Het gevaar van een lange vredestijd

 

Wat u de laatste weken ongetwijfeld al enkele keren hebt gelezen in de krant, of gehoord op tv, is de waarschuwing van de Latijnse satiredichter Juvenalis over het gevaar van een lange vrede. Onze zeden verzwakken en van een oorlog kunnen we ons geen voorstelling meer maken.

Juvenalis schreef in zijn zesde hekeldicht inderdaad nunc patimur longae pacis mala. saevior armis, luxuria incubuit victumque ulciscitur orbem. Marietje d’Hane-Scheltema vertaalde dit als volgt: ‘Tegenwoordig lijden wij aan te lange vredestijd, en meer dan welke strijd is weeldezucht de wraak voor ’t knechten van zovele landen.’

Het lijkt wel de stellingname van een militaire expert, maar Juvenalis’ klacht ging over de Romeinse vrouwen die zich niet meer wisten te gedragen.

Toen Hannibal voor de poorten stond, zegt hij, en de mannen de stadswallen bewaakten, waren zij deugdzaam en sponnen met eeltige vingers ijverig wol. Nu echter gaan zij zich te buiten aan drinkgelagen en vreetpartijen.

Ware orgieën richten zij aan, tot ver voorbij middernacht. Normen en waarden – een wending die je vandaag wel meer ontmoet – ‘vervallen in een decadent genot van dronken minnen.’ Ze zien het verschil niet meer tussen een hoofd of een lies. Op weg naar huis laten zij hun draagstoel halt houden bij het oude altaar van de Kuisheid, de Pudicitia. Daar pissen zij met felle stralen tegen het beeld van de godin, en bekruipen elkaar terwijl er geen man te zien is.

Als jij ’s ochtends naar je werk gaat, trap je in de pis van je vrouw: tu calcas luce reversa coniugis urinam.

Begrijpelijk dus dat men in ernstige militaire beschouwingen zich beperkt tot het korte citaat.