Over valse nederigheid

De paniek slaat overal toe bij de redacties, ook bij Le Monde, maar van goede voornemens is nog niet veel te merken:

La généralisation de la norme post-vérité nous concerne d’abord nous, journalistes et professionnels des médias, européens autant qu’américains, asiatiques ou africains, parce qu’elle a fondamentalement bouleversé l’environnement dans lequel nous travaillons et les valeurs sur lesquelles nous nous appuyons. À la base du travail des médias se trouvent les faits, qu’ils sont censés rapporter et, ensuite, commenter. Les faits concourent à établir la vérité. Dans ce contexte, il arrive aux médias de faire état de faits erronés ; en principe, ces erreurs sont involontaires et font l’objet de corrections.
Dans l’ère de l’information post-vérité, aussi appelée «post-faits», la vérité n’est plus toujours la valeur de base. Les faits ne sont plus fondamentaux.

Zoiets verdient naast een vertaling ook enige [duiding]:

Dat “de waarheid voorbij” [post-vérité, post truth] gemeengoed en norm is geworden, gaat in de eerste plaats ons als journalisten en mediaprofessionals aan, of we nu Europeanen zijn, Amerikanen, Aziaten of Afrikanen. [Op een paar continenten na de hele wereld dus. Je heet natuurlijk niet voor niets Le Monde] Onze werkomgeving en de waarden waarop wij steunen zijn hierdoor immers grondig dooreengeschud. Voor de media dienen de feiten als grondslag, en deze worden zij verondersteld te rapporteren, en vervolgens van commentaar te voorzien.

[Meestal is de commentaar als eerste klaar, en geeft men vervolgens spaarzaam enkele feiten die daarbij passen. Andersoortige feiten moeten helaas vaak wegvallen, vermoedelijk wegens plaatsgebrek. Daarom ook is de Duitse term gatenpers, Lückenpresse veel accurater dan leugenpers, Lügenpresse, wat je vanzelfsprekend ook vaak leest. Carrément liegen lukt tegenwoordig niet meer zo goed, door de sociale, heu ...controle. En de recente maar helaas lachwekkende redactionele uitvinding van de fact checkers die je nu overal ziet, onder druk van die externe controle, heeft daar niet veel aan veranderd]

Feiten helpen de waarheid achterhalen. Wat dit betreft overkomt het de media dat zij per abuis iets als feit melden; in principe zijn die vergissingen onvrijwillig en worden zij rechtgezet.

[Een nederigheid die we tot voor kort niet gewoon waren, al ben ik van die onvrijwilligheid niet altijd overtuigd. Maar inderdaad, Ignorance, Madam, pure ignorance, om met Dr Johnson te spreken, kan vaak veel verklaren. Belangrijk natuurlijk bij dat rechtzetten of corrigeren is de timing. Komt een rechtzetting laat genoeg, dan is het oorspronkelijke doel immers al bereikt en kan rechtzetten geen kwaad meer. Denken we bijvoorbeeld aan de leugens rond Timișoara, rond de couveuses van Koeweit, of aan de propaganda die tot de bombardementen op Libië leidde. De onvermijdelijke rechtzettingen waren toen perfect getimed en de oorlogen konden rustig gevoerd worden.]

In het post-waarheid-, of zoals men het ook noemt het «post-feiten»-tijdperk, is de waarheid niet altijd meer de basiswaarde. Feiten zijn niet langer fundamenteel.

[Wanneer precies waren ze dat wél, Le Monde?]