Thucydides, Torfs, Dehaene en de "Europese Grondwet"

.

Voor enkele dagen zat Dehaene in De Laatste Show, en naast hem zat de bekende entertainer Torfs. Torfs liet langs zijn neus weten dat de "Europese Grondwet" niet fout kon zitten "want ze begon met een tekst van Thucydides". "Van wie?" vroeg Uytterhoeven terecht, en de slimme professor antwoordde dat het om een Griekse geschiedschrijver ging. Zoveel wist hij nog... maar wat die Thucydides mocht gezegd hebben – en al was hij er zélf over begonnen: dat wist Rik niet. Hij had niet verwacht dat er op zijn slimmigheidje zou worden ingegaan. "Bluff your way through history" is een mooi boekje inderdaad, en Rik had het kennelijk gelezen. Dat boekje komt trouwens uit een mooie reeks: je hebt ook ...through mathematics, through medicine, computers, biology, engineering, psychology &cet. Bluff your way through canonic law vind ik niet terug. Misschien moet dat deeltje nog geschreven worden.

Dehaene, het weze gezegd, wist iets meer over ...zijn eigen grondwet. Maar ook weer niet véél meer. "Joa, Giscard moest diejen Tukkediedes doar in hebbe", en verder wist hij vaagweg dat Tukkediedes het had over democratie, of toch over iets van dat slag.
Beter dan de monkelende kikvors naast hem dus, maar Dehaenes tussenkomst getuigde niettemin van een ontstellend gebrek aan ernst. Een eerste-minister zo horen spreken over de basisbeginselen van onze samenleving heeft iets ontluisterends.

Lezers van deze site zullen weten wat Thucydides zei, want maanden geleden stond hier al:

Ik heb het nu even niet over het feit dat wij burgers deze “Grondwet” nooit zullen mogen beoordelen, ook al staat boven de Preambule ervan een woord van de geschiedschrijver Thucydides: Xρώµεθα γάρ πολιτεία ... καί όνοµα µέν διά τό µή ές ολίγους áλλ’ ές πλείονας οικεĩν δηµοκρατία κέκληται : onze constitutie ... wordt democratisch genoemd, omdat de macht niet in handen is van een minderheid, maar van de grootst mogelijke meerderheid.

Dat motto is als grap bedoeld weten we nu

Je moet al eens iets...

door de vingers zien!

Hoe een voetganger een soort ski-auto-ongeval had

Tel qui aurait peut-être fait son chemin en marchant un pas mesuré
se casse le col en galopant

Ferdinando Galiani à Louise d’Épinay
Correspondance, 1771

Heb verdomd bij het achtervolgen van een tram, maandag jongstleden iets na halfzeven 's ochtends, op weg naar de trein van 7u22 in StPieters, een val gemaakt waarbij ik een klein ligamentje in mijn linkerduim heb gescheurd.

"Een soort ski-ongeval" zei de dokter bij het zien van mijn letsel, "vallende skiërs blijven met hun duimen vaak steken achter de stokken die zij meenemen onder hun oksels". Ook mijn duim was blijven haperen, zij het onder een mooie Longchamp-boekentas en niet onder een stok, maar verder waren het identieke ongelukken.
Toen ik weer buiten was bedacht ik dat er ook iets te zeggen viel voor de thesis van het auto-ongeval. Onder mijn rechterarm had namelijk mijn ochtendkrant gezeten, met ingeschoven een reclamekatern van het autosalon, iets van BMW geloof ik. Dat katern is uit de krant gegleden, en daar ben ik weer over uitgegleden. Of ik moest me sterk vergissen... mijn schoenen waren voorzien van lederen zolen, en het motregende, of miezerde toch, en het was nog halfduister, en het trottoir was in slechte staat: ik twijfel nog wie ik het eerst voor de rechter zal slepen.

Volledige verdoving asjeblief ! maar ik mocht nog dezelfde dag naar huis.
De mensen van de St.Lucaskliniek bevielen mij overigens zeer: "Och mijnheer!" zei de dokter die voorafgaand een echografie maakte, "wij gaan nu op zoek naar één van de kleinste vezeltjes in het menselijk lichaam!" Vooral dat "menselijk lichaam" beviel mij sterk, en ik moest even aan Vesalius denken.

Ik typ voorlopig met één hand, en politieke inspiratie is er wel maar: ze moet even wachten. Dinsdag krijg ik een ander verband, met ietwat menselijker proporties. Werpt u ondertussen een blik op onderstaand stilleven :

klik voor wetenschappelijke uitleg

.

De tsunami zal nog diensten bewijzen in de binnenlandse politiek

.

Een natuurramp is het werk van de natuur. Zo denkt een rationele westerse mens daar over.

Zeker, menselijke handelingen en ingrepen kunnen een verzwarende rol spelen, doordat de mens onverstandig omspringt met natuurlijke barrières zoals duinen, bossen, overstromingsgebieden en dergelijke; of meer algemeen omdat hij het klimaat van de planeet op een onbe-rekenbare manier beïnvloedt (niet dat aardbevingen of tsunami’s met de opwarming in verband lijken te staan).

Voor gelovigen echter die één goede en almachtige god aanvaarden, ligt dat anders. Tenslotte ziet hun god zelfs de mus die van het dak valt, en dus kunnen monotheïsten moeilijk anders dan natuurrampen toeschrijven aan de wil van die blinde en wrekende god. Dat die god nooit een schijntje van mededogen vertoont, deert de ware gelovige niet. Hoofdzaak is dat er één wet geldt, en die wet kent toevallig ...hij!

In onze kranten kunnen we vandaag lezen over de ramp die de stad Lissabon trof in het jaar 1755. Waar een recente ramp soms nog goed voor is. Onze Europese Verlichtingsfilosofen hadden toen netelige vragen. Bij het zien van de onschuldige slachtoffers leek het hen oneervol om ergens halverwege tussen Almacht en Goedheid positie te kiezen, en dus moesten ze de christelijke god minstens één van zijn twee attributen ontnemen.

De Grieken met hun Olympus hadden minder moeite met steekhoudende verklaringen voor grote natuurrampen, en lang vóór hen waren ook de Sumeriërs al tot de conclusie gekomen dat de intellectuele coherentie beter gediend was met een grote familie van ruziënde goden en godinnen.

Na die ramp van 1755 zijn wij nazaten daar uitgekomen met een ander, een geseculariseerd Europa, en niet met bijvoorbeeld een opnieuw ingevoerde Olympische familie, noch met een bezielde Natuur die het slecht met ons mensen voorheeft. De dichter schrijft nog wel: “en in alle gewesten - wordt de stem van het water - met zijn eeuwige rampen - gevreesd en gehoord”, maar hij verbindt daar enkel een onpersoonlijke noodlotsgedachte aan.

Niet zo onze eerste minister! De tsunamiramp deed hem zeggen: “de brute kracht van de aarde die we de voorbije weken aanschouwden maakt meteen elk politiek, religieus, of etnisch geweld nog absurder dan het in feite al is.”

Verhofstadt verbindt het menselijk handelen dus opnieuw met onpersoonlijke natuurverschijnselen. Dat is primitief, en we waren het in Europa al eeuwen ontwend.

Ik kan die uitspraak nauwelijks aan de premier zelf toedichten. Ze moet hem zijn ingefluisterd door een ongeletterde, gewetenloze raadgever. Iemand die er geen been in ziet om zelfs de onverschillige Natuur voor zijn kar te spannen als dat ...binnenlands bruikbaar lijkt.

Stevaert moet niet overdrijven met zijn gebedsstonden.

.

Steve Stevaert kan de laatste maanden niet meer zwijgen over de schoonheid van het geloof, en daar hebben wij burgers begrip voor, al was het maar omdat Steve de laatste tijd zo weinig heeft om zich over te verheugen, politiek gesproken dan. Als de man troost zoekt bij de eerste de beste schouder, wie zou hem de steen werpen?

Toch moet een socialist uitkijken dat hij niet te ver gaat in de richting van de geloofsijver. Natuurlijk, nog voor de tijd van het wetenschappelijk socialisme, in volle Verlichting zei Voltaire al dat wat hemzelf betrof het katholieke geloof niet echt hoefde, maar dat hij bij zijn huispersoneel wél graag een diepe vroomheid zag: zij stalen dan minder.
Voltaire was een man van snelle en geestige woorden, maar ook van daden: in zijn dorpje Ferney nabij Genève –daarna uit dankbaarheid Ferney-Voltaire geheten– liet hij uit eigen zak een kerk bouwen voor zijn dorpsgenoten, en de legende zegt dat hij daar zelf nooit een voet heeft binnengezet. Dat is nog wat anders dan de vrome wens dat “de kerken weer vol mogen zitten” !

Ik lees in mijn kwaliteitstabloid dat Steve lid is van een loge. Goed zo, maar er stond niet bij wat voor graad hij heeft bereikt in zijn vermoedelijk Hasseltse werkplaats. Ik vrees dat Steve, als hij niet uit zijn doppen kijkt, riskeert om op zijn huidige graad te blijven staan, en daarom zou ik hem enige raad willen geven.

Steve:
je moet oppassen wat voor volk je in je zaak binnenlaat, dat hoef ik je niet te vertellen… zo’n Danneels bijvoorbeeld, waarvan jij ietwat onbehouwen zegt dat hij “veel verstandige praat verkoopt”, daar zou ik in jouw plaats mee uitkijken. Herinner je hoe die Castar nog vorig jaar op de televisie de doodstraf goedkeurde – weliswaar maar half-en-half goedkeurde, mossel-noch-vis goedkeurde maar toch: de straf mocht worden uitgesproken maar niet uitgevoerd. Voltaire zou het hiermee niet eens zijn geweest. Hermafrodiete verklaringen over de burgerlijke dood, een middeleeuwse vogelvrijverklaring, waren geen spek voor zijn stoute bek. Ook zou hij bezwaren hebben gehad tegen enkele andere onverstandige termen. Zo vond de Castar laatst nog dat de islam een “Franse Revolutie” nodig had. Voltaire wist niets over de Franse Revolutie, maar toch zou hij bezwaar hebben gehad tegen deze dwaze formulering. Danneels moet "Reformatie” bedoeld hebben; allicht kon hij niet op het juiste woord komen.
Ook moet een socialist zich niet teveel encanailleren met Opus Dei-sympathisanten. Trouwens ook niet met aanhangers van de Habsburgse dynastie (een openlijk ondemocratische familie; misschien moest hun dotatie eens herbekeken worden), maar ik wil je niet lastigvallen met veel historische uitleg. Lang opletten in de klas kan vermoeiend zijn, zoals je zegt. 
Het belangrijkste echter Steve, is dat je niet binnen de kortste keren naast Fabiola staat op het StPietersplein in Rome, bijvoorbeeld ter gelegenheid van een heiligverklaring van een van haar geliefde fascisten (technische term in dit geval, geen scheldwoord!).
Ik weet wel dat je gevoelig bent voor de charmes van madam Aragon, die haar kopje meestal nog schever houdt dan Kathleen Van Brempt, maar toch: als man moet je zulk kopje kunnen afslaan. Zelfs het samen bijwonen van bijeenkomsten van de Pinkstergemeente zou ik je willen afraden, al gaat je vriendin daar graag naartoe en klapt ze er bij het zingen van mooie liederen al heupwiegend in haar handjes, happy-clappy-christians onder elkaar.

Niet die weg opgaan, Steve!

Sancta Sanctorum Simplicitas !

lezersbriefje aan de Kwaliteitskrant, naar aanleiding van een artikel vandaag, waarin de tsunami in een bredere, filosofische context wordt geduid, en ook de solidariteitsgolf die er is ontstaan. Jongens toch! die eindredacteur van De Standaard moet een slaapkop zijn. En ik zwijg over de auteur zelf ...die bv. het woord caritas als charitas schrijft.

Het lijkt me sterk dat Johan Sanctorum (cultuurfilosoof en essayist zoals hij zelf tekent) in zijn stuk Het verloren Paradijs de Ierse dichter William Butler Yeats (1865-1939, Nobelprijs in 1923) bij de victoriaanse dichters rekent. Sterker zelfs, Sanctorum brengt ook de Amerikaan Ezra Pound (1885-1972) bij de victorianen onder!
Verder lijkt Sanctorum iets over een collectief geheugen te hebben gevonden bij Freud.

Kijk, het zijn mijn zaken niet, maar is dat concept niet veeleer aan het brein van Jung ontsproten?