Rik Van Cauwelaert en Guido Gezelle

.
“Logebroeder” is een woord waar vele Vlamingen een diepe veneratie voor hebben. Het woord is geen kerklatijn maar het staat op dezelfde hoogte.
Ik las nu in het blad “Knack” –die Engelse titel wordt meestal halfbegrepen, ook op de redactie denk ik, maar dat is een historie waar ik u verder niet mee wil vervelen: in de tijd dat dat blad werd gesticht gingen nog de liedjes van de Beatles voor kosmische openbaringen door, en het was dus maar normaal dat Halbwüchsigen voor een Engels-klinkende titel kozen– in dat blad Knack dus las ik een artikeltje, vijfhonderd woorden of zo, van de hand van Rik Van Cauwelaert, hoofdredacteur. (6 april, p.38)
Behalve het genoemde woord “logebroeder” staat er nog, in volgorde: “vrijmetselaarsloges”, “georganiseerde vrijzinnigheid”, “achtbare meesters”, “loge”, “medebroeders”, “ateliers”, “loge-instanties”, “broeders”, en als afsluitend rijm nogmaals “logebroeder”. Ruw geschat is dat 2 procent van het artikel.
Dit is misschien een gelegenheid om het psychiatrische woord "fixatie" te gebruiken. Het kan zelfs meer dan 2 procent zijn, want zelf ben ik geen ingewijde noch geïnteresseerde, en dus sla ik wellicht bepaalde termen over.
Guido Gezelle in zijn tijd vertoonde soms ook die fixatie, maar dat was toen nog beter te verklaren, en bovenal, Gezelle was dan grappig, alleen in zijn omschrijvingen al : framasons, matsenaars, metsenaarsdiendere, vryheidhaters, liberaters, averechtsen, koolbranders, progressisten, herbakkers, jakebyns, solidairen, schoeljedairen, den grooten oosten, de gedoken klomp, ’t gedoken gewichte dat alles doet scheef gaan. Én in zijn analyses: [...] dat er in ons land alreeds vier duizend vrymetselaarslogiën bestaan. Er zyn maar 86 steden [...] Te Brussel alleen tellen ze tien duist framassons en honderd duist heel ’t land door [...] de francmaçonnerie werkt met handen en voeten om al wat goed en waar is te vernielen [...] het onderaardsch en donker gespuis, dat de wereldhorloge altyd tracht te doen scheef gaan [...] In Vlaanderen wilt men vlaamsch, en te Moorseele Moorseelsch, maar geen vreemd gespuis dat alles naar de bakkerye zou slepen om het te herbakken. Iedereen kent uwen stryd tegen den godsdienst en uwen haat op de priesters. [...] Waar zy hunne jaarlykse (donker) messen en andere diensten doen verrichten en wete ik niet juist: ’t is ievers in den oosten, zegt men, dat de bazen wonen: de dienders zouden moeten in den westen convoelje houden [= sluikvergadering van slecht volk — Frank Baur]. Gezelle zat inderdaad soms op een weer, maar hij kon schrijven en bleef onder de 2%-norm!

Deze Rik Van Cauwelaert kent u wellicht beter als de ernstige man die op KanaalZ wekelijks te zien is in ernstige gesprekken met Vlaamse "topmanagers". U kent het soort wel: Real Software, Lernout&Hauspie, Picanol, j’en passe. Rik kent ze allemaal, en hij voert zijn gesprekken op een voet van gelijkheid. He is in the know, zoals ze bij Knack zeggen. Die KanaalZ-kwestie is voor hun hoofdredacteur hoogstens een Schnabbel, en niemand weet of hij daarvoor wordt vergoed.
Nu meen ik dat Van Cauwelaert in zijn artikeltje een sterker argument had gehad, als hij niet op die weer van de Loge was blijven steken. Dat was namelijk helemaal niet zijn onderwerp. Rik wilde het feit aanvallen dat een VRTjournalist een debat had geleid of gemodereerd tussen twee politici, en dat dat debat was ingericht door een veroordeelde partij. (In tweede orde stoorde het hem dat die journalist daar een betaling voor zou hebben ontvangen.)
Hij schrijft: "En die partij werd – voor wie het vergeten mocht zijn – vorig jaar in Gent veroordeeld wegens racisme". En iets verderop herhaalt hij (bis repetita placent is zijn devies) : "... de wegens racisme veroordeelde partij...".
Wat Van Cauwelaert al direct vergeet is dat niet die partij is veroordeeld, maar enkele vzw's. Een spijtige slordigheid voor een beroepsman, op de rand van het journalistieke fatsoen. Het spreekt vanzelf dat Van Cauwelaert het arrest goedkeurt, en dat hij zich niets gelegen laat liggen aan de negatieve commentaren die erbij verschenen, ook van ongebonden juristen. Verder zou ik hem eens willen horen vertellen of een dergelijk vonnis, en de wet waarop het steunt, ook in de ons omringende landen mogelijk zou zijn. En of hij zulke wetgeving in het algemeen gesproken een gunstige zaak vindt voor de burgerlijke samenleving. [*]
Ook zit er een kleine inconsequentie in zijn vaststelling dat Dedecker dat debat met Dewinter "met een straatlengte" heeft gewonnen. Daar moeten met andere woorden vrije meningen verkondigd zijn? Was het debat dan toch niet zo verwerpelijk?
Maar kom, Rik spreekt liever over die geheimzinnige loge. Hier kan Gezelle hem echter geruststellen: Zyt maar gerust, Deze van hier boven gebiedt en bestiert alles; het kwaad zwemt wel nu en dan ne keer boven, ja’t, maar ’t is om het ongeloof en de ondeugd ne keer loon naar werken te geven; onthoudt het vriendjes: God slaat om te genezen, en steken de framaçons en de revolutiemakers voor eenigen tyd den kop boven, ’t en zal voor niet lange zyn, ze zullen al gauw gedaan hebben met zaaijen, want roert Garibaldi, Mazzini etc., aan onzen Heiligen vader Pius IX, Dezen van hier boven zal al gauw hunne schelmeryen verpletteren, en hun achteruit doen trekken.

Guido Gezelle
Proza uit ‘T JAER 30
in: Proza en Varia
dundrukuitgave van 1951, NV De Standaardboekhandel
tekstbezorging: Prof.Dr.Frank Baur

[*] On peut avoir des lois mauvaises; il ne suffit pas de dire qu'une loi est une loi, pour dire qu'elle est bonne; voilà une des fautes des économistes. Ils établissent le despotisme légal. Dieu nous en préserve, si les lois sont mauvaises, et souvent elles le sont.
(Ferdinando Galiani, 1771)