Leve de duidelijkheid

De columniste Emmanuelle Praet staat dezer dagen in de schijnwerpers met haar avontuur bij RTL. Haar wordt un dérapage verweten. Zelfs in Vlaanderen – waar ongeveer niemand kijkt naar dat programma 't Is niet alle dagen Zondag – valt dan al snel het woord censuur. ‘Een fout signaal’ hoor en lees je ook, want die tournure is sterk in zwang bij politici en hun journalisten – misschien dacht de eerste bedenker wel aan Arendsoog, die de rooksignalen van de Indianen kon ontcijferen. Of was dat Winnetou? Ik heb mijn referenties hier niet bij de hand.
Om het even, dat mooie, zij het nietszeggende topos moet u mij laten overnemen: het signaal van RTL mag dan slecht zijn geweest, het was in elk geval duidelijk, en duidelijkheid (‘transparantie’ lees je nu vaker) is te verkiezen boven de gebruikelijke schijn van objectiviteit.

Dat lijkt Emmanuel Macron – Manu in de omgang – begrepen te hebben, en hij heeft een mooie wet laten klaarstomen. Met die andere gladde jongvolwassene, Mark Zuckerberg, wiens voornaam niet af te korten valt, zal hij het daarover ook gehad hebben, ongetwijfeld.

In de Lichtstad heeft Manu namelijk de Assemblée nationale met 183 stemmen tegen 111 een wet ‘contre la manipulation de l'information’ doen aannemen, een wet die dus voortaan …in verkiezingsperioden manipulatie van de berichtgeving zal beletten. Ik wilde graag opzoeken of de term ‘verkiezingsperioden’ precies werd afgebakend, maar op de site van de Assembléé is de wettekst nog niet geredigeerd.

Toen ze nog Minister van Cultuur was onder Édouard Philippe, verdedigde Françoise Nyssen (een antroposofe, in 1951 geboren in Etterbeek) Manu zijn ontwerp in de Assemblée: ‘Optreden is dringend geboden, want de pogingen tot manipulatie worden menigvuldig.’ Gelukkig stelde zij de brave parlementsleden meteen gerust: ‘Alle omrasteringen* zijn geplaatst, en dit ontwerp perkt op geen enkele wijze de vrije meningsuiting in.’
De reguliere journalistiek gunde zij ook iets: ‘Het eerste bolwerk tegen desinformatie en manipulatie vormen natuurlijk de media en de journalisten.’ Een mooi compliment, en daar bleef het niet bij: Nyssen stelde ook een ‘Deontologische raad voor de pers’ in het vooruitzicht, met daarin journalisten, uitgevers en mensen uit het maatschappelijk middenveld (la société civile).
En die zaak is nu goedgekeurd onder haar opvolger – de eerste minister herschikte immers vorige maand Manu zijn regering.

Ik ben jaloers op die Fransen, die nu openlijk en officieel een censuurcommissie hebben. Dat is veruit te verkiezen boven de stille censuur waaronder wij in dit land moeten leven, met media die uit vrije wil een aangepast vocabularium gebruiken, en feiten een draai geven of liefst nog verzwijgen.

Overigens is onze Manu hier naïever dan Metternich in zijn tijd, want die vond een censuurcommissie weliswaar noodzakelijk, maar: sogar seine Existenz sollte aus Effektivitätsgründen völlig verborgen bleiben.

Wij intussen blijven zitten met het journalistiek stelsel dat Élisabeth Lévy omschreef toen zijzelf nog journaliste was voor France Culture: «Pas besoin d’aucune censure formelle: il suffit que tout le monde pense la même chose au même moment.» Er is geen nood aan formele censuur: het volstaat dat iedereen hetzelfde denkt op hetzelfde moment.
_______________
* Françoise Nyssen zei ‘garde-fou’, voor balustrade, reling, hek, borstwering enzovoort, en die term is grappiger en ook meer aangewezen, maar wij hebben dat woord niet.