Code du Duel

 .

Meestal leidt het lezen van een boek tot het lezen van weer een ander boek. De lezer zelf heeft in dit proces nauwelijks inspraak. Tenminste, dat is mijn gevoel en misschien ook het uwe, lezer. Boekenprogramma’s, lijstjes, succes, modes, grote oplages, verfilmingen: het speelt allemaal niet. Een krantenrecensie, blog- of tijdschriftrecensie kan eigenaardig genoeg soms wel een rol spelen.

Als ik nog even voor mijzelf mag spreken, ik ken maar één regel: boeken die je per se gelezen moet hebben, komen het huis niet in. Ook komen hun titels en auteursnamen mijn kop niet in. Dat is geen snobisme of iets dergelijks. Het is zelfs geen opzet, al is het natuurlijk wel zo dat boeken die in lijstjes voorkomen kort daarop door iedereen vergeten zijn. Je kunt deze loop der dingen betreuren, en er zit inderdaad een bepaalde helaasheid in, maar zo is het. Zelfs boeken waarvan ikzelf vind dat ik ze allang gelezen had moeten hebben, blijven jaar na jaar onaangeroerd liggen.

Anderzijds kan een boek zich wel door puur toeval aandienen. Nu viel mij door puur toeval een boekje in handen met als titel: “Code du Duel, een strafrechtelijke analyse van het duel in de 19^de eeuw”, van de hand van Joost Van Damme, advocaat en schermer.

Het wordt geen bestseller. Heel serieuze analyse, met verwijzingen naar ordonnantiën, verordeningen, wetten, reglementeringen, en heel mooi uitgegeven, met een indeling niet enkel in hoofdstukken maar ook nog in genummerde paragrafen. Zoiets behaagt.
Merkwaardig dat een tekst als deze van Van Damme voor een leek als ik niet enkel leesbaar is, maar nog eens aangenaam.

Op dit moment heb ik het boekje voor de helft uit, en dus lijkt het ogenblik me geschikt, lezer, om u te zeggen waarom ik de andere helft direct ook wil lezen. Mag het onderwerp volkomen passé zijn, op de een of andere manier is het me dunkt toch aan de orde, en op dit blog kwam het trouwens eerder ter sprake.
De feitelijkheid, de droogte van de mededelingen van de auteur zijn de grote charme van zijn tekst. Wat betekent fantasie tenslotte naast de gewone werkelijkheid? Droge feiten zijn vaak grappig. Laten we de schrijver zelf aan het woord:  §59.

Ook het duel tussen de Leuvense studenten Delbecq en Naveau in 1774 is vermeldenswaardig.
Delbecq en Naveau voerden in februari 1774 in de herberg “’t Papegaaiken” een verhitte discussie omtrent de juiste Latijnse vertaling van de zin “de vos is de koning der dieren”. Naar de mening van Naveau en Delbecq  was niet de leeuw doch wel de vos de koning der dieren. Moest het nu “vulpes est rex animalium” zijn dan wel “vulpes est regina animalium”? De gemoederen liepen hoog op en wat begon als een gemoedelijk debat, ontaardde al snel in een hevige scheldpartij. De volgende avond, in de herberg “Den Blaesbalck”, bleken de gemoederen nog niet bedaard. Tot driemaal toe vroeg Delbecq zijn tegenstander om met hem naar buiten te gaan, zodat ze hun meningsverschil op straat konden uitvechten. Naveau weigerde echter: hij vond het beneden zijn stand om zich te gedragen als een ordinaire straatjongen. Daarop eiste Delbecq genoegdoening en prompt daagde hij zijn tegenstander uit tot “un duel au pistolet”. Naveau aanvaardde de uitdaging. In de nacht van 26 februari 1774, de dag nadien, begaven beide studenten zich ter hoogte van de toenmalige Brusselse poort (tussen de oude en de nieuwe Brusselse poort), waar ze zich op een afstand van 6 passen tegenover elkaar opstelden. Ze richtten hun pistolen en vuurden tegelijkertijd. De haan van het wapen van Naveau blokkeerde. De kogel uit het wapen van Delbecq trof Naveau’s rechterarm.

Code du Duel

Een strafrechtelijke analyse

van het duel in de 19de eeuw

Joost Van Damme

Brussel, Larcier, 2009, pp. 24-5

De auteur meldt ons nog in voetnoot, dat een meer uitgebreid verslag van de gebeurtenissen te vinden is in:

D. Raeymaekers 
Pour fuyr le nom de vilayn et meschant

Het duel in de Zuidelijke Nederlanden:

aspecten van eer en oneer in de Nieuwe Tijd

2004, Leuven, onuitg., p. 44