Joseph Ratzinger en de Vlaamse pers

Ik lees op de site van de VRT dat Peter Decroubele de vanochtend overleden Joseph Ratzinger ‘onbehouwen’ noemt. Ook deed die man volgens hem: “…weinig om bruggen te bouwen naar andere religies, integendeel. Hij schopte de moslimwereld door een Byzantijnse keizer te citeren die de islam als kwaadaardig en onmenselijk typeerde.”

De islam kun je inderdaad ook de godsdienst van de vrede noemen, en dan ben je niet onbehouwen, maar of die vlag de lading dekt is minder duidelijk.

Overigens verwijst Decroubele hier naar een academische toespraak die toen in de Vlaamse pers onopgemerkt bleef, en waarin Ratzinger zich tot wetenschappers richtte: “Glaube, Vernunft und Universität. - Erinnerungen und Reflexionen.” 

Hier op victacausa was meteen wél een gedeeltelijke vertaling te lezen van die redevoering, een stukje dat ik haalde uit Le Monde, die hiervoor blijkbaar aandacht had.

Vraag blijft natuurlijk of je in een wetenschappelijke redevoering iemand mag citeren. Decroubele denkt dat zoiets onbehouwen is, en alvast voor moslims kwetsend kan zijn.*

________

* Later en onder grote druk verontschuldigde Ratzinger zich voor zijn citaat. Volkomen ten onrechte.

Wat je toen niet allemaal las in jongensboeken!

 

Bij de Olympische Spelen van 1924 in Parijs ging de gouden medaille in het voetbaltoernooi naar Uruguay. Het versloeg in de finale Zwitserland met 3-0. Kees Spierings schreef daarover De Uruguees (Den Haag, 1930 – N.V. G.B Van Goor Zonen’s U.M.), een boek dat ik als kleine jongen bijzonder spannend vond.

Ik keek het dezer dagen weer eens in, en mijn indruk is dat sommige passages nu anders verwoord zouden worden. Klik op het prentje hieronder, lezer, en dan kunt u zelf oordelen.

Je kunt de lezer beter meteen verwittigen

Met een mooie eerste volzin geeft de Antwerpenaar Franciscus van den Enden,* leermeester van Spinoza, te kennen dat hem uitsluitend aandachtige lezers voor ogen staan, en geen mensen die filosofische citaatjes lezen op het web.

                                      VOOR-REEDEN

Waerde Leezer, ’t is voor alle minst, en maer eenighsins Gode en menschen zaken Kenner klaer, en waer genoegh, dat’er buiten Godt alleen, niet zonder oorzaek wort gevonden, en alzoo bevinden wy ook dagelijks, dat gelijk de eene doeningh, of werkingh oorzaek is van een ander, dat alzoo ook, niet minder, de eene gedachte wert veroorzaekt door een andre, en zoo meede door elkander, de eene werkingh oorzaek van deze gedachte, en weederom deze gedachte oorzaek van dusch een Werkingh enz. wordt bevonden.

Vrye Politijke Stellingen,

en Consideratien van Staat

Met een inleiding van dr. W. Klever

Wereldbibliotheek 1992

________

* Geboren 9 februari 1602 te Antwerpen, en gehangen in Parijs op 24 november 1674 (wegens een complot tegen de koning).

Was Voltaire een feminist?

Was Voltaire een feminist? Geen eco- of neofeminist natuurlijk, een klassieke feminist? Élisabeth Badinter zegt nadrukkelijk van wel.

Veertig jaar geleden schreef zij een boek over twee achttiende-eeuwse vrouwen, Mme du Châtelet en Mme d’Épinay.

Louise d’Épinay kwam hier eerder al aan bod, want zij verzorgde samen met Denis Diderot de eindredactie van een boek van Ferdinando Galiani, Dialogues sur le Commerce des Blés. Dat boek uit 1770 ging over vrijhandel versus protectionisme, een thema dat ook nu aan de orde is. Het verscheen, prachtig uitgeven in de reeks CORPUS des ŒUVRES de PHILOSOPHIE en LANGUE FRANÇAISE van Michel Serres, bij Fayard in 1984. Onbegrijpelijk, maar een Nederlandse vertaling is er tot op heden niet.

De tweede vrouw in Badinters boek, Émilie du Châtelet, is van de generatie vóór Louise d’Épinay. Zij vertaalde en becommentarieerde Newtons Philosophiae Naturalis Principia Mathematica, en haar vertaling wordt nu nog gebruikt, want niemand deed haar dat na. Een zeer geleerde vrouw – Bernouilli, Leibniz en andere grote geesten correspondeerden met haar op gelijke voet – maar als haar naam vandaag valt is dat vaak als de minnares van Voltaire.

Wat Élisabeth Badinter beschrijft, is de strijd die deze vrouwen hebben moeten leveren, om erkend te worden in de mannenwereld:

Als men Voltaire kan omschrijven als feminist, dan is dat omdat hij door haar, en misschien dankzij haar, de vrouwen voortdurend prees. Hij zette zich af tegen Molière en was overtuigd van de intellectuele gelijkheid van beide geslachten, en zelfs van de superioriteit van het tweede. Toen hij zijn Alzire aan Mme du Châtelet opdroeg, rekende hij tegelijk af met de vrouwenhaters van de voorbije eeuw:

Nee, het is geen onfatsoen als vrouwen het wagen zich te ontwikkelen. Ja, Molière en Boileau dreven de spot met geleerde vrouwen en leken de vooroordelen van de barbarij te rechtvaardigen.

Voltaire stuurt de elegante Despréaux* terug naar zijn geliefde studies: "Tevergeefs wilde hij met zijn satire op de vrouwen een dame belachelijk maken die astronomie had geleerd; beter had hij die zelf bestudeerd.”

Voltaire besluit: "Onze tijd is er een waarin de dichter een filosoof** moet zijn, en waarin de vrouw er onverschrokken een mag zijn."

Na het prijzen van filosofische koninginnen en prinsessen, en van de verdiensten van Émilie, gaat Voltaire nog een stap verder in zijn apologie van geleerde vrouwen: "Een van de redenen waarom vrouwen die hun verstand gebruiken gewaardeerd zouden moeten worden, is dat alleen smaak hen daartoe brengt [...]. Voor ons mannen is het vaak uit ijdelheid, soms uit eigenbelang [...]. Geleerdheid is voor ons een middel om fortuin te maken..."

In zijn ogen kunnen vrouwen claimen te schitteren op alle gebieden die traditioneel voorbehouden zijn aan mannen. Toen in oktober 1736 in de Opéra Les Génies élémentaires werd opgevoerd op muziek van Mlle Duval, merkte hij op: "Als een opera van een vrouw succes heeft, zal me dat verheugen. Het bewijst [...] dat vrouwen tot alles wat wij doen in staat zijn, en dat het enige verschil tussen hen en ons is dat ze beminnelijker zijn.”

Voltaire was ook feminist door zijn respect voor vrijheden die immers niet het voorrecht van het mannelijk geslacht zijn. [...] Toen zij later filosofische standpunten innam die strijdig waren met de zijne, verdedigde Voltaire publiekelijk, zonder van mening te veranderen, het recht van Émilie om anders te denken. Hoewel hij het met haar oneens was, respecteerde hij nauwgezet haar Leibniziaanse stellingnames. Aan Dortous de Mairan, die zich hierover verbaasde, antwoordde hij: "Ik heb me daaraan gewend, net zoals ik mijn vrouw naar de woorddienst zou laten gaan als zij protestants was.”

Hieronder een vertaling van een fragment uit de bewuste tiende Satire van Boileau. Hij leidde die nog wel in met een verontschuldiging bij 'le beau sexe', omdat hij haar ondeugden zo ongenadig had geschilderd: "...la liberté que je me suis donnée de peindre ses vices.":

Ach met wat voor ijdele praatjes hou ik me bezig?
Met veel grotere, merkwaardiger thema’s
moeten terstond je geest en oog worden geboeid.
Wie biedt zich als eerste aan? Wel, het is die geleerde

die Roberval waardeert en Sauveur frequenteert.
Vanwaar haar troebele oogopslag en die vale teint?
Met de rekentabellen van Cassini, zegt men,
en een astrolabium in de hand, heeft zij
de hele nacht vanuit haar dakgoot Jupiter gevolgd.
Laten we haar niet storen. Haar wetenschap zal zich,
meen ik, vandaag met nog meer dingen bezighouden:
straks zal men bij Dalancé in haar aanwezigheid
nodig een nieuwe microscoop beproeven.
Vervolgens moet men bij Verney de dissectie zien
van het embryo van een dode vrouw.
Niets ontgaat de ogen van onze weetgierige.
Maar wie treedt nu in haar voetspoor? Het is een precieuze,
een restant van de ooit zo vermaarde geesten
die Molière met één slag kunstig onderuithaalde.

Over weetgierige vrouwen liet Molière in Les Femmes savantes (acte Ier, scène 3) zijn personage Clitandre zeggen: Ik ben het ermee eens dat een vrouw overal inzicht in mag hebben, maar wat mij choqueert is dat driftige studeren, net om dan geleerd te zijn. En ik vind het fijn als zij op gestelde vragen, ook al kent zij het antwoord, onwetendheid voorgeeft. Vaak vind ik het wenselijk dat zij haar kennis voor zich houdt, en van dingen wel weet heeft, zonder te willen dat dit ook bekend wordt, zonder auteurs te citeren, zonder grote woorden, en zonder bij haar minste uitlating altijd gevat te willen zijn.

__________

  * Met zijn volledige naam heette hij Nicolas Boileau-Despréaux,

** Wat toen ook wetenschapper betekende.

Élisabeth Badinter

Mme du Châtelet, Mme d’Épinay

ou l’Ambition féminine au XVIIIe siècle

2e édition mise à jour, Paris, Flammarion 2006

Livre de Poche gaf het in 1983 uit met als titel

Émilie, Émilie

ou l’Ambition féminine au XVIIIe siècle

Nicolas Boileau

Satires, Épitres, Art poétique

Édition de Jean-Pierre Collinet

Éditions Gallimard 1985

Een feministe van de oude stempel

Vandaag hoor je, of lees je vaak over ‘neofeministen’ en ‘ecofeministen’, maar wat die termen inhouden weet ik niet precies. Wel lijken de voorvoegselfeministen heel wat werk te verzetten: ze blijven niet bij de pakken zitten en er wordt veel lucht verplaatst. Zo ijveren zij bijvoorbeeld voor gendertoiletten en willen ze glazen plafonds afbreken en quota invoeren – toch voor de hogere beroepscategorieën. Verder heb je nog de hoofddoeken die zij hier wél willen zien, maar in Iran weer niet enzovoort.

Duidelijk is dat ze met hun oudere zusters, de prefixloze feministen, niet veel ophebben. Die hielden zich ook met heel andere zaken bezig, en recent nog liet in Frankrijk de linkse filosofe Sylviane Agacinski weten dat de hoofddoek een politiek wapen is van de islam. 

Erger nog: eerder al had zij bedenkingen bij zogenaamde ‘geslachtsveranderingen’, noemde zij de term hétérosexuel kunstmatig, vond ze dat homokoppels geen kinderen konden adopteren en dat draagmoederschap onethisch was. Daarbij komt dat zij voor zichzelf het recht opeist om te verleiden en verleid te worden, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.

Hieronder de vertaling van enkele passages uit een artikel van haar hand in Le Monde, vijftien jaar geleden:

Men lijkt niet te merken dat de aanspraak op een "homohuwelijk" of op "homo-ouderschap" alleen kon worden geformuleerd uitgaand van de constructie, of het verzinnen van rechtssubjecten die nooit hebben bestaan: de "heteroseksuelen". Pas doordat men deze illusoire klasse van subjecten als echt bestaand is gaan beschouwen, kon de kwestie van gelijke rechten tussen "homoseksuelen en heteroseksuelen" aan de orde komen. Maar het blijft een fictie, want niet de seksualiteit van individuen vormde ooit de grondslag voor huwelijk of verwantschap, maar in de eerste plaats het geslacht, dus het antropologische verschil tussen mannen en vrouwen.

Kortom, als de menselijke ordening, sociaal en symbolisch, aan individuen een dubbele afstamming geeft, mannelijk en vrouwelijk, dan is dat niet vanwege de gevoelens die ouders aan elkaar kunnen binden, de verlangens die hen bezielen of de genoegens die zij elkaar schenken, maar vanwege de seksuele bepaaldheid van het menselijk bestaan, en de dubbele afstamming van elke nakomeling, het model dus dat de cultuur tot nu toe heeft willen behouden.

Vraag is dus of het instituut van huwelijk en afstamming de lijn moet blijven volgen die elke persoon onderbrengt in een menselijke ordening die zelf seksueel is, dan wel of we wensen te breken met het model dat afstamming en voortplanting regelt, en het verschil tussen de geslachten en tussen de generaties bewaart.

Laten we daaraan toevoegen dat erkenning van het huwelijk tussen personen van gelijk geslacht onvermijdelijk een recht op gezamenlijke adoptie, of zelfs op geassisteerde voortplanting zou openen. In dat geval zou de maatschappij ertoe komen om medisch begeleide voortplanting voor vrouwelijke paren (donorinseminatie), maar ook voor mannelijke paren toe te staan of zelfs zich ermee te belasten, en dan zou de legalisering van draagmoederschap juist in naam van de gelijkheid van paren zich proberen op te dringen.

Begrijpelijk dat woke neofeministen haar het spreekrecht in universiteiten willen ontzeggen.

De zonden van Matthijs van Nieuwkerk

.

Van Matthijs van Nieuwkerk weet ik niets, behalve dat hij een televisiefiguur is.

Die man moet zich misdragen hebben, maar dankzij hem heb ik nu twee nieuwe beroepen leren kennen, namelijk dat van “reputatiemanager” (zekere Bart Maussen beoefent dat vak), en dat van “imagodeskundige” (zekere Zabeth van Veen).

Vroeger had je biechtvaders die zonden konden kwijtschelden -de absolutie geven- maar vandaag geloven de mensen weer andere wonderdoeners. 

Wat de nieuwe mirakelmannen verder nog in hun mars hebben weet ik niet, maar journalisten bezighouden kunnen ze in elk geval.

Is Orlando Figes een "Putinversteher"?

Orlando Figes (1959) is een Engelse historicus en Ruslandkenner. Hij doceert of doceerde aan onder meer Trinity College, Cambridge. Van zijn hand verscheen bij Bloomsbury Publishing pas The Story of Russia. Dit werk beslaat de vroegste geschiedenis van Rusland, tot en met de recente inval in Oekraïne: de auteur beëindigde zijn werk eind april dit jaar.

In zijn slothoofdstuk wil Figes verklaren hoe het zover is kunnen komen, en hij verwijst daarbij naar geschiedenissen die eeuwen teruggaan. Nu is 'verklaren' een riskante bezigheid in onze gestroomlijnde wereld: wie zoiets waagt wordt in de media al snel weggezet als Putinversteher, omdat het begrip ‘verstaan’ in die kringen vaak slecht verstaan wordt.

Ik vertaal een pagina van dit slothoofdstuk, wel beseffend dat Figes nog veel meer zegt, onder meer over de moordende NAVObombardementen op Belgrado in 1999, over de uitbreiding van de NAVO enzovoort, ook al denkt geen haar op zijn hoofd erover om Poetins speciale militaire operatie goed te keuren:

Bij zijn eerste ambtstermijn streefde Poetin ernaar de integratie van Rusland in het Westen te bevorderen. In interviews lichtte hij zijn visie toe op het land als ‘onderdeel van de West-Europese cultuur’, en verklaarde hij de mogelijkheid van een toetreding van Rusland tot de NAVO en de Europese Unie open te laten. Alles lag eraan wat de reactie van de Westerse instellingen zou zijn, en hoe in het bijzonder de NAVO zich zou opstellen in de regio’s waar Russische veiligheidsbelangen speelden, of waar zij historische banden of gevoeligheden mee deelden die, mochten ze gekrenkt of veronachtzaamd worden, een agressieve reactie van Moskou konden uitlokken. ‘Wij zullen erop toezien daar te blijven waar de geografie en ons karakter ons geplaatst hebben, maar als wij afgescheept worden,’ waarschuwde Poetin ‘zullen we ons gedwongen zien andere banden te zoeken om ons te versterken.’ Dit was, minstens al sinds de achttiende eeuw, een steeds weerkerend patroon in de Russische geschiedenis. Rusland wilde een deel van Europa zijn en met respect behandeld worden. Maar als het door de Westerse leiders verworpen werd, of als zij het zouden vernederen, dan zou Rusland zich ombouwen en zich tegen het Westen wapenen.

De NAVO en de EU hebben een kans gemist om deze historische cyclus te doorbreken. In plaats van te trachten Rusland in een nieuwe Europese veiligheidsordening te betrekken, heeft de NAVO het land in een isolement geduwd. De VS en hun Atlantische bondgenoten gedroegen zich alsof zij de koude oorlog hadden ‘gewonnen’ en Rusland als ‘verslagen macht’ niet geraadpleegd hoefde te worden over de gevolgen die de instorting van de Sovjetunie had voor de regio’s waar Rusland historische belangen had. De Westerse acties hadden als effect dat de wrevel tegen het Westen bij de Russen zelf sterker werd. Na jaren van antiwesterse propaganda tijdens de koude oorlog was er niet veel nodig om hen ervan te overtuigen dat een vijandig Westen weigerde hun land als een gelijke te erkennen, en dat het misbruik maakte van zijn huidige zwakte om het te kleineren. Hierop baseerde Poetin zijn antiwesterse ideologie. In Rusland zelf sprak ze diegenen aan die bij de instorting van de Sovjetunie verloren hadden (overheidsambtenaren, lage en middelbare beambten, arbeiders in de oude staatsindustrie) en zich nauwelijks staande konden houden in de markteconomie, die naar hun oordeel hen door het Westen was opgelegd.

In de versie van het Kremlin was de eerste Westerse belediging van Rusland de unilaterale interventie van de NAVO in 1999, zonder UNO-mandaat, ten gunste van de Albanezen van Kosovo in hun strijd voor onafhankelijkheid tegen Servië, Ruslands nauwste bondgenoot in de Balkan.

Jean Pierrre Rawie en de filosoof Saloustios

Julianus Apostata was de laatste Romeinse keizer die het antieke heidendom beleed en het oprukkende christendom bestreed. Hij deed dat niet met wreedaardige middelen maar vertrouwde op overtuigingskracht, en ook vond hij dat priesters belastingen moesten betalen zoals iedereen.

Hijzelf was christelijk opgevoed, maar toen hij de jaren van verstand had bereikt verwierp hij deze nieuwe leer. Wel vond hij het nodig het voorvaderlijke geloof te moderniseren, het had een opfrissingsbeurt nodig en moest op redelijke gronden stoelen.

Daarbij kwam zijn vriend, de filosoof Saloustios, ook een verdediger van het voorvaderlijke geloof, hem te hulp.

Dit alles speelde in de vierde eeuw, maar veel tijd voor zijn plannen was Julianus niet gegund. In een oorlog met de Perzen sneuvelde hij op zijn éénendertigste, getroffen door een vijandelijke speer.

Ik val u hiermee lastig, lezer, omdat ik net bij Jean Pierre Rawie een zin las die mij aan deze filosoof Saloustios deed denken:

“Een theoloog wiens naam me ontschoten is, stelde eens dat wat in de Bijbel staat niet echt gebeurd, maar wel waar is. Tussen wie dat begrijpen en degenen die het onzin vinden, zal het nimmer goed komen, vrees ik.”

Wat Saloustios schreef gaat weliswaar niet over Bijbel, maar over de avonturen van de antieke goden:

“Al deze gebeurtenissen hebben nooit plaatsgehad, maar zijn eeuwigdurend: het verstand ziet alles ineens, terwijl het woord het ene na het andere opsomt.”

Ταύτα δε εγένετο μεν ουδέποτε, έστι δε άεί· και ο μεν νους άμα πάντα ορά, ο δε λόγος τα μεν πρώτα τα δε δεύτερα λέγει.

Ik denk dus dat de ons onbekende theoloog van Rawie de heidense Saloustios moet gelezen hebben.

Saloustios

Des Dieux et du Monde, IX, 8

Σαλουστιου περι Θεων και Κοσμου

Gabriel Rochefort, Paris, Les Belles Lettres 2003, p.5

Jean Pierre Rawie

Hebben we hiervoor tachtig jaar gevochten

Oktober 2022, Prometheus, Amsterdam, p.51

Als ambtenaren zich vervelen...

 Alweer moet de Raad van Europa met rode kaakjes een campagne afblazen. Eerder al had die Raad reclame gemaakt voor de hoofddoek in Europa, maar ze trokken hun affiches terug. Niet omdat zij inzagen wat voor een schande dat was, maar de protesten klonken te luid.

Zoals alles in Europa is die Raad een geleedpotig creatuur met vele segmenten. Een ervan gaat over kinderrechten, en de IJslandse Regina Jensdottir is er de baas.

Zijzelf of een van haar talrijke ambtenaren moet nu op het idee zijn gekomen – misschien in een moment van verveling – om zich te bemoeien met intrafamilale kwesties. Het was ontoelaatbaar dat ouders ‘Naar je kamer jij!’ zegden tegen een stout kind. Dat tijdperk is voorbij zei Regina Jensdottir, we moeten daar werk van maken, want zoiets is kwetsend voor een kind.

De neiging om aan burgers de deugd op te leggen is blijkbaar groot bij gezaghebbbers. Je mag veel dingen niet meer zeggen, en veel zaken niet meer doen, en zij weten wat wel nog mag gezegd en gedaan worden. Die aanmatiging wekte de lachlust op van de panelleden bij CNews:

Pascal Praud: Et puis il y a un petit sujet qui m’intéresse beaucoup. Alors ça, je suis sidéré de ça. Le Conseil de l’Europe réfléchit à déconseiller aux parents de dire: «File dans ta chambre!» à leurs enfants. Une autre information qu’a donnée Le Figaro ce matin, c’est extraordinaire, le Conseil de l’Europe donc après appelle ce sujet le time out, ce qui veut dire ‘temps mort’. C’est une expression connue que beaucoup de parents ont déjà prononcée: File dans ta chambre! Le Conseil de l’Europe a été alerté par plusieurs associations. Bon, violence éducative ordinaire: File dans ta chambre! L’enfant, il est traumatisé! Si tu dis à un enfant ‘file dans ta chambre,’ il fait une dépression nerveuse immédiatement, et il est chez un psy pendant douze ans et toute sa carrière professionnelle est parterre. Il explique: «Eh oui, mes parents m’ont dit ‘file dans ta chambre’, c’est pour ça que tous mes malheurs en sont venus là.»

Olivier Dartigolles: Mettez-vous à sa place!
Pascal Praud: Je ne sais pas, mais ce que je trouve est formidable, c’est que se soit le Conseil de l’Europe qui réfléchisse à ça! ...Comment?
Jérôme Béglé: Regagne l’espace de sommeil.
Pascal Praud: Non mais, je ne sais pas, ce monde devient fou s’il ne faut pas dire à ses enfants ‘file dans ta chambre.’ Qu’est-ce que vous voulez dire?
Georges Fenech: C’est du même ordre quand, je me souviens dans la Chambre nationale on allait toucher à…

Connie Francis

Pascal Praud: File dans ta chambre, donc. J’en ai parlé tout à l’heure: file dans ta chambre, visiblement c’est une déclaration polémique du Conseil de l’Europe… Regina Jensdottir, qui est l’actuelle chef de la division du Droit des Enfants, déclarait que cette époque du ‘file dans ta chambre’ est obsolète. Elle va être retravaillée, dit-elle, parce que ça peut traumatiser un enfant. Donc je ne sais pas quelle était la pire…

Olivier Dartigolles: Ça peut paraître anodin, mais les personnes qui lisent ça, ce soir par exemple, ça ne peut que les mettre dans une position d’incompréhension et de colère par rapport à l’Europe, nous ne voulons plus entendre en parler.

Pascal Praud: Mais bien sûr! Au nom de quoi, au nom de quoi le Conseil de l’Europe, je veux dire, décide de cela?

Georges Fenech: C’est des rapports intrafamiliaux qui ne regardent personne. Personne. La manière dont on parle à ses enfants, chacun a son système éducatif.

Pascal Praud: Non mais là…

Geoffroy Lejeune: ‘File dans ta chambre’, ce n’est pas traumatisant, Pascal.

Pascal Praud: Non, mais je te le parie! Moi, je lis Le Figaro de ce matin. Le Conseil de l’Europe dispose d’un service ‘parentalité’ qui prescrit des normes, des chartes et des conventions destinées à combattre les violences dans l’éducation. Et déjà, est-ce que c’est au Conseil de l’Europe… parce que c’est quand même notre argent, hein!  

Geoffroy Lejeune: Oui bien sûr.

Pascal Praud: Un Conseil de parentalité, bon, et donc comme ces gens se réunissent ensemble pour dire: «Tiens, qu’est-ce qu’on va faire aujourd’hui?» On va dire ‘file dans ta chambre’ c’est juste facile, qu’est-ce qu’en pensent les autres?

Georges Fenech: On a du mal à le croire hein, moi…

Olivier Dartigolles: Et, ils étaient une majorité sur le sujet? Ou une majorité qualifiée?

Pascal Praud: Bon, on va terminer en parlant sérieusement cette fois-ci parce que ce qui se passe en Ukraine est grave…

Armageddon of Apocalyps?

Als ze het over een kernoorlog hebben, spreken Amerikanen en hun president Biden over “armageddon”. Of ook Truman die term al gebruikte weet ik niet. Ἁρμαγεδών (Harmagedón), zegt de Bijbel, is de plaats waar de demonen, de soldaten van de Antichrist samenkomen om strijd te leveren tegen God. Ziehier hoe het daarbij in zijn werk gaat, en ik nodig u uit om te genieten van de Statenvertaling:

Openbaring 16:13 En ik zag uit den mond des draaks, en uit den mond van het beest, en uit den mond des valsen profeets, drie onreine geesten gaan, den vorsen gelijk;
14 Want het zijn geesten der duivelen, en zij doen tekenen, welke uitgaan tot de koningen der aarde en der gehele wereld, om die te vergaderen tot den krijg van dien groten dag des almachtigen Gods.
15 Ziet, Ik kom als een dief. Zalig is hij, die waakt en zijn klederen bewaart, opdat hij niet naakt wandele, en men zijn schaamte niet zie.
16 En zij hebben hen vergaderd in de plaats, welke in het Hebreeuws genaamd wordt Armageddon.
17 En de zevende engel goot zijn fiool uit in de lucht; en er kwam een grote stem uit den tempel des hemels, van den troon, zeggende: Het is geschied.
18 En er geschiedden stemmen, en donderslagen, en bliksemen; en er geschiedde een grote aardbeving, hoedanige niet is geschied van dat de mensen op de aarde geweest zijn, namelijk een zodanige aardbeving en zo groot.
19 En de grote stad is in drie delen gescheurd, en de steden der heidenen zijn gevallen; en het grote Babylon is gedacht geworden voor God, om haar te geven den drinkbeker van den wijn des toorns Zijner gramschap.
20 En alle eiland is gevloden, en de bergen zijn niet gevonden.
21 En een grote hagel, elk als een talent pond zwaar, viel neder uit den hemel op de mensen; en de mensen lasterden God vanwege de plage des hagels; want deszelfs plage was zeer groot.

Armageddon is dus de plek van die veldslag, niet de slag zelf, zoals wij ook over Waterloo spreken. 

De Fransen echter vertalen Bidens term met “apocalypse”. Bijvoorbeeld FranceInfo titelt: «Joe Biden alerte sur les risques d’ 'apocalypse nucléaire'», en de zevendelige Robert geeft ‘armageddon’ niet eens, terwijl hij uitvoerig over de apocalyps spreekt. Een plaatsnaam hoort inderdaad in een encyclopedie, niet in een woordenboek.

Apocalyps is eveneens een bijbelse term, van καλύπτω, verbergen, omhullen, met het voorzetsel απο dat hier een verwijdering aangeeft.

God onthult ons een boodschap die eerst nog onder zeven zegels verborgen was. Helaas, als de Allerhoogste iets dergelijks doet kondigt hij nooit veel goeds aan. De verdorven wereld, met zijn verdorven koningen zal vernietigd worden in die beslissende slag voor de Dag des Oordeels.

De mensheid krijgt vooraf nog enkele rampen over zich heen. Ze kampt met een uitbraak van pijnlijke zweren. Er komt een zons- en maansverduistering. Een sprinkhanenplaag overvalt en martelt de mensen. Een demonisch leger doodt een derde van de mensheid. De rivieren veranderen in bloed. Er volgt hongersnood. De hitte van de zon wordt intenser en veroorzaakt grote pijn. Het leven in de zeeën sterft uit door de inslag van een meteoor. De Eufraat droogt uit (zodat in Armageddon de slag kan plaatsvinden). Er komen aardbevingen en grote hagelstenen.

Tegenwoordig is de naam ‘Armageddon’ ook in de schaakwereld bekend, en ook daar zijn de verschrikkingen niet min. De dood van een der spelers volgt na maximaal negen minuten: wit krijgt vijf minuten bedenktijd voor de partij en zwart vier. Een vonnis valt er onvermijdelijk: wit moét winnen want ook bij remise wint zwart. 

Na lectuur van de Openbaring vind ik dat die formule beter ‘Apocalyps’ had geheten.

Isabelle Adjani zet de puntjes op de i

 

Bij CNews heeft men vaak panelgesprekken waarbij niet iedereen rond de tafel hetzelfde denkt. Zo vond gisteren de journalist Jean-Louis Burgat dat senator Malhuret het wat bont had gemaakt in een speech. Zoals u zult horen had Malhuret de revolte tegen de hoofddoek in Iran vergeleken met de situatie in Frankrijk. Hij had van die twee dingen een salade russe gemaakt zei Burgat, en die waren toch onvergelijkbaar? Ook vond Burgat het filmpje met de Franse filmactrices die een lok van hun haar knipten niet veel soeps. In Teheran zou men het wellicht niet te zien krijgen. Pascal Praud vertelde hem dat hij Isabelle Adjani had gebeld, en ja, toen was Burgat plots van oordeel dat het toch wel belangrijk was.

Claude Malhuret: Om zich van de sluier te ontdoen riskeren in Iran vrouwen hun leven. Hier presenteren de ‘intersectionalisten’ hem als een vrije keuze. Luisteren we naar wat Chantal De Rudder daarover zegt: "De sluier is geen religieus, maar een politiek object. Het is het handelsmerk van het islamisme, en inmiddels een antiwesters en antidemocratisch statement." Einde citaat. Bourguiba noemde de sluier "het vreselijke vod".

Wat sommige neofeministen ervan maken is een dolksteek in de rug van deze strijdsters, doordat ze elke kritiek op de sluier veroordelen, zogenaamd om de islamofobie niet in de hand te werken. Een dolksteek in de rug ook als Sandrine Rousseau verklaart dat de sluier een verfraaiing kan zijn. Of als Rokhaya Diallo durft te beweren dat de vrijheid ook in de hidjab kan zitten.

Hoeveel doden moeten er in Teheran vallen vooraleer het heroïsme van de Iraanse vrouwen hen dwingt hun ogen en oren open te zetten, niet langer de Moonwalk van Michael Jackson te dansen en te doen alsof ze de zaak van de vrouwen vooruithelpen, terwijl ze die juist terugdringen.

En Iran des femmes risquent leur vie pour se débarrasser du voile. Ici les intersectionnelles se présentent …le présentent comme une liberté. Écoutons ce que leur répond Chantal De Rudder: «Le voile n’est pas un objet cultuel, mais un objet politique. C’est le produit phare de l’islamisme, et c’est désormais une affirmation anti-occidentale et antidémocratique.» Fin de citation. Ce morceau d’étoffe, Bourguiba l’appelait «l’épouvantable chiffon». C’est un coup de poignard dans le dos de ces combattantes qu’en font certaines néoféministes. En condamnant toute critique du voile au prétexte de ne pas nourrir l’islamophobie. Un coup de poignard dans le dos lorsque Sandrine Rousseau déclare que le voile peut être un embellissement. Ou que Rokhaya Diallo ose affirmer que la liberté peut être aussi dans le hijab. Combien faudra-t-il de morts à Téhéran pour que l’héroïsme des Iraniennes les force à ouvrir les yeux et les oreilles, pour qu’elles cessent de danser le Moonwalk de Michael Jackson en faisant semblant de faire avancer la cause des femmes tout en la faisant reculer.

Pascal Praud: Bon, u zei daarnet wel dat deze video misschien niet in Iran zou worden uitgezonden. Toevallig heb ik vandaag Isabelle Adjani om een reactie gevraagd. Ze heeft een ingewikkelde agenda, maar houdt ons in de gaten en stuurde me zojuist dit bericht via sms, en geeft me toestemming om te citeren wat ze zegt, dus dat doe ik graag: Ik kijk naar jullie gesprek over Iran en de video op CNews. Ja, het is belangrijk voor deze meisjes en de families in Iran, zegt ze, te weten dat ze gesteund worden. Ja, ook al demonstreren we symbolisch aan hun zijde, het is toch belangrijk. Ik heb rechtstreeks uit Teheran getuigenissen ontvangen van vrouwen, zegt ze nog. We wilden de afgeknipte lokken het liefst voor de Iraanse ambassade leggen, voegt ze eraan toe. De acteurs hebben [xxx] maar ook wij artiesten worden vaak uitgejouwd omdat het altijd te veel of te weinig is. Tot daar wat Isabelle Adjani, die ons live volgt, zojuist tegen me zei.
Jean-Louis Burgat: Natuurlijk is het duidelijk dat deze video gezien zal worden in Iran, deze video zal de wereld rondgaan, en deze video zal Iraanse vrouwen steunen...
Pascal Praud: Luisteren we naar het tweede deel van de toespraak van Claude Malhuret, over de selectieve verontwaardiging - en dat is absoluut onverdraaglijk - van deze vrouwen, die overigens werden uitgejouwd op de Place de la République, want niemand tuimelt daarin. 

Bon, en tout cas vous disiez tout à l’heure que cette vidéo ne serait peut-être pas diffusée en Iran. Il se trouve que j’avais sollicité Isabelle Adjani aujourd’hui pour qu’elle puisse répondre. Elle a un emploi de temps qui est compliqué, mais elle est entrain de nous regarder et elle m’a fait passer il y a un instant ce message via des textos, et elle m’autorise à citer ce qu’elle dit, donc je le fais bien volontiers : Je suis en train de vous regarder parler de l’Iran et de cette vidéo sur CNews. Oui c’est important pour ces jeunes filles, dit-elle, et les familles en Iran de savoir qu’elles sont soutenues. Oui, même si nous manifestons symboliquement à leur côté, c’est important également. J’ai reçu, ajoute-t-elle, des témoignages de femmes directement de Téhéran. On préférait aller déposer les mèches coupées devant l’ambassade d’Iran, ajoute-t-elle, mais voilà je ne suis pas sûre qu’on soit toutes au rendez-vous. Les acteurs se sont [xxx] mais nous aussi, les artistes, nous sommes souvent conspuées parce que c’est toujours trop ou pas assez. Voilà ce que me dit à l’instant Isabelle Adjani qui est en direct à nous regarder.
Bien entendu, c’est évident que cette vidéo sera vue en Iran, cette vidéo va faire le tour du monde, et cette vidéo va soutenir les femmes iraniennes…
Écoutons le deuxième passage de Claude Malhuret effectivement, avec l’indignation sélective – et c’est ça qui est absolument insupportable – de ces femmes, d’ailleurs qui se sont fait, il va en parler dans son intervention, madame Rousseau s’est fait huer sur la Place de la République, parce que personne n’est dupe.

Al sinds het begin van de revolte in Iran, tot en met de demonstratie van afgelopen zondag in Parijs, zijn de professionals van de verontwaardiging verdwenen. Diegenen die elke week de straat opgaan om te roepen dat de politie doodt, of om het systematische racisme in Frankrijk aan de kaak te stellen. Waar waren ze tijdens de eerste twee bijeenkomsten ter ondersteuning van de Iraanse vrouwen? Voor een weekendje weg ongetwijfeld, zoals tijdens de Oekraïense demonstraties. Hun Twitter-accounts, die dagelijks het patriarchaat en de islamofobie aan de kaak stellen, zijn stil geworden. Geen woord van steun, geen oproep tegen de dictatuur van de geestelijken met hun zedenpolitie. Terwijl in Teheran vrouwen sterven onder afranselingen en kogels, geven zij er de voorkeur aan het barbecueën aan de kaak te stellen als te mannelijk, de lof te zingen van oorvijgenuitdelers, of vrouwenpesters in ‘transparante commissies’ te beoordelen – zowat het meest groteske oxymoron sinds de dictatuur van het proletariaat is uitgevonden. Enkelen van hen doken afgelopen zondag weer op bij massabijeenkomst op de Place de la République in Parijs. De aanwezige Iraniërs gaven hen een flinke les in secularisme. Door madame Rousseau te vertellen dat zij niet welkom was, maakten zij aan iedereen duidelijk dat men niet in Parijs vóór de sluier kan zijn, en tegelijkertijd degenen verdedigen die in Teheran hun sluier verbranden. Door madame Manon Aubry uit te fluiten [applaus], hebben ze laten zien dat een partij niet in 2019 kan opmarcheren met de islamisten, en in 2022 de slachtoffers van de Islamitische Republiek steunen. In één woord, zij lieten ons zien dat men niet zowel communautarist als universalist kan zijn: men moet kiezen.

Depuis le début de révolte en Iran, et jusqu’à la manifestation de dimanche dernier à Paris, ces professionnels de l’indignation, ceux qui battent les pavés chaque semaine pour crier que la police tue, ou dénoncer le racisme systémique en France avaient disparu. Où étaient-ils lors des deux premiers rassemblements en soutien au femmes iraniennes ? En weekend sans doute, comme lors des manifestations pour l’Ukraine. Leurs comptes Twitter qui dénoncent chaque jour le patriarcat et l’islamophobie sont devenu muets. Pas un mot de soutien, pas un appel contre la mollarchie et sa police des mœurs. Pendant qu’à Téhéran les femmes meurent sous les coups et les balles, ils préfèrent dénoncer le virilisme du barbecue, faire l’éloge d’un gifleur, ou juger les harceleurs dans des ‘comités de transparence’ qui sont l’oxymore le plus grotesque inventé depuis la dictature du prolétariat. Quelques-uns d’entre eux ont réapparu dimanche dernier lors du rassemblement de la Place de la République à Paris. Les iraniens et les iraniennes présents leur ont donné un grande leçon de laïcité. En signifiant à madame Rousseau qu’elle n’était pas la bienvenue, ils ont rendu clair pour tout le monde cette évidence : on ne peut en même temps être pour le voile à Paris, et défendre celles qui brûlent leur voile à Téhéran. En sifflant madame Manon Aubry [applaudissement], en sifflant madame Manon Aubry ils ont signifié qu’un parti ne peut en 2019 marcher avec les islamistes, et en 2022 soutenir les victimes de la République islamiste. En un mot, ils nous ont montré qu’on ne peut être à la fois communautariste et universaliste : il faut choisir.

Ursula vindt democratie hinderlijk

Het is Ursula von der Leyen allemaal een beetje naar het onberispelijk gekapte hoofdje gestegen.
Zij ziet zichzelf waarachtig als een staatshoofd – zij het niet van een democratische staat.

Wat dat laatste betreft heeft ze een punt. Tenslotte veracht haar Europese Unie verkiezingen en referenda, zoals werd bewezen na ‘Maastricht’. Dat verdrag werd door de Franse en Nederlandse bevolking* gedecideerd afgewezen, en de autocratische EU-club lapte die uitslagen gewoon aan zijn laars. Hun stichtingsoorkonde kwam er dus na een antidemocratische ingreep.

Morgen gaan de Italianen naar de stembus, maar wat ze beslissen is eigenlijk onbelangrijk, want Ursula staat klaar om zo nodig in te grijpen:

“We zullen zien. Gaan de zaken een ongelegen richting uit – ik had het al over Hongarije en Polen – dan hebben we instrumenten.”

“We’ll see. If things go in a difficult direction – I have spoken about Hungary and Poland – we have tools.”

Wie hierna nog gelooft dat de EU een democratische instelling is, kan maar beter twee keer nadenken.

–––––––––––––

* Onder meer de Belgen mochten niet kiezen: Elio Di Rupo vreesde dat de Vlamingen de vraag niet goed zouden begrijpen.

Een suggestie voor Elio Di Rupo

Roger Köppel is een Zwitserse journalist en politicus. Elke dag neemt hij de politieke actualiteit door en geeft er commentaar bij. Vandaag had hij het onder meer over Giorgia Meloni. Deze Italiaanse ligt met haar Fratelli d’Italia voorop in de peilingen, en kan mogelijk Mario Draghi als eerste minister opvolgen.

Nu opperde deze rechtse politica een gedachte die wellicht ook in het achterhoofd van Elio Di Rupo wel eens gespeeld moet hebben – zelfs al heeft hij ze bij mijn weten nooit uitgesproken. Wat is namelijk het geheim van goed bestuur? Schulden maken natuurlijk!

Misschien kan Elio eens gaan praten met zijn geestesgenote Giorgia. Zij zullen het samen goed kunnen vinden en hij zal geen taalprobleem hebben.

Hier Roger Köppel:

Tot slot nog een citaat van mogelijk Italiës nieuwe eerste minister Giorgia Meloni. Zij heeft in een verkiezingsmeeting gezegd dat de Italianen zich geen zorgen hoeven te maken: economisch zal het hun land ook in de toekomst goed gaan. Men moet alleen voldoende schulden maken, want hoe meer schuld Italië heeft, des te onmogelijker zou het voor de Europese Unie worden om Italië te laten vallen. Voor de Europese Unie is Italië dan als het ware too big to fail.

Van de mislukte constructie van de Europese Unie heeft deze vindingrijke politica dus al een Italiaans bedrijfsmodel gemaakt: hoe meer schuld we als staat opstapelen, des te veiliger zijn we.

Bijzonder interessant, niet? Dat is de creativiteit, dat is de fantasie van Italianen. Maar ik beschuldig de Italianen hier niet: zij benutten eenvoudig datgene wat de Europese Unie met haar institutioneel krakkemikkige constructie hun biedt. 

Zum Schluß noch ein Zitat von Italiens möglich neuer Premierministerin Giorgia Meloni. Sie hat in einer Wahlkampfveranstaltung gesagt daß sich die Italiener keine Sorgen machen müssen. Ihrem Land wird es wirtschaftlich auch in Zukunft gut gehen. Man müsse nur genügend Schulden machen, denn je mehr Schulden Italien habe, desto unmöglicher sei es für die Europäische Union Italien fallen zu lassen. Italien sei gleichsam too big to fail für die Europäische Union.

Also diese findige Politikerin hat aus der Fehlkonstruktion der Europäischen Union bereits ein italienisches Geschäftsmodell gemacht: je mehr Schulden wir als Staat anhäufen, desto sicherer sind wir.

Ist ja hochinteressant. Das ist die Kreativität, das ist die Fantasie der Italiener, aber ich beschuldige hier die Italiener nicht: sie nützen einfach das aus was ihnen die Europäische Union mit ihrer institutionellen Fehlkonstruktion bietet.

Meine Damen und Herren, mit diesen guten Nachrichten, dieser interessanten Lichtblicknachricht möchte ich für heute schließen, ich danke ihnen ganz, ganz herzlich für die Aufmerksamkeit und werde auch morgen…

Zijn Groenen kierewiet? Voor hen doen feiten er niet toe want ze kennen die eenvoudig niet

Sandrine Rousseau kwam hier al aan paar keren ter sprake, laatst nog omdat ze iets wist over barbecuen. En over geologische tijdvakken wist ze ook iets. Rousseau zit in de Franse Assemblée voor de Groenen (Europe-Écologie-Les Verts), en doceerde een tijd economie aan de universiteit van Rijsel waar ze meen ik ook ondervoorzitter van was.

Helaas heeft ze ook zwakkere punten. Zo verzekerde ze haar toehoorders in een gastcollege in Louvain-la-Neuve dat de negentiende-eeuwer Darwin de achttiende-eeuwse economisten Ricardo en Smith in kwalijke zin had beïnvloed. 

Aan Darwin, die zij kennelijk niet gelezen heeft, dichtte zij vol vertrouwen ook zaken toe die de brave man in de verste verte niet heeft beweerd. Zo beschuldigde zij hem van eugénisme, wellicht omdat ze hem verwarde met Francis Galton – gesteld dat zij die dan wél zou kennen.

Maar goed, ze is Groen en dat mag voor Louvain-la-Neuve volstaan. Een klein uurtje wetenschappelijke onzin deert niet. Maar wat deze Sardine Ruisseau (spotlustigen noemen haar zo) uitslaat is hallucinant.

Opvallend nog, was de eerbiedige stilte van haar publiek bij dit alles. Maar genoeg verteld: laten we deze groene dame zelf aan het woord:

En dus zien we de intrede van een wetenschap die dus in de XVIIIde en de XIXde eeuw opkomt, geïnspireerd door het werk van Darwin. En wat zegt dus Darwin? Darwin zegt: Ik observeer de dieren en zie dat alleen de mannetjes die het best zijn aangepast aan hun omgeving toelaten …recht hebben op voortplanting, en het feit dat alleen de mannetjes die het best zijn aangepast aan de omgeving recht op voortplanting hebben, verbetert naderhand heel de soort.

En terwijl Darwin zelf niet de brug van de dieren naar de mensen slaat, daarna komt er toch …een hele stroming, en met name in de economie, die uitlegt dat we de maatschappij moeten ‘darwiniseren’. Het komt hierop neer dat men bij de mensen, exact zoals bij de dieren moet …ervoor moet zorgen dat alleen de mannetjes die het best zijn aangepast zich voortplanten, en als de anderen sterven, wel dan sterven de anderen, heel erg is dat niet. En dat is dus waarlijk een wild liberalisme,  een liberalisme dat toelaat …dat is het hele debat tussen Ricardo en Smith – er zitten een paar economisten in de zaal – over het feit dat Ricardo zich tegen de armenwetten keerde. Hij zegt bijvoorbeeld: ze moeten maar sterven. Dat is wat Malthus ook zegt. De eerwaarde heer Malthus zegt: laten we ze maar doodgaan. En dat alles is geïnspireerd door de theorieën van Darwin. Die zegt: goed, luister, alleen de mannetjes die zich weten te redden, en eigenlijk moeten wij bij de menselijke soort een vorm van natuurlijke selectie invoeren, exact zoals in het dierenrijk. En bij die natuurlijke selectie zijn de vrouwen vanzelfsprekend opgesloten in hun voortplantingsrol. Dus het is …het is op dat moment dat ze buiken worden en …en dat ze in weeën baren, en dat ze in de eerste plaats daartoe dienen.

 

   Et donc on voit, avec l’avènement d’une science qui est donc …au XVIIIème et au XIXème siècle [présent?], inspirée par les travaux de Darwin. Donc que dit Darwin ? Darwin il dit : j’observe les animaux et je vois que seuls les mâles les plus adaptés au milieu permettent …heu, ont droit à la reproduction et le fait que seuls les mâles les plus adaptés au milieu aient droit à la reproduction, ça améliore toute l’espèce derrière. Et alors que Darwin ne fait pas le pont, lui, des animaux vers les humains, derrière quand même tout, heu, il y a tout un courant, et en économie en particulier, qui explique que finalement il faut darwiniser la société. C’est-à-dire que pour les humains, exactement comme pour les animaux, on doit heu, on doit faire en sorte que seuls les mâles les plus adaptés se reproduisent et que si les autres meurent, et bien les autres meurent, c’est pas très grave. Et donc c’est vraiment un libéralisme sauvage, un libéralisme qui laisse …c’est tout le débat entre Ricardo et Smith – il y a quelques économistes dans la salle – sur le fait que Ricardo s’oppose aux lois sur les pauvres. Par exemple il dit: mais il doivent mourir. C’est ce que dit Malthus aussi. Malthus [révérend? hij wás dominee, maar zou zij dat dan wél weten?] dit: mais laissons-les mourir. Et tout ça est inspiré des théories de Darwin qui dit, euh bien, écoutez, seuls les mâles qui s’en sortent, et en fait il faut opérer une forme de sélection naturelle dans l’espèce humaine, exactement comme dans le [règne?] animal. Et dans cette sélection naturelle, évidemment les femmes sont cantonnées au rôle de reproduction. Donc c’est …heu, c’est à ce moment-là qu’elles deviennent des ventres et des …et qu’elles reproduisent à force de travail, et qu’elles servent avant tout à cela.

Is 'maatschappijkunde' een nuttig vak?

Vandaag lezen we dat het slecht gesteld is met de talenkennis, en eenvoudigweg met de geletterdheid van de Vlaamse leerlingen. Voor Franse, Nederlandse, Duitse leerlingen is dat niet anders. Om het tij zo mogelijk te keren willen leraren nu meer lestijd voor talen. Impliciet vragen zij dus beleefd dat vakken als maatschappijleer en dergelijke minder uren krijgen.

Hopelijk zullen de ambtenaren-pedagogen die het voor het zeggen hebben hun gehoor geven, en deemoedig schuld bekennen want de schade die zij decennialang hebben aangericht zal niet een-twee-drie verdwijnen. Nochtans waren zij verwittigd: veertig jaar geleden al waarschuwde Karel van het Reve voor de desastreuze gevolgen van hun wetenschappelijke innovaties.

Vroeger werd Marx voor arbeiders verklaard door Kautsky en Gorter en voor arbeiders vertaald door Van der Goes. Vandaag is er geen arbeider meer te vinden die Marx leest, maar nu hebben de intellectuelen vertalingen nodig, want zij kennen geen Duits meer. Laatst las ik een heel interessant opstel over het Lumpenproletariat bij Marx –in het Nederlands door generaties marxisten verkeerd vertaald door ‘lompenproletariaat’– en in dat opstel, verschenen in een Nederlands wetenschappelijk of althans sociologisch tijdschrift, stonden alle Marx-citaten in het Nederlands. Je komt er moeilijk achter wat die lui dan wel op school geleerd hebben in de uren dat wij Duits leerden. Maatschappijkunde, hoor je wel eens. Een verandering in het leerprogramma waar niemand bij gebaat is: die vroegere leraren wisten iets van Duits, terwijl het geenszins vaststaat dat de tegenwoordige leraren dingen over de maatschappij weten die de moeite van het verder vertellen waard zijn.

Karel van het Reve

Freud, Stalin en Dostojevski

1982, G.A. van Oorschot

Zijn onze politici wel goed opgevoed?

Henry Kissinger is negenennegentig, en in april verscheen bij de uitgever Allen Lane zijn boek ‘Leadership’. Daarin schildert hij zes portretten van leiders die hij van nabij heeft gekend, of met wie hij heeft samengewerkt. Het zijn geen biografieën maar – bewonderende – politieke portretten van Konrad Adenauer, Charles De Gaulle, Richard Nixon, Anwar Sadat, Lee Kuan Yew en Margaret Thatcher.

Kissinger probeert gemeenschappelijke trekken te vinden. Hij onderscheidt bij alle zes twee eigenschappen: het zijn Staatsmannen en Zieners. Je zou kunnen zeggen: bestuurders en profeten. Die eigenschappen heeft elk van hen in verschillende mate. Kissinger zelf heeft wat dat betreft een voorkeur voor een praktische, stapsgewijze aanpak, waarbij het – altijd voorlopige – einddoel nooit uit het blikveld mag verdwijnen.

Wat echter elke staatsman bovenal moet hebben is character. Ruggengraat, doorzettingsvermogen, moed kun je misschien vertalen. En dat character wordt gevormd in de jeugdjaren zegt hij in het afsluitende hoofdstuk:

Zoals we hebben gezien, hebben leiders met wereldhistorische invloed baat bij een strenge en humanistische opvoeding. Zo'n opleiding begint in een formele omgeving en blijft een leven lang doorgaan met lectuur en discussies met anderen.

Die eerste stap wordt vandaag de dag zelden gezet [...] en de levenslange inspanning wordt weer bemoeilijkt doordat veranderingen in de technologie diepgaande geletterdheid uithollen.

Om de meritocratie nieuw leven in te blazen, zou humanistisch onderwijs dus zijn betekenis moeten herwinnen en vakken moeten omvatten als filosofie, politiek, menselijke aardrijkskunde, moderne talen, geschiedenis, economisch denken, literatuur en misschien zelfs de klassieke oudheid, waarvan de studie lange tijd de kweekschool van staatslieden was.

Op de Secretary of State Henry Kissinger valt heel wat aan te merken – Cambodjanen en Chilenen hebben daar bijzonder veel redenen toe – maar zijn boek is buitengewoon leerzaam, ook voor wie ziet dat de man meer dan eens voor zijn eigen kerk of synagoge preekt.

As we have seen, leaders with world-historical impact have benefited from a rigorous and humanistic education. Such an education begins in a formal setting and continues for a lifetime through reading and discussion with others.

That initial step is rarely taken today […] and the lifelong effort is made more difficult as changes in technology erode deep literacy.

Thus, for meritocracy to be reinvigorated, humanistic education would need to regain its significance, embracing such subjects as philosophy, politics, human geography, modern languages, history, economic thought, literature and even, perhaps, classical antiquity, the study of which was long the nursery of statesmen.