Gesprek met Alain de Benoist

Wat volgt is een vertaling van een interview dat op Boulevard Voltaire verscheen: ik hoop dat ze me dat niet kwalijk nemen daar.

Nicolas Gauthier: Zemmour, Onfray, Finkielkraut, Debray en de rest… Links kan maar niet genoeg de terugkeer van de «neoreactionairen» aan de kaak stellen. Laurent Joffrin* gaat zover te zeggen dat zij de ware «pensée unique» vormen! Wat gaat er toch om in het intellectuele landschap?
Alain de Benoist: Er zijn twee dingen aan de hand. Ten eerste heeft de heersende ideologie nagelaten zich te vernieuwen. In het bijzonder op de plaat van Links zijn er krassen gekomen, terwijl zij in het verleden veel meer dan Rechts bewijzen hebben geleverd van hun intellectuele en theoretische capaciteiten. Ze hebben niets meer te vertellen. De PS had gedacht het socialisme te kunnen vervangen door het Europese project. De Europese Unie zijnde wat zij is, heeft dit er alleen voor gezorgd dat zij zich in versneld tempo achter de markteconomie hebben geschaard. In zijn jongste boek [À demain Gramsci, Cerf, oktober 2015] stelt Gaël Brustier dit vast: «Ofwel onderwerping aan de ideologie van de crisis, ofwel een terugval op de ideologie van gisteren: Links weet niets meer te bedenken.»
Ten tweede komt om verschillende redenen een groeiend aantal auteurs, universitairen, schrijvers in opstand tegen de verstarde dictaten van de «politieke correctheid». Maar spreken van een «nouvelle pensée unique» is ronduit ridicuul. Het mag dan waar zijn dat we vandaag opmerkelijke ontwikkelingen zien en nieuwe breuklijnen, en dat het pakijs zichtbare scheuren begint te vertonen, toch zou het naïef zijn te geloven dat we in het spiegelbeeld zijn beland. Enkele zwaluwen maken de lente niet, en de heersende ideologie blijft bij de opiniemakers meer dan ooit gelden. Voor zover mij bekend is er nog geen universiteitsprofessor door zijn studenten uitgejouwd omdat hij zich beriep op de vooruitgangsideologie of die van de mensenrechten!
De hegemonie van gisteren is er dus nog altijd. Wat verschilt is dat die hegemonie minder en minder draaglijk lijkt te worden, want de kloof tussen het officiële discours en de realiteit is nog nooit zo breed geweest.

NG: Voor die aanhangers van de «politieke correctheid» zou er dus niets beters opzitten dan het organiseren van een heksenjacht?
AdB: De «politieke correctheid» is de rechtstreekse erfgenaam van de Inquisitie, die zich voornam de ketterij te bekampen door valse gedachtenstelsels op te sporen. De heersende ideologie is evengoed een orthodoxie die alle afwijkende opvattingen als ketters beschouwt. Omdat zij met geen mogelijkheid alle opvattingen nog kan weerleggen die haar in verlegenheid brengen, probeert ze die te delegitimeren – niet al zijnde vals, maar als slecht. Daardoor komt het dat, zoals Philippe Muray zei: «het veld voortdurend groter wordt, van onderwerpen waarover geen debat meer bestaat.» Geesteloze praatjes over «de waarden» («republikeinse waarden» tegen «traditionele waarden») hebben de plaats ingenomen van het debat over echte overtuigingen.
De meest gebruikelijk methode bestaat erin elke mening die afwijkt van de in de media geaccepteerde leer, terug te brengen tot déjà vu’s en dingen die eerder al verworpen werden (kolonialisme en racisme, de «jaren dertig», de «meest donkere periode» enzovoort). Met de «reductie tot het ergste» [Pierre-André Taguieff] laat zich vervolgens de uitsluiting rechtvaardigen. Dat is expliciet het programma van twee kleine inquisiteurs, al zijn er meer, Geoffroy de Lagasnerie en Edouard Louis: «Bepaalde ideologen weigeren als gesprekspartners te nemen, bepaalde thema’s als vatbaar voor discussie, bepaalde thema’s als relevant.» Dialogeren met de «vijand» zou er inderdaad op neerkomen dat men zijn bestaan erkent. Daarmee zou men zichzelf blootstellen aan bezoedeling, aan besmetting. Met de Duivel ga je niet in dialoog. Diaboliseren is dus geboden.
Een andere methode, van een verbluffende eenvoud, is verklaren dat de dissidente meningen «het Front National in de kaart spelen». Ook hier maakt het volstrekt niet uit of die uitlatingen juist zijn of niet. Wat telt, is de manier waarop ze vermoedelijk zouden kunnen gebruikt worden tegen het Rijk van het Goede. Geen mens loopt daar nog in natuurlijk, want iedereen weet goed dat het enige dat «het Front National in de kaart speelt», de drijverijen zijn van diegenen die de macht hebben (om nog te zwijgen van de gapende afgrond tussen het volk en Links), maar wat zou dat!
Het procedé is praktisch, het is een ritueel geworden. Men maakt er dus zonder matiging gebruik van. Alsof het Front National de grootste partij van Frankrijk is geworden dankzij Zemmour of Michel Onfray!

NG: Duidt deze hele evolutie echt op een «verrechtsing» van de gedachten?
AdB: Dat beweert een bepaalde linkerzijde, en daarover verheugt zich naïefweg een bepaalde rechterzijde. Ze vergissen zich allebei. Nemen we het voorbeeld van de immigratie. Als men kritiek heeft op de immigratie, dan duidt dat er volgens de officiële rechte leer op dat men rechts is. Dat die kritiek uitbreiding neemt, zoals vandaag het geval is, vormt dientengevolge het bewijs van een «verrechtsing». Maar de premisse is vals, want men kan heel goed kritiek hebben op de immigratie, zonder daarom «rechts» te zijn. Wat men eigenlijk zou moeten zeggen, is dat de kritiek op de immigratie de meest verscheiden politieke milieus heeft bereikt, wat vanzelfsprekend niet hetzelfde is.
Herinneren we er ook aan dat, in tegenstelling met wat zij die hen niet gelezen hebben zich inbeelden, diegenen die men het absurde etiket «nieuwe reactionairen» opplakt, verre van een homogeen blok voorstellen. Éric Zemmour is een antiliberale bonapartist die in naam van het volk probeert te spreken. Alain Finkielkraut is een joodse conservatief, doordrenkt van de ideeën van Hannah Arendt en Milan Kundera, die door de «desintegratie van Frankrijk» tot wanhoop wordt gebracht. Michel Onfray is een proudhonist, die aan Links verwijt dat het niet links meer is. Jean-Claude Michéa is een discipel van George Orwell die aan de maatschappelijke progressieve stromingen verwijt dat ze het socialisme verraden hebben. Régis Debray is een republikein met heimwee naar het gaullisme, en theoreticus van de videosfeer. Pierre Manent, Marcel Gauchet, Jacques Julliard, Élisabeth Lévy, Natacha Polony enzovoort hebben op weer andere plekken hun tent opgeslagen. Hun enige punt van overeenkomst is dat ze vandaag als verdachten beschouwd worden. Als ze niet in de ban al zijn gedaan.
__________
* Redactiedirecteur bij Libération, voorheen bij Le Nouvel Observateur. Zijn echte naam is Laurent Mouchard, maar dat betekent verklikker. Begrijpelijk dus dat hij die naam niet gebruikt.