Een Fransman en een Nederlander over twee aspecten van censuur

.

Het proces tegen Slobodan Milošević voor het Joegoslaviëtribunaal in den Haag: wie volgt dat nog?
Geen enkele krant brengt echte verslagen en hoogstens af en toe lezen wij iets over de gezondheid van de beschuldigde, of over de kwaliteiten van Mw. Carla del Ponte. Die gezondheid is wankel, en zij wordt geprezen om haar onwankelbaarheid, haar doortastendheid, haar vastberadenheid en nog een paar morele eigenschappen. Op de televisiebuis komen zulke personaliserende praatjes goed over, maar als overwegingen bij een rechtszaak zijn ze niet in tel.

Waarover gaat het proces ook alweer? Het is allemaal zo lang geleden, en door het instuiken van die torens in New York is een heel stuk van de gebeurtenissen die vlak daarvoor kwamen uit ons geheugen weggeveegd, net zoals een automobilist zich met moeite kan herinneren wat hij aan het doen was vlak voor hij op die tegenligger botste.

Wat ik mij nog vaag herinner is dat in Frankrijk Bernard-Henri Lévy –een Quartier-Latin-filosoof die zijn roem uitsluitend aan televisie-optredens te danken heeft: et en effet, de man komt goed uit zijn woorden en draagt altijd smetteloos witte hemden– dat in Frankrijk dus BHL hoog van de toren blies, en bombardementen op Belgrado wilde zien. Het toverwoord genocide viel. Ook viel BHL op volslagen onwaardige manier Régis Debray aan, die het had aangedurfd om zich genuanceerd uit te spreken.

Een goede week later begon ook bij ons De Morgen heel moedig en gedecideerd om bommen te schreeuwen. De redactie van dat blad was wat geagiteerd geraakt en vond ineens dat er op Europees grondgebied Amerikaanse massavernietigingswapens moesten vallen, want die Serven waren al even erg als de Duitsers vroeger, en de edele strijders van het UCK moesten dringend van een luchtmacht worden voorzien. De Standaard sprong ook op het treintje, dat zich al in beweging zette.

De raadgevingen van Yves Desmet vielen niet in dovemansoren in het Pentagon, en kort daarop begonnen de verschrikkelijke bombardementen op Belgrado, de eerste Navo-aanvalsoorlog, onder leiding van de zachtmoedige democratische generaal Wesley Clark. De burgerbevolking leed afschuwelijk, en korte tijd was dat ook hier op het nieuws te zien …tot de plaatselijke televisiezenders werden gebombardeerd.

Hans Ree, schaakgrootmeester, schreef daarover in de NRC van 4 mei 1999:

[…] Maar bovendien, waarom moesten die uitzendingen eigenlijk uit de lucht worden gehaald, voor hen of voor ons? Om te verhinderen dat de Joegoslaven verder opgehitst worden door de propaganda, werd gezegd. Maar die weten zonder de televisie ook wel wat ze van die bommen moeten denken. Het zal toch ook wel een beetje de bedoeling zijn geweest dat wij minder te zien kregen van de kant van de oorlog die de NAVO-landen liever niet getoond willen hebben. Premier Kok zei dat het beter was geweest als de beelden van de gevolgen van een bijzonder gruwelijk bombardement hier niet waren uitgezonden. Als de Joegoslavische televisie wordt opgeruimd zullen we inderdaad veel minder van die beelden zien. […]
Je krijgt bijna heimwee naar de ouderwetse tijden van beschaafde censuur. Toen de rijksvoorlichtingsdienst de hoofdredacteuren kon uitnodigen om hun te vertellen wat er wel en niet in de kranten mocht staan. Nu zijn we te vrijgevochten voor censuur en moeten er televisiegebouwen vernietigd worden om te zorgen dat we niet de verkeerde dingen zien.

o-o-o-o-o

.

Dat is allemaal geschiedenis nu, maar het proces is nog aan de gang in den Haag, aan het Churchillplein. Zegeviert hier het recht?
De Franse strafpleiter Jacques Vergès, die aan het hoofd staat van een team advocaten dat op de achtergrond steun verleent aan Milošević, heeft daar zijn bedenkingen bij. De argumenten die hij aanhaalt zijn geloof ik moeilijk aanvechtbaar: de rechtbank, die zichzelf ad hoc noemt, is niet op normale wijze opgericht; ze gaat tegen de grote rechtsprincipes in want ze werkt retroactief in een strafzaak; er is geen vaststaande procedure; de onpartijdigheid van de rechtbank is moeilijk vol te houden als haar werking gefinancierd wordt door belanghebbenden (en het gaat niet om een bord spaghetti: de financiers zijn Saudi-Arabië en de bekende speculant Soros).
Ziehier de bezwaren van Vergès tegen het Internationaal Strafhof van de Haag: TRIBUNAL PÉNAL INTERNATIONAL POUR L'EX-YOUGOSLAVIE (zoals gezegd een ad-hoctribunaal)

––un tribunal créé au nom de l’urgence par le Conseil de sécurité et non par une conférence internationale, comme c’est la règle;
––un tribunal violant le principe de la non-rétroactivité de la loi pénale proclamée par la Déclaration universelle des droits de l’homme et prétendant juger de faits antérieurs à sa création, comme les Sections spéciales de Vichy; [net zoals in België]
––un tribunal dont la procédure n’est pas fixée à l’avance mais par les juges eux-mêmes, au gré de leur convenance;
––un tribunal acceptant d’être payé par les ennemis des accusés, États comme l’Arabie Saoudite ou particuliers comme M. Soros; un tribunal qui considère la rumeur comme élément de preuve et accepte le témoignage d’anonymes.

Maar dat is allemaal nog het ergste niet: toen Wesley Clark zijn getuigenis aflegde werd er geen publiek of pers in de zaal toegelaten... maar wél twee Amerikaanse "waarnemers", en Clarks getuigenis werd gecensureerd door het Pentagon, dat stukken uit zijn getuigenis heeft herschreven en andere weggelaten –zij kregen 48u de tijd daartoe– en pas daarna werd "zijn" getuigenis vrijgegeven aan de pers ...en aan Milošević zelf! Eén van de betrokken partijen kreeg aldus het recht om de procedure vast te stellen van de "onafhankelijke rechtbank", en nog wel tijdens de loop zelf van het proces:  er waren immers "veiligheidsrisico's".

Mijn indruk is dat Milošević groot gelijk heeft als hij de rechtbank niet erkent, en dat Vergès' beroemde "défense de rupture" meer dan ooit op haar plaats is.

Meester Jacques Vergès

Journal 2003-2004

Plon, janvier 2005, pp.7 et 73

Grootmeester Hans Ree

God is niet koppig
Uitgeverij L.J.Veen, 2002, p.25