Een paar woordjes ten gunste van God

Censuur bestaat vandaag niet meer. Vroeger, in de tijd van Poesjkin, Heine en Stendhal nog wel. Metternich en de paus of de tsaar zorgden toen voor de goede gang van zaken.

Tegenwoordig hebben we gelukkig de EU met haar ‘praktijkcode tegen desinformatie’. Bedoeling hiervan is fake news, haatspraak en lelijke woorden te verbieden. Je moet al van slechte wil zijn om zoiets censuur te noemen. Verder zorgt nog de desk opinion bij de goede media voor de gewenste terughoudendheid, en indien vanzelfsprekend niet de wet, dan kan toch de rechtspraak opiniedelicten beteugelen.

Stendhal laat zien hoe je dient om te gaan met échte censuur:

Je kunt geen aangenamere mens ontmoeten dan mijnheer de Funchal, ambassadeur van Portugal. Een merkwaardige geest die de verveling verjaagt uit een diplomatiek salon (waar je niet over alle dingen kunt praten die elders het gebruikelijke onderwerp zijn). In feite is er niets minder diplomatiek dan de ambassadeursavonden in Rome, behalve dan in het groepje met de ambassadeur zelf, waar men over het nieuws praat zoals bij Cracas.*

Waar elders in Europa vind je bijeenkomsten zoals die waar ik het net over had? Elke avond ontmoet je dezelfde mensen in een ander salon.** De ijsjes zijn voortreffelijk, de muren versierd met acht of tien schilderijen van de grote meesters. Het brio van de conversatie maakt dat beider verdiensten naar waarde worden gesmaakt. Uit hoffelijkheid jegens de soeverein,*** en als de gelegenheid zich voordoet, zeg je een paar woordjes ten gunste van God. [quelques mots en faveur de Dieu]
____________

    * Uitgever en boekhandelaar. Omwille van de pauselijke censuur kon hij niet altijd drukken wat hij wilde, maar je kon in de zaak wel converseren, en Stendhal zocht er soms zijn toevlucht:
U bevindt zich op een steenworp afstand van de Corso, van de boekhandelaar Cracas, waar de kranten worden gelezen, en van de Trattoria dell' Armellino (van de Hermelijn), waar ik soms mijn toevlucht zoek om de Franse zelfgenoegzaamheid uit de weg te blijven, en de Engelsen met hun grote snorren die het gebied rond de Spaanse Trappen bevolken.
  ** Stendhal was consul in Civitavecchia, waar hij zich verveelde want hij was liever in Milaan of Rome, maar Metternich verzette zich tegen zijn benoeming aldaar vanwege zijn republikeinse gezindheid en vrijdenkerij.

*** Leo XII (Annibale Sermattei della Genga) verzette zich fel tegen het modernisme en wilde de traditionele katholieke waarden in Europa herstellen.

Promenades dans Rome (1829)

Édition établie et annotée par Victor Del Litto

Préface de Michel Crouzet

Folio classique, Gallimard 1973, 1997