‘t Ès de modeernen tijd, ‘t en ès gien tegenhèwen an

In menig Gents café heb ik na een geanimeerd gesprek deze nuchtere en berustende conclusie horen vallen. Gewoonlijk tegen sluitingsuur. En goed dat de zaak daarna dichtgaat, want eenmaal het stadium van de platitudes voorbij wil een avond nog wel slecht eindigen. Maar verlaten wij snel deze ongelukkige scène, lezer. In selecter gezelschap willen wij vertoeven! Helaas, de gedachte der fataliteit, der historische noodwendigheid komt ook in de beste gezelschappen voor. Zij wordt daar wel beter verwoord:

Ik heb begrip voor mensen die vinden dat hun wereld te snel verandert. Maar veranderingen willen tegenhouden, is gevaarlijk en bij voorbaat hopeloos.

Nooit heb ik défaitisme en immobilisme in gebaldere termen horen uitspreken, al blijven die "veranderingen" wat in het vage. Wat precies is er zo gevaarlijk en hopeloos? Aan het woord is Tom Lanoye, auteur van zovele meesterwerken die u allemaal kent. Is overigens het bevorderen van veranderingen misschien al even hopeloos als proberen ze tegen te houden?

Ja, het gesproken woord van deze man, zijn tongval mag dan klinken als rotte eieren, zoals een dichter het oneerbiedig zei over het Keulse dialect, maar hier hebben wij enkel met Lanoyes proper afgedrukte gedachten te maken.

Wat Lanoye vertelt is filosofisch onhoudbaar zult u met mij opmerken. De geschiedenis alleen bewijst inderdaad dat soms zelfs één individu, neem nu Hitler, de doorslag kan geven. Mannen maken plannen! En geschoren schapen in de grote wei van de geschiedenis zijn wij toch niet? Een normale tooghanger, als het goed met hem gaat, beseft al bij zijn eerste pijnscheut 's ochtends dat hij gisteren heeft staan raaskallen, en anders herinnert zijn vrouw hem dat, want zij is al een tijd wakker. In dit geval zou je verwachten dat de Standaardjournalist(e) deze vrouwelijke rol had overgenomen – goedmenenden worden daar gewoonlijk in bescherming genomen, en de anderen waar nodig een beetje scheef weergegeven – maar niets daarvan. Integendeel, Tom mag onbeschermd doorgaan:

De islamreeks van Jan Leyers is schitterend, maar in een interview zegt Leyers dat een moslimpartij nooit moderniserend kan zijn. Wil dat dan zeggen dat priester Daens, op een moment dat de katholieke kerk de samenleving in haar greep had, niet bevrijdend kon zijn voor de arbeiders, én voor Vlamingen? Dat mensen als Martin Luther King, Desmond Tutu of Gandhi geen bevrijdingsbeweging konden starten vanuit de godsdienst?

Als die reeks zo schitterend is, Tom Lanoye, kan de maker dan plots onzin verkopen? .Neen: .Leyers zijn ogen zijn opengegaan onderweg, zoals de ogen van iedereen zullen opengaan, want de weg is aangevat, nolens volens. En je vertelt ook nog dat je Theo van Gogh wel tien keer hebt ontmoet?.Hem ergens gezien bedoel je wellicht. Heeft hij jou bij die tien gelegenheden ook opgemerkt?.Waar in jouw geschriften verwees jij toen naar die tien ontmoetingen, Lanoye? Ik heb van Gogh nooit ontmoet maar was, heel lang voor de rituele moord, geabonneerd op de nieuwsbrief "De Gezonde Roker" die hij schreef. Jij ook? Verder: er is toch voor geen denkend mens énige vergelijking tussen Daens, King, Tutu, Gandhi – en de islam. Lees eerst iets over die "godsdienst", voor je je volkomen belachelijk maakt man. Of geef tenminste het eerste voorbeeld dat je voor de geest komt, van de moderniserende invloed van dat stelsel. In welke tijd was dat, Tom Lanoye, of in welk land verwacht jij zulke gunstige ontwikkelingen? Een intellectueel antwoordt op vragen die precies gesteld worden. Dat de islam inhoudelijk, en bijgevolg ook historisch, misschien onvergelijkbaar is met het verfoeide christendom is wellicht onvoorstelbaar voor mensen zonder verbeelding. Ik zie jouw woorden gedrukt staan:

Het verschil met de islamofoben is dat ik vanuit mijn kritiek op het Vaticaan niet zal besluiten dat er geen democratische christenen zijn. Of dat een christen nooit kan functioneren binnen de democratie.

Kritiek op het Vaticaan! Vandaag nog? .jazeker, ook een achterhoedegevecht kan de uiterste moed van iemand vergen. Wel goed ondertussen dat er ook strijders in de voorhoede hebben gevochten, lange twee en drie eeuwen terug. En, beste auteur van het Waasland, nog afgezien van jouw gebrekkige begrip van een term als "fobie": .wáár, buiten de invloedssfeer van het christendom, heb jij een democratie kunnen ontwaren? De Standaard heeft jou voorwaar geen dienst bewezen met dat interview, maar misschien werd je verkeerd geciteerd ? .