lijkt weinig voor een «collectif de citoyens» dat het hele Franse territorium moet vertegenwoordigen. Een eerdere loterij – over het klimaat: «la Convention citoyenne sur le climat» – telde immers 150 leden.

Hier hadden we jaren terug de zogenaamde G1000, die in werkelijkheid een G704 was, maar dat is nog altijd 20 keer meer dan Macron zijn nieuwe klasje. Helaas is zoals we weten dit prachtige initiatief van David Van Reybrouck, dat nochtans alle steun van de overheid en de media kreeg …op niets uitgedraaid. Om in de geest van het evenement te blijven, zeggen we dit ook in het Frans: c’est tourné en eau de boudin.

David zag lottrekking als aanvullend bij een democratie met échte verkiezingen. Zelf denk ik dat zulke grappen de democratie juist onderuit willen halen. Daar kun je trouwens een goede reden voor hebben: vaak heeft de bevolking de neiging om verkeerd te stemmen.

Mensen als David of Emmanuel beroepen zich dan graag op het voorbeeld van Athene, waar sommige functies tenslotte ook bij lottrekking verdeeld werden. Dat staat wel chic, maar het slaat nergens op: zoals Plato al opmerkte laten we de beslissingen dan aan Zeus over, en met zijn zegeningen springt die karig om. Overigens moet een Staat zeer spaarzaam gebruik maken van lottrekking want we kunnen dan alleen hopen dat het goed afloopt, zei hij in zijn Wetten (VI, 757c,d,e).

Erger dan Plato zijn wij eraan toe. Zonder in de plaats van David of Emmanuel te spreken, maar de meeste Europeanen geloven niet meer in Zeus en zien slechts het blinde lot. Dan verliest het kansspel van die jongens elke zin en kun je net zo goed een lotje kopen in Jannie Haek zijn winkel. Al kun je ook zeggen dat de gunsten van Zeus niet zo sterk verschillen van die van het Lot: ‘…en attendant que Dieu se révèle, je crois que son premier ministre, le hasard, gouverne aussi bien ce triste monde que lui,’ vond Stendhal.

Om nog even bij Plato te blijven: in Athene was overgave aan het toeval dus nog begrijpelijk. Trouwens, om onlusten te vermijden moést elke Staat af en toe zijn toevlucht wel nemen tot lottrekking, want die heeft tenminste de schijn van gelijkheid.

Een voordeel van lottrekking is ongetwijfeld dat de notie ‘volk’ verdwijnt, en meteen ook de democratische ‘volkswil’. Er zijn alleen nog individuen, en die kunnen gecoacht worden door experts die lekker mee aanschuiven aan die tafel van 35, zoals ze dat al deden bij de 704.

Een referendum zou desnoods ook kunnen – als we tenminste de wil van het volk willen kennen – maar zeker Emmanuel weet dat zoiets uit den boze is na ‘Maastricht’. Frankrijk en Nederland verwierpen die tekst immers. Het plan van Giscard (en Dehaene) werd kort daarop zonder slag of stoot, en vooral zonder referendum goedgekeurd door de zelfbenoemden van de EU, onder de naam ‘Verdrag van Lissabon’. Giscard zei dat er aan zijn tekst zo goed als niets was veranderd, en de democraat Dehaene vond dat het juist goed was dat het plebs niets zou begrijpen van wat er in dat ingewikkelde en duistere verdrag precies stond.