Wat is bij een mooi feest onmisbaar ?

Een klacht die je vaak hoort, is dat er te weinig vrouwen zetelen in raden van bestuur, in directiecomités enzovoort. Die klacht is niet nieuw. Halfweg de negentiende eeuw al vond bijvoorbeeld Victor Hugo dat er op wel meer plekken te weinig vrouwen waren: pas assez de femmes. Die verzuchting komt in zijn dagboeken vaak terug.

De zesde juli van 1847 bijvoorbeeld was er een groot feest in het Parc des Minimes in het bos van Vincennes. M. de Montpensier had er meer dan vierduizend gasten uitgenodigd, prinsen, prinsessen en ander hoog volk. Er werd gedanst onder een reusachtige tent en er waren verfrissingen en hapjes in overvloed: Il y avait profusion de rafraîchissements, et des buffets partout. Il n’y avait pas assez de femmes.
Over de Spaanse koningin had hij het volgende te melden: la «REYNA GOBERNADORA» a des restes de beauté, mais elle est trop grasse et a les cheveux tout gris.
Hugo verliet het feest nog voor het ten einde liep.

De winter daarvoor had eerste minister Guizot een soirée gegeven. Victor Hugo praatte er met heel wat mensen, maar het genoemde probleem had zich ook daar voorgedaan: Entre autres personnes auxquelles j’ai parlé à cette soirée il y avait le marquis d’Escayrac de Lautour qui m’a présenté son fils, jeune homme de vingt ans lequel arrive de Madagascar, MM. Edmond Blanc et Liadières qui m’ont parlé de la commission du Théâtre-Français dont nous sommes, le général Cavaignac, le maréchal Molitor, M. et Mme Ancelot, M. et Mme de Lagrenée, le prince de Craon, dont le fils sert dans la marine, le duc de Praslin, le duc Decazes, M. et Mme Duchâtel, M. et Mme Cuvillier-Fleury, la duchesse Decazes, M. Victor Leclerc en ce moment candidat à l’Académie, Granier de Cassagnac, Brindeau du Messager, M. Edmond Leclerc, l’ambassadeur d’Espagne Martinez de la Rosa, Napoléon Duchâtel qui va être ambassadeur en Espagne, M. et Mme Lebrun, Alphonse Royer avec le Nicham au cou, M. Poirson, proviseur du collège Charlemagne, etc. Peu de jolies femmes, beaucoup d’hommes fort laids.

Ook bij een voorstelling in de Opera, aangeboden door het Hof, was het niet beter: Au spectacle de la cour, qui eut lieu le 5 février 1847, on donnait l’Élixir d’amour de Donizetti. C’étaient les chanteurs italiens, la Persiani, Mario, Tagliafico. Ronconi jouait (jouait est le mot, car il jouait très bien) le rôle de Dulcamara, habituellement représenté par Lablache.
Il y avait peu de jolies femmes. Mme Cuvillier-Fleury était la plus jolie, Mme V. H. la plus belle. Les hommes étaient en uniforme ou en habit habillé.

Nog een herkenbaar probleem waar Hugo op wijst, en waar de feministische theorie een term voor heeft bedacht, is dat van de male gaze: M. le duc de Montpensier salue gracieusement et gaiement tous les passants ; M. le duc d’Aumale, le moins qu’il peut ; on dit à Neuilly qu’il a peur de déranger sa coiffure ; il soulève seulement le bord de son chapeau ; M. le duc de Nemours n’y met ni autant d’empressement que M. de Montpensier, ni autant de répugnance que M. d’Aumale. Du reste, les femmes disent qu’en les saluant il les regarde «d’une manière gênante».

En Victor Hugo zag nog meer problemen. Die geweldige luxe, van bijvoorbeeld het feest in het Parc des Minimes, zette kwaad bloed bij het gewone volk. Onderweg naar het park klonk gejouw. Er werden koetsen bespuwd en met modder besmeurd: 

'Het was alsof een wolk van haat die schittering van een moment omgaf. [...] Als men ten aanzien van het volk met grote luxe uitpakt, in dagen van voedseltekorten en miserie, dan slaan de gedachten, die kinderlijke gedachten zijn, ineens een groot aantal stappen over. […] Nee, wat ook zij willen is niet werk of een salaris, maar vrije tijd, rijtuigen, paarden, lakeien, hertoginnen. Brood is niet wat ze willen, maar luxe.'

En hij besluit dezelfde notitie van 6 juli 1847 – het jaar voor de revolutie dus – met een daverende, omineuze zin:
Ceci est plein de périls. Quand la foule regarde les riches avec ces yeux-là, ce ne sont pas des pensées qu’il y a dans tous les cerveaux, ce sont des événements.

 

Œuvres Complètes

Histoire

Éditions Robert Laffont, Bouquins, 1987