Cosimo de' Medici verduidelijkt wat oorlog is

 Oorlogen gaan door tot de uitputting van één of van beide partijen. Een staakt-het-vuren komt wel voor, maar houdt gewoonlijk geen stand, en vredesonderhandelingen zijn het laatste van de gedachten omdat de strijders dat als een nederlaag zien.

Een oorlog komt er nooit zomaar. Der Krieg entsteht nicht urplötzlich; seine Verbreitung ist nicht das Werk eines Augenblicks, zegt Clausewitz. Hij is dus ook nooit het werk van één individu, al willen Amerikanen het zo voorstellen. Zij wenden vaak fijngevoelige, humanitaire bedoelingen voor, en herleiden daarom alles tot één slechterik: Saddam voor Bush, bin Laden en Khadaffi voor Obama, en nu Poetin voor Biden.

Is die slechterik gedood of gevangen, dan is in hun voorstelling van zaken de oorlog beslecht en de oorzaak ervan weggenomen – herinner u de vulgariteit van Paul Bremer: Ladies and gentlemen ...we got him!

Clausewitz waarschuwt tegen dat soort voorstelling van een oorlog: Er besteht nicht aus einem einzigen Schlag ohne Dauer.

Zijn tijdgenoot Stendhal geeft in een citaat een minder huichelachtige en realistischere kijk op oorlog dan waar zo'n Bremer toe komt: op enige duizenden militaire of burgerslachtoffers kwam het destijds in Firenze niet aan.

In plaats van de fijngevoeligheid van moderne prinsen voor te wenden, antwoordde Cosimo de' Medici de Oude [1389-1464] heel eenvoudig aan een burger die hem erop wees dat hij de stad aan het ontvolken was: 'Liever ontvolk ik ze dan ze te verliezen'.

Côme de Médicis, au lieu d'affecter la sensibilité des princes modernes, répondit tout naturellement à un citoyen qui lui représentait qu'il dépeuplait la ville: «J'aime mieux la dépeupler que la perdre.»

Vom Kriege

Hinterlassenes Werk des Generals Carl von Clausewitz

vollständige Ausgabe im Urtext, drei Teile in einem Band

Jubiläumsausgabe mit erneut erweiterter historisch-kritischer Würdigung von

Dr. phil. Werner Hahlweg

1980, Ferd. Dümmlers Verlag. Bonn, S. 210

Stendhal

Histoire de la peinture en Italie

Édition établie par V. Del Litto

Folio Essays, Gallimard 1996, p. 61