Napoleon Bonaparte – de film even daargelaten

Nu die, naar ik lees onhistorische Napoleonfilm van de Amerikaanse Engelsman Ridley Scott zeer gepromoot wordt – met de jonge Vanessa Kirby als Joséphine – is het misschien nuttig om het oordeel van een tijdgenoot van de keizer te vernemen.

De Düsseldorfer Heinrich Heine (1797-1856) was, zoals alle Joden, Napoleon zeer dankbaar want in de door hem veroverde gebieden, het Rijnland in dit geval, werden zij plots citoyens zoals alle anderen.

Later nam Heine afstand van hem, zoals u hier kunt lezen:

De Reis van München naar Genua*

Hoofdstuk XXVIII

[...] Er wordt ook verder gebouwd aan de fameuze triomfboog die aan het eind van de Simplonstraße** moet komen. Toegegeven, het standbeeld van Napoleon komt niet, zoals eerder de bedoeling was, op de top van die boog. Toch heeft de grote keizer een standbeeld nagelaten dat veel beter en duurzamer is dan marmer, en dat geen enkele Oostenrijker aan onze blik kan onttrekken. Als wij allen door de zeis van de tijd zullen zijn neergemaaid, en als kaf van het veld geblazen, dan nog zal dat standbeeld daar intact staan; nieuwe generaties zullen uit de aarde opschieten, duizelig naar het beeld opkijken en weer ter aarde gaan; – en de Tijd, niet bij machte om zo'n beeld te vernielen, zal proberen het in een nevel van fabelen te hullen, en de ontzaglijke geschiedenis ervan wordt uiteindelijk een mythe.

Misschien zal na duizenden jaren een spitsvondige schoolfrik in een zeer geleerd proefschrift onweerlegbaar bewijzen dat Napoleon Bonaparte helemaal dezelfde was als die andere Titaan, die het licht van de goden roofde en voor dit vergrijp aan een eenzame rots werd geketend, midden in de zee, blootgesteld aan een gier*** die dag na dag zijn hart aan stukken reet.

Hoofdstuk XXIX

Ik verzoek u, beste lezer, mij niet als een onvoorwaardelijke Bonapartist te beschouwen; mijn eerbetoon gaat niet uit naar de daden van de man, maar alleen naar zijn genie. Ik hou alleen onvoorwaardelijk van hem tot aan de achttiende Brumaire – toen verried hij de vrijheid.

_____________

    * Verschenen in het Morgenblatt für gebildete Stände (Stuttgart, december 1828); als boek in 1830 uitgegeven door Campe: Reisebilder.
  ** Berlijn.
*** Heine bedoelt Hudson Lowe.