Eerst een mopje en dan serieus

Goedkope consultants bestaan niet (niemand zou hen ernstig nemen) en dus kosten ze altijd veel geld, maar bewindvoerders doen er graag een beroep op als ze een al genomen lastige beslissing willen doordrukken en daar een schijn van onontkoombaarheid of wetenschappelijkheid aan willen verlenen. Het moet een Angelsaksische gewoonte zijn. Balzac wees daar al op in Boek twee van zijn Code des gens honnêtes, die een soort spiegelbeeld is van de Code Napoléon. Hij doet dat met een mopje dat blijkbaar al heel oud is. En in Boek drie wijst hij op de macht van de bureaucratie, die groter is dan die van een koning:

Boek twee

Gedwongen vrijwillige bijdragen

door mensen uit de hogere kringen geïnd in salons 

62 

In Londen worden alle soorten consulten erg duur betaald, en het geringste advies wordt er als een consult beschouwd. De beroemde advocaat Driadust* liep door Alls-street toen een koopman hem een shilling toonde, en vroeg of die goed was.
“Heel goed”, zei de doctor terwijl hij hem in zijn zak stopte, “de tweede geeft u me maar een andere keer.”
Zodus, als u naar Engeland gaat en u spreekt er met een arts of advocaat, eindig uw zin nooit met een vraagteken.

Livre deuxième

Des contributions volontaires forcées

levées par les gens du monde dans les salons

62

À Londres, les consultations de tout genre se paient fort cher, et le moindre avis est regardé comme une consultation. Le célèbre Driadust, avocat,* passait dans Alls-street, lorsqu’un marchand, lui montrant un schelling, lui demanda s’il était bon.

« Fort bon, dit le docteur en le mettant dans sa poche ; vous me donnerez le second une autre fois. »
Ainsi, quand vous irez en Angleterre, si vous parlez à un médecin ou un avocat, ne terminez jamais votre phrase par un point d’interrogation.
______________
*Walter Scott droeg hem zijn Ivanhoe op.

 

Boek drie

Bevoorrechte activiteiten

Hoofdstuk II

Résumé van het hoofdstuk

In welk land ook, hebben de heiligen meer macht dan Onze-Lieve-Heer. Maak je nooit zorgen over de koning; zorg wel dat je de bureaucratie aan jouw kant hebt: ziedaar de enige redplank.

Livre troisième

Industries privilégiées

Chapitre II

Résumé du chapitre

En tout pays les saints ont plus de pouvoir que le Bon Dieu. Ne vous inquiétez jamais du roi ; mais ayez pour vous la bureaucratie : voilà la seule planche de salut.

Code des gens honnêtes

ou l’art de ne pas être dupe des fripons

Postface d’Anne-Marie Baron

1995 Seuil, l’école des lettres