Is Yves Desmet een intellectueel?

.
Ik las in De Morgen van 20 november:

De enige beperking op de vrije meningsuiting, zei oud-president Jefferson ooit, is dat je niet 'Brand' mag roepen in een overvolle theaterzaal.

Enkele opmerkingen: Jefferson heeft dat misschien ooit gezegd, maar op Desmet na heeft niemand daar weet van. De uitspraak wordt algemeen toegeschreven aan opperrechter Oliver Wendell Holmes, Jr. (geboren in 1841, jaren na Jeffersons dood). Holmes beriep zich hiervoor op John Locke. Detail: Holmes sprak van "een volle zaal", niet van een "overvolle". Zo'n hype-adjectief als "overvolle" is ten gronde een afzwakking van Holmes' uitspraak, maar alla, het is Desmet vergeven want hij is het zo gewend. Blijft dat de intellectuele eerlijkheid verbiedt om met namen te pochen die men niet eerst heeft gecheckt.

Nog een detail, alweer een kwestie van stijl: waarom hem oud-president Jefferson noemen? Gewoon president toch? de man is dood. Anderzijds, je kunt inderdaad spreken over Caesar als de ex-keizer van Rome.

Nog een Terzijde. Desmet begint al eens een stukje met: Ik heb vroeger al geprobeerd uit te leggen dat…
Als lezer word je bij zo’n zinnetje overvallen door een bepaald schuldgevoel. Zóveel parels heeft die man al voor de zwijnen gegooid. We zullen in het vervolg aandachtiger zijn bij de lectuur!

Maar nu Terzake:

De kinderen van de Verlichting hebben in hun vooruitgangsdenken de kapitale fout gemaakt te denken dat de Romantiek definitief had afgedaan, dat er voor die schim uit het verleden geen plaats meer was [deze zin gaat nog een tijdje door, en ik wil mijn lezer de vele adjectieven en bijwoorden besparen; hetgeen hierna volgt is zelfs wat betreft interpunctie eigenaardig, maar het stond er zo. Desmet besluit:] Dat het ideale maatschappijmodel van die Romantiek nooit bestaan heeft en dus een volslagen mythe is, is: daarbij geen punt, maar zelfs een element van aantrekking. Eigenlijk hoeft dat niet eens zo verrassend te zijn voor wie zijn geschiedenis een beetje kent. […] Dat maakt het politieke gevecht zo moeilijk, en tegelijk de fascinatie voor het Belang begrijpelijk: net omdat de partij in een totaal ander politiek paradigma speelt, dat van de Romantiek, botsen alle tegenargumenten van de Verlichting erop af. Sterker, ze dringen er zelfs in door.

Ja, voor wie zijn geschiedenis een beetje kent heeft “De Verlichting” nooit één argument gegeven tegen “de Romantiek”, om de uitstekende reden dat de Romantiek later kwam.
(Hier moeten we voorzichtig zijn; niet overal in Europa liep de geschiedenis synchroon. Duitsland, Engeland, vervolgens Frankrijk: zo ongeveer ging het met "de Romantiek". Zou het kunnen dat zijn menselijkerwijs beperkte, Vlaamse herinnering Desmet hier parten heeft gespeeld? In onze gewesten kwam de Verlichting inderdaad pas zéér laat. Wanneer eigenlijk?)

Goed, waarschijnlijk drukt Desmet zich enkel onhandig uit; er zijn tenslotte ook waardevolle denkers die niet over de vlotste pen beschikken. Toch is een heldere stijl vaak een uitvloeisel van een heldere gedachtegang. Desmet babbelt losjes over "verlichting" en "romantiek", daarbij nergens vermeldend wat hij precies bedoelt met deze begrippen, noch bijvoorbeeld welke personen onder zijn mooie, maar raadselachtige begrip "kinderen van de Verlichting" vallen. Dat maakt zijn geschrijf geheel vrijblijvend, en naar willekeur aanpasbaar aan de wisselende actualiteit.

Er zijn nochtans goede boeken die deze materie behandelen, bv. over de rol van Herder &cet. als reactie op Kant &cet.
Zodus: beginnen met een goede algemene inleiding zou ik aan Yves Desmet willen suggereren. Misschien Isaiah Berlin’s postume “On Romanticism” ?

Basic! hoor ik hem kraaien ...maar toch niet slecht, vind ik.

o-o-o-o-o
.