Welgekomen stoorzenders

Na het omslaan van de laatste bladzijde van een boek beslist de lezer zelf zelden of nooit wat zijn volgende boek zal zijn – velen zullen dit merkwaardige fenomeen herkennen. Er zijn Latijnse traktaten geschreven over de vrije wil en over de ontkenning ervan, de predestinatie, en wellicht geven die werken bescheid maar de stamina om ze te lezen ontbraken me steeds weer. 

Van het ene boek komt het andere, dat weten we, maar er kunnen ook andere mechanismen in het spel zijn: soms speelt die kwestie van de al dan niet vrije wil helemaal geen rol, en word je door anderen zedelijk verplicht om een boek of een auteur te lezen.

Zo maande Jean-Pierre Rondas – een man met enig gezag – me tot de lectuur van Houellebecq, terwijl ik mij met plezier in Alexandre Dumas met zijn Musketiers aan het verdiepen was (volgens mijn principe dat een auteur een eeuw of twee-drie onder de zoden moet liggen voor ik hem lees).

Gehoorzaam las ik dus Houellebecq, en na vier boeken moet ik Rondas gelijk geven.

Bij deze onderneming werd ik trouwens stevig geholpen door een lezeres van victacausa, die met verbazing had gezien dat ik mijn eerste Houellebecq nog ter hand moest nemen. Prompt stuurde ze mij vier van zijn boeken! Ik stelde bedremmeld voor om dan minstens de portkosten voor mijn rekening te nemen, maar de lieftallige weldoenster wees dit af.

Nu dacht ik me in alle rust weer aan Dumas te kunnen wijden, maar toen kwam Benno Barnard – een man met enig gezag – de rust weer verstoren. Hij wees me op een auteur van wie ik nog nooit had gehoord: Anna Maria van Schurman, een Nederlandse tijdgenote van de Franse femmes savantes, uit de Gouden Eeuw. Haar geschrift inspireerde Mary Wollstonecraft en het echte feminisme, waar wij nu alleen nog een karikatuur van kennen.

Gelukkig is haar korte traktaat vertaald – uit het Latijn, en wel zeer levendig – en dus moet Dumas helaas weer een plaatsje opschuiven.

Anna Maria van Schurman

Verhandeling over de aanleg van vrouwen voor de wetenschap

Vertaling Renée ter Haar

Dissertatio de ingenii muliebris ad doctrinam & meliores litteras aptitudine

(Elsevier, Leiden 1641)

Inleiding Angela Roothaan

Samenstelling Jacob Bouwman

Uitgeverij Noordboek, Gorredijk, 2021