Misschien kan dit de VLD nog enige troost bieden

„Es ist unsere Pflicht, Optimist zu sein,“ meende Karl Popper, en na die 7,9% van de kiesintenties bij de jongste peiling van RTBf en Libre, doen ze er bij de VLD goed aan zijn raad plichtsbewust op te volgen. Zij moeten wijzen op de foutenmarge van 4,4%, zodat het evengoed 12,3% zou kunnen worden, en zeker niet 3,5% – wat deze bescheiden, zuinige, zelfs wat vrekkige peiling nochtans ook toelaat.

Maar nóg beter kunnen ze de grappige Jean Baudrillard lezen. Bijvoorbeeld een stukje uit Les Stratégies fatales, en peilingen dan maar laten voor wat ze zijn. Tenslotte komen er nog 77 vóór die fatale dag volgend jaar:

De wetenschap voelt er zich altijd zeker van, dat haar object van onderzoek met haarzelf onder één hoedje speelt. Onwezenlijke verstandsverbijstering! Ze onderschat de kwalijke eigenschappen van het object, de spot, de nonchalance, de gespeelde verstandhouding, alles wat het normale verloop kan ironiseren, alles wat voedsel geeft aan de basisstrategie van het object, die het mogelijk wint van die van het subject.

Zo bekeken merken we dat opiniepeilingen net het tegenovergestelde bewerken van wat ze beogen. Ze leveren showinformatie (informatie is net zoiets als de Revolutie: het volk wenst er alleen het spektakel van te zien), en bijgevolg zijn ze een aanfluiting van informatie — maar bovenal functioneren ze als een aanfluiting van de politiek en de politieke klasse.

De onbedoelde humor van opiniepeilingen (en het kwaadaardige plezier dat we aan deze 'wetenschappelijke' fantasmagorie beleven) komt hieruit voort, dat ze elke politieke geloofwaardigheid tenietdoen. Wat voor mannen zijn het ook die peilingen nodig hebben om beslissingen te nemen, voor wie tests de plaats innemen van een strategie? Elk initiatief wordt hen ontnomen, juist door de valstrik die het medium waaraan ze hun macht toevertrouwen voor hen spant. In alle media zit deze fascinerende valstrik verscholen: de politieke functie in een samenleving vernietigen ze, en zo bevredigen ze de onbewuste ironie van de massa, wier diepste impuls goed en wel blijft: de symbolische moord op de politieke klasse.

La science, par une aberration fantastique, se croit toujours assurée de la complicité de son objet! Elle sous-estime ses vices, la dérision, la désinvolture, la fausse complicité, tout ce qui peut ironiser les processus, tout ce qui alimente la stratégie originale, éventuellement victorieuse, de l’objet opposée à celle du sujet.

Si on prend les sondages dans ce sens, on voit qu’ils fonctionnent exactement à l’inverse de leur objectif prétendu. Ils fonctionnent comme spectacle de l’information (l’information, c’est comme la Révolution: le peuple n’en veut que le spectacle), donc comme dérision de l’information — mais surtout ils fonctionnent comme dérision du politique et de la classe politique.

L’humour involontaire des sondages (et le malin plaisir que nous prenons à cette fantasmagorie «scientifique») vient de ce qu’ils effacent toute crédibilité politique. Qu’est-ce que ces hommes qui ont besoin de sondages pour décider, à qui les tests tiennent lieu de stratégie? Ils sont dépossédés de toute initiative, et ce par le piège même du médium auquel ils confient leur puissance. Tous les media recèlent ce piège éblouissant: ils anéantissent la fonction politique d'une société, et satisfont ainsi à l’inconscient ironique des foules, dont la pulsion profonde reste bien le meurtre symbolique de la classe politique.

Jean Baudrillard

Les Stratégies fatales

Éditions Grasset & Fasquelle, 1983

Livre de Poche, pp. 102-103